هنده ئایه‌ت و حه‌دیس ل سه‌ر مرۆڤ باشيیێ و پاشڤه‌برن ژ مرۆڤ برینێ:
نڤێسەر:
دكتور: اسماعیل سگێری
ئێك: خودایێ مه‌زن دبێژیت: (وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفَاسِقِينَ الَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الاٌّ رْضِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ) و که‌سێ پێ گومڕا ناکه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و ب خۆ ئه‌و نه‌بن یێت ژ ڕێ ده‌رکه‌ڤتی، ئه‌و ژ ڕێده‌رکه‌ڤتییێت په‌یمانا خودێ پشتی موکومکرنێ دشکێنن، و ھه‌ڤبه‌ندییێت خودێ فه‌رمان پێ دایین دبڕن، و خرابییێ د ئه‌ردیدا دکه‌ن، ئه‌ھا ئه‌ڤه‌نه به‌رزیان و خوساره‌ت. قوتاده‌یێ تابعی دبێژیت: ئه‌و رێده‌ركفتی و سه‌رداچۆیی و خوساره‌ت ئه‌ون یێت مرۆڤانيیێ نه‌پارێزن و مرۆڤانيیێ دبرن و فه‌رمانا خودێ د مرۆڤانيیێدا ب جھـ نائینن.
دو: خودایێ مه‌زن دبێژیت: (فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِن تَوَلَّيْتُمْ أَن تُفْسِدُواْ فِى الاٌّ رْضِ وَتُقَطِّعُواْ أَرْحَامَكُمْ أَوْلائِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ) و دبیت ئه‌گه‌ر ھوین پشتا خۆ بده‌نه ئیسلامێ، خرابییێ د ئه‌ردیدا بکه‌ن و به‌نکێ مرۆڤاتيیێ ببڕن و مرۆڤانيیێ نه‌پارێزن. ئه‌ڤه ئه‌وێت پشتا خۆ دده‌نه ئیسلامێ و خرابییێ د ئه‌ردیدا دکه‌ن و مرۆڤانيیێ دبڕن و نه‌پارێزن ئه‌ون یێت خودێ له‌عنه‌ت لێ کرین و ژ دلۆڤانییا خۆ دویر ئێخستین و که‌ڕ و کۆره کرین نه ھه‌قییێ گولێ دبن، و نه دبینن، ڤێجا هشیاری مرۆڤانی برینێ بن؛ دا ئه‌ڤ سزایه نه‌هێته رێكا هه‌وه، خودێ مه ژێ بپارێزیت.
سێ: خودایێ مه‌زن دبێژیت: (وَالَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِى الاٌّ رْضِ أُوْلائِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ) و ئه‌وێت په‌یمانا خودێ پشتی موکومکرنێ دشکێنن، و ئه‌و تشتێ خودێ فه‌رمان پێ کری بگه‌ھیته ئێک دبڕن، و ژ تشتێ خودێ ئه‌مر كری بێته پارازتن و نه‌هێته برین مرۆڤانیيه، به‌لێ دبرن و خرابییێ د ئه‌ردیدا دکه‌ن، ئه‌ڤان له‌عنه‌ت و دویرکه‌ڤتن ژ دلۆڤانییا خودێ بۆ وان بیت، و دویماھیکه‌کا خراب ژی بۆ وان یا ھه‌ی.
چار: د گه‌ل من گوھێ خۆ بدێ کا مرۆڤانی ل کیرێیه و کا چ دبێژیت ده‌رھه‌قێ ویدا یێ باشیيێ بکه‌ت و بگه‌ھینیت، و یێ خرابیيێ بکه‌ت و ببڕیت. پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤی (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) د ڤه‌گێرا بوخاری و موسلمیدا دبێژیت: (الرَّحمُ مَعَلَّقَةٌ بِالعَرْشِ تَقُولُ: مَنْ وصلني وَصَلَهُ اللَّه، وَمَن قَطَعَني، قَطَعَهُ اللَّه) مرۆڤانی یا ب عه‌رشێ خودێڤه ھه‌لاویستیيه، دبێژیت: یێ بۆ من باش بیت خودێ دێ وی گه‌ھینیته دلۆڤانيیا خۆ، و یێ من ببڕیت و د گه‌ل من یێ خراب بیت خودێ دێ ژ دلۆڤانيیا خۆ بڕیت.
پێنج: پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) د ڤه‌گێرا بوخاریدا دبێژیت: (مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ والْيوْمِ الآخِرِ، فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ، وَمَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ والْيوم الآخِر، فَلْيصلْ رَحِمَهُ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّه وَالْيوْمِ الآخِرِ، فلْيقُلْ خيراً أَوْ لِيَصمُتْ) يێ باوه‌رى ب خودێ و رۆژا قيامه‌تێ هه‌بيت بلا قه‌درێ مێڤانێ خۆ بگريت، و يێ باوه‌رى ب خودێ و رۆژا قيامه‌تێ هه‌بيت بلا خۆ بگه‌هينيته مرۆڤێت خۆ (ئانكو بلا د گه‌ل مرۆڤێت خۆ يێ باش بيت) و يێ باوه‌رى ب خودێ و رۆژا قيامه‌تێ هه‌بيت بلا ئاخفتنا خێرێ بێژيت يان خۆ بێ ده‌نگ بكه‌ت، حه‌دیس ئاشكرا دكه‌ت كا كێ باوه‌ری ب خودێ و رۆژا قیامه‌تێ هه‌یه، ئه‌وه یێ مرۆڤانيیێ دپارێزیت و ژ نیشانێت باوه‌ريیا ب خودێ و رۆژا قیامه‌تێ ئه‌وه بۆ مرۆڤانيیێ یێ باش بی و خراب نه‌بی و مرۆڤانيیێ نه‌بری.
شه‌ش: ديسا پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) د ڤه‌گێرا بوخاری و موسلمیدا دبێژیت: (إِنَّ اللَّه تَعَالى خَلَقَ الخَلْقَ حَتَّى إِذَا فَرَغَ مِنْهُمْ قَامَتِ الرَّحِمُ، فَقَالَتْ: هذا مُقَامُ الْعَائِذِ بِكَ مِنَ الْقَطِيعةِ، قال: نَعَمْ أَمَا تَرْضينَ أَنْ أَصِلَ مَنْ وَصَلَكِ، وَأَقْطَعَ مَنْ قَطَعَكِ؟ قالت: بَلَى، قال فذلِكَ لك، ثم قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: اقرءوا إِنْ شِئتُمْ: (فهَلِ عَسَيْتمْ إِن تَولَّيتُم أَنْ تُفسِدُوا في الأَرْضِ وتُقطِّعُوا أَرْحامكُمْ أُولَئِكَ الذين لَعنَهُم اللَّهُ فأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ) ب راستى خودايێ مه‌زن چێكرى چێكرن هه‌تا ته‌كويز و تمام كرين، مرۆڤانى رابوو و گۆت: ئه‌ڤه جهێ خۆ پاراستنێيه ب ته ژ بڕينا مرۆڤانييێ، گۆت: ما تو يا رازى نينى ئه‌ز وى بگه‌هينمه دلۆڤانييا خۆ يێ ته بپارێزيت، و يێ ته ببريت ئه‌ز دلۆڤانييا خۆ ژ وى ببرم، گۆت: به‌لێ ئه‌ز يا رازيمه، خودێ گۆت: ئه‌و بۆ ته‌يه، پاشى پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) گۆت: بخوينن هه‌كه هه‌وه بڤێت: و دبيت ئه‌گه‌ر هوين پشتا خۆ بده‌نه ئيسلامێ، خرابييێ د ئه‌رديدا بكه‌ن و به‌نكێ مرۆڤاتييێ ببڕن. ئه‌ڤه [ ئه‌ڤێت پشتا خۆ دده‌نه ئيسلامێ و خرابييێ د ئه‌رديدا دكه‌ن و مرۆڤانيیێ دبرن ] ئه‌ون يێت خودێ له‌عنه‌ت لێ كرين [ و دوير ئێخستين ژ دلۆڤانييا خۆ ] و كه‌ڕ و كۆره كرين [ نه هه‌قييێ گولێ دبن، و نه دبينن ]. و د ريوايه‌تا بوخاريدا: خودێ گۆت: (منْ وَصلَكِ، وَصلْتُهُ، ومنْ قَطَعكِ قطعتُهُ) يێ ته بپارێزيت، من ئه‌و گه‌هانده دلۆڤانييا خۆ و يێ تو بڕى من ئه‌و ژ دلۆڤانييا خۆ بڕى.
ڤێجا برایێ موسلمان.. خویشكا موسلمان بزانه مرۆڤانيیێ هه‌وارا خۆ بره ده‌ڤ خودێ د راستا وێدا یێ وێ نه‌پارێزیت، و خودێ هه‌وارا وێ وه‌رگرت، و یێ خودێ هه‌وارا وی هات و هه‌وارا وی وه‌رگرت، دێ وی ب سه‌ر ئێخیت، و داخوازا وی ب جھـ ئینيت، ڤێجا هشیاربی مرۆڤانی رۆژا قیامه‌تێ دژی ته شه‌هده‌دانێ بده‌ت، و بێژیت ڤی ئه‌ز بڕیم تو ژی وی ژ دلۆڤانيیا خۆ ببڕه، و یێ ئه‌ڤ شه‌هدهيییه ل سه‌ر هه‌ته دان، ئه‌و خولی ب سه‌ری وه‌ربوو، و خوساره‌ت بوو؛ چونكی خودێ یا گۆتيیه مرۆڤانيیێ يێ ته بپارێزيت، من ئه‌و گه‌هانده دلۆڤانييا خۆ، و يێ تو بڕى من ئه‌و ژ دلۆڤانييا خۆ بڕى.
حه‌فت: پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) د ڤه‌گێرا ئبن خوزه‌یمه و به‌یهه‌قی و ئیمام ئه‌حمددا دبێژیت: (أفضل الصدقة الصدقة على ذي الرحم الكاشح) باشترین سه‌ده‌قه، سه‌ده‌قا د گه‌ل مرۆڤێ ته یێ كه‌رب ژ ته ڤه‌دبن و نه‌ڤیانا ته هه‌ی، و د گه‌ل ته ناگونجیت و نه‌ڤیانا خۆ بۆ ته ڤه‌د‌شێریت؛ بۆچی ئه‌ڤه باشترین سه‌ده‌قه‌یه؟! چونكی ئه‌ڤه نیشانه ته ب ڤێ سه‌ده‌قێ خودێ دڤێت، و ته سپه‌هی بۆ خودێيه و هه‌كه ته قه‌نجی د گه‌ل وی نه‌دكر، یێ تو بزانی تو نه‌ڤێی و دژمنيیێ بۆ ته بن پراسیێت خۆڤه هه‌لدگریت و دڤه‌شێریت، به‌رێ خۆ بدێ هه‌تا چ تخویب و سنوور دڤێت ئه‌م مرۆڤانيیێ بپارێزین و ل دویڤ مرۆڤێت خۆ بچین.
هه‌شت: پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤی (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) د ڤه‌گێرا بوخاری و موسلمیدا دبێژیت: (من سَرَّهُ أَنْ يُبْسَطَ له في رِزْقِهِ أو يُنْسَأَ له في أَثَرِهِ فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ) ھه‌رکه‌سێ بڤێت رزقێ وی بۆ بێته به‌رفره‌ھکرن، و ژيیێ وی و دویماھيیا وی بۆ بێنه گیرۆکرن بلا خۆ بگه‌ھینیته مرۆڤێت خۆ (ئانکو بلا د گه‌ل مرۆڤێت خۆ یێ باش بیت). به‌س گه‌له‌ک که‌س باشيیا د گه‌ل که‌س و کاران خه‌له‌ت تێ دگه‌ھن، تێ دگه‌ھن ھه‌که د گه‌ل ته د باش بن تو ژی د گه‌ل وان باش بی و قه‌نجيیێ بدانيیه شوینا قه‌نجيیێ، و ھه‌که د باش نه‌بن د گه‌ل ته و چو قه‌نجيیا د گه‌ل ته نه‌که‌ن تو ژی وه‌کی وان بی، نه ئه‌ڤه نه باشيیا دورسته، له‌وا پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤی (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) ھه‌روه‌کی د بوخاريیێدا ھاتی دبێژیت: (لَيْسَ الْواصِلُ بِالمُكافئ وَلكِنَّ الواصِلَ الَّذي إِذا قَطَعتْ رَحِمُهُ وصلَهَا) یێ بۆ مرۆڤانيیێ باش نه‌ئه‌وه یێ قه‌نجی و باشيیێ ل جھی بدانیت، به‌لێ یێ بۆ مرۆڤانيیێ باش ئه‌وه ھه‌که مرۆڤێت وی بۆ د خراب بن و ئه‌و بۆ وان ھه‌ر یێ باش بیت، ڤێجا یێ بڤێت خودێ به‌ره‌كه‌تێ بۆ بێخیته رزقێ وی و ساخله‌م بكه‌ت ب ره‌نگه‌كێ وه‌سا ئه‌و كوژمێ هه‌ی تێرا وی بكه‌ت، و هه‌وجه‌یێت وی سه‌رفه‌رازی ب رێڤه بچن، و یێ ده‌ھ جاران پتر وی هه‌ی، هه‌ر یێ ته‌نگاڤ و مه‌حتل بیت، و ئه‌ڤه هه‌می چونكی كوژمێ كێم به‌ره‌كه‌ت يا دتێدا، و یێ گه‌له‌ك یێ بێ به‌ره‌كه‌ته، و دیسا یێ بڤێت خودێ وی سه‌رفه‌راز بكه‌ت و به‌ره‌كه‌تێ بێخیته ژییێ وی، و پر به‌رهه‌م بكه‌ت، كو ده‌مه‌كێ كێم به‌رهه‌مه‌كێ گه‌له‌ك بێخیته تێدا، و ناڤێ وی ب باشی پشتی وی بمینیت، و خه‌لك ب باشی ناڤێ وی بینن، بلا مرۆڤانیيێ بپارێزیت، و د گه‌ل مرۆڤێت خۆ یێ باش بیت.
نه‌ھ : پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) د ڤه‌گێرا حاكمیدا دبێژیت: (إن الله ليعمر بالقوم الزمان ويكثر لهم الأموال وما نظر إليهم منذ خلقهم بغضا لهم قالوا كيف ذلك يا رسول الله قال بصلتهم لأرحامهم) خودێ ب هنده مرۆڤان هنده ده‌مان خۆش دكه‌ت، و مالی تێدا زێده دكه‌ت، و هێژ خودێ به‌رێ خۆ نه‌دایه وان ژ نه‌ڤیانا وی بۆ وان، گۆتنێ: ئه‌ڤه چاوایه یا پێغه‌مبه‌رێ خودێ؟! گۆت: ژ به‌ر باشيیا وان بۆ مرۆڤانيیێ.
ده‌ھ: پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) د ڤه‌گێرا ترمزیدا دبێژیت: (الصَّدقَةُ عَلَى المِسكِينِ صدقَةٌ، وعَلَى ذي الرَّحِمِ ثِنْتَانِ: صَدَقَةٌ وصِلَةٌ) سه‌ده‌قه ل سه‌ر به‌لنگازی سه‌ده‌قه ب تنێیه، و سه‌ده‌قه ل سه‌ر مرۆڤێت مرۆڤی سه‌ده‌قه‌یه و مرۆڤانییه، و ئه‌ڤ حه‌دیسه به‌رێ مرۆڤێ تێگه‌هشتی دده‌ته هندێ، ئاگه‌ھ ژ مرۆڤێت خۆ هه‌بیت، و هه‌كه سه‌ده‌قه ل سه‌ر به‌لنگازان ب خێره‌كێ بیت و به‌س و ب سه‌ده‌قه تنێ بێته هه‌ژمارتن، سه‌ده‌قه د گه‌ل مرۆڤێ مرۆڤی ب دو خێرانه، و ب دو تشتان دهێته هه‌ژمارتن، جاره‌كێ سه‌ده‌قه‌یه و خێرا سه‌ده‌قێ كا چیيه و چه‌نده بۆ مرۆڤی هاته نڤێسین، و ژ بلی ڤێ تشته‌كێ دی ژی بۆ هاته نڤێسین، ئه‌و ژی مرۆڤانی پارازتن، و سیله‌ت ره‌حم، و ئه‌ڤه نه یا كێمه، ڤێجا خۆزیكێت وی یێ ده‌مێ دڤێت خێرێ بكه‌ت، به‌ری هه‌میان به‌رێ خۆ بده‌ته مرۆڤێت خۆ یێت نێزیك، دا ب كاره‌كى دو كار بۆ بێنه نڤێسين، سه‌ده‌قه و مرۆڤانی.
یازده: پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) د ڤه‌گێرا حاكم و ئبن حه‌بان و ئه‌بو داود و ئبن ماجه و ترمزیدا دبێژیت: (ما من ذَنْبٍ أَجْدَرُ أَنْ يُعَجِّلَ الله لِصَاحِبِهِ الْعُقُوبَةَ في الدُّنْيَا مع ما يَدَّخِرُ له في الْآخِرَةِ من الْبَغْيِ وَقَطِيعَةِ الرَّحِمِ) چو گونه‌ھ ژ سته‌مێ (زولمێ) و مرۆڤ برینێ هێژاتر نینه خودێ بۆ خودانێ وێ د دنیایێدا له‌زێ ل سزادانێ بكه‌ت، ژ بلی وێ یا خودێ بۆ رۆژا قیامه‌تێ هه‌لگرتی، و دڤێت ئه‌م بزانین گونه‌ها هێژ زوی و د دنیایێدا خودێ تۆلێ لێ ڤه‌دكه‌ت و سزا دده‌ت زولمه و مرۆڤانی نه‌پارازتنه، ڤێجا یێ تێگه‌هشتی خۆ ژ ڤان هه‌ردو خه‌له‌تيیان ڤه‌د‌گریت و دپارێزیت و دوير دكه‌ڤیت.
دازده: پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) د ڤه‌گێرا ئبن ماجه و ته‌به‌رانیدا دبێژیت: (أسرع الخير ثوابا صلة الرحم) خێرا به‌رى هه‌میان و ب له‌زتر دهێته نڤێسین، خێرا مرۆڤانیێیه، و ئه‌و چاكيیه یا د گه‌ل مرۆڤێت خودانی دهێته‌كرن، ئانكو خێر و قه‌نجيیا د گه‌ل مرۆڤانيیێ به‌ری هه‌می كارێت دی یێت خێرێ جهێ خۆ دكه‌ت و دگریت، و خێرا وێ دهێته نڤێسین، و د ڤه‌گێرا ته‌به‌رانیدا هاتيیه پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) دبێژیت: (إن أعجل الطاعة ثوابا صلة الرحم) هه‌ر ب رامانا به‌ری نوكه‌یه گوهداريیا به‌ری هه‌میان خێرا وێ دهێته نڤێسین خێرا مرۆڤانیێیه.
سێزده: پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) د ڤه‌گێرا مه‌ناویدا دبێژيت: (ثلاثة في ظل العرش يوم القيامة يوم لا ظل إلا ظله واصل الرحم يزيد الله في رزقه ويمد في أجله وامرأة مات زوجها وترك عليها ايتاما صغارا فقالت لا أتزوج أقيم على أيتامي حتى يموتوا أو يغنيهم الله وعبد صنع طعاما فأضاف ضيفه وأحسن نفقته فدعا إليه اليتيم والمسكين فاطعمهم لوجه الله عز وجل) سێ مرۆڤان خودێ دێ ئێخيته بن سيبه‌را خۆڤه، رۆژا چو سيبه‌ر نه‌بن سيبه‌را وى نه‌بيت، يێ د گه‌ل مرۆڤێت خۆ باش، خودێ دێ رزقێ وى به‌رفره‌هكه‌ت و ژييێ وى درێژكه‌ت، و ژنا زه‌لامێ وێ مرى و ئێتيمێت بچويك بۆ هێلاين بێژيت: ئه‌ز شوى ناكه‌م و دێ ل سه‌ر ئێتيمێت خۆ بم هه‌تا دمرن يان خودێ وان مه‌زن دكه‌ت و بێ منه‌ت دبن، و مرۆڤه‌ك خوارنه‌كێ چێكه‌ت و به‌رفره‌هـ و مه‌زاختنه‌كا باش لێ بكه‌ت و ئێتيم و هه‌ژاران داخوازكه‌تێ و خوارنێ بۆ رازيبوونا خودێ بده‌ته وان.
چارده: عه‌مرێ کورێ عه‌بسییه د ڤه‌گێرا موسلمیدا دبێژیت: ( دَخَلْتُ عَلى النبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بِمَكَّةَ، يَعْني في أَوَّل النُبُوَّةِ، فقلتُ له: ما أَنتَ؟ قال: نَبيٌّ فقلتُ: وما نبيٌّ؟ قال: أَرسلَني اللَّهُ تعالى، فقلتُ: بِأَيِّ شَيءٍ أَرْسلَك؟ قال: أَرْسلَني بِصِلةِ الأَرْحامِ، وكَسْرِ الأوثَانِ، وأَنْ يُوحَّدَ اللَّه لا يُشرَكُ بِهِ شَيءٌ). ئه‌ز ل مه‌که‌ھێ چۆمه ده‌ڤ پێغه‌مبه‌ری (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) مه‌خسه‌د پێ ده‌ستپێکا پێغه‌مبه‌رینیێیه، من گۆت: تو چی؟ گۆت: پێغه‌مبه‌رم، من گۆت: پێغه‌مبه‌ر چییه؟ گۆت: خودایێ مه‌زن ئه‌ز یێ ھنارتیم، من گۆت: ب چ تشتی تو ھنارتيیه؟ گۆت: ئه‌ز ب باشیکرنێ د گه‌ل مرۆڤێت مرۆڤی و ب شکاندنا سه‌نه‌م و بتان و ب ئێککرنا خودێ و چو ھه‌ڤپشک بۆ نه‌ئێنه چێکرن، یێ ھنارتیم ، به‌رێ خۆ باش بدێ كا پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) ب چ هاتیيه هنارتن دا ئه‌م خه‌مێ ژ وان تشتان بخۆین به‌ری هه‌می تشتان گۆت ئه‌ز ب باشیکرنێ د گه‌ل مرۆڤێت مرۆڤی هاتیمه هنارتن.
پازده: ئه‌بی ئه‌یووبێ ئه‌نساری (خودێ ژێ رازی بیت) د ڤه‌گێرا بوخاری و موسلمیدا دبێژیت، زه‌لامه‌کى گۆت: (يا رسولَ اللَّه أَخْبِرْني بِعملٍ يُدْخِلُني الجنَّةَ، وَيُبَاعِدني مِنَ النَّارِ. فقال النبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: تعبُدُ اللَّه، ولا تُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً، وَتُقِيمُ الصَّلاَةَ، وتُؤتي الزَّكاةَ، وتَصِلُ الرَّحِم). ئه‌ى پێغه‌مبه‌رێ خودێ، کاره‌کى بۆ من بێژه من ببه‌ته به‌حه‌شتێ، و من ژ ئاگری دویر بێخیت، پێغه‌مبه‌ری (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) گۆت: خودێ بپه‌رێسی و چو ھه‌ڤپشکان بۆ چێنه‌که‌ی، و نڤێژان به‌رده‌وام و وه‌کی پێدڤی بکه‌ی، و زه‌کاتێ بده‌ی، و باشییێ د گه‌ل مرۆڤێت خۆ بکه‌ی.
ڤێجا باشيیا مرۆڤانییێ، و مرۆڤانی پارازتن، رێكا به‌حه‌شتێیه، و خودانێ خۆ دبه‌ته به‌حه‌شتێ و نه هه‌ر هند و وی ژ ئاگرێ جه‌هنه‌مێ ژی دویر دئیخیت.
شازده: ئبن عومه‌ر (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژیت: (من اتقى ربه ووصل رحمه نسىء له في عمره وربا ماله وأحبه أهله) هه‌ركه‌سێ پارێزكاریيا خودێ بكه‌ت و مرۆڤانیيێ بپارێزیت به‌ره‌كه‌ت كه‌فته ژییێ وی و مالێ وی، و خه‌لكێ مالا وی ژی حه‌ژێكر.
هه‌ڤده: عومه‌رێ كورێ عه‌بدولعه‌زیزی (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژیت: (لا تؤاخين قاطع رحم، فإني سمعت الله لعنهم في سورتين في سورة الرعد وسورة محمد صلی الله علیه وسلم). هه‌ڤالینيیا وی نه‌كه یێ مرۆڤانيیێ دبریت، من یا گول خودێ بووی، د دو سۆ‌ره‌تاندا سۆرهتا ره‌عه‌د و سۆرهتا موحه‌ممه‌د (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) له‌عنه‌ت یێت لێ كرین، مه‌خسه‌دا وی ئه‌ڤ جهه‌نه سۆرهتا موحه‌ممه‌د د ڤێ ئایه‌تێدا: (فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِن تَوَلَّيْتُمْ أَن تُفْسِدُواْ فِى الاٌّ رْضِ وَتُقَطِّعُواْ أَرْحَامَكُمْ أَوْلائِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ) و دبیت ئه‌گه‌ر ھوین پشتا خۆ بده‌نه ئیسلامێ، خرابییێ د ئه‌ردیدا بکه‌ن و به‌نکێ مرۆڤاتیيێ ببڕن و مرۆڤانیيێ نه‌پارێزن. ئه‌ڤه ئه‌وێت پشتا خۆ دده‌نه ئیسلامێ و خرابییێ د ئه‌ردیدا دکه‌ن و مرۆڤانیيێ دبرن و نه‌پارێزن ئه‌ون یێت خودێ له‌عنه‌ت لێ کرین و ژ دلۆڤانییا خۆ دویر ئێخستین و که‌ڕ و کۆره کرین نه ھه‌قییێ گولێ دبن، و نه دبینن ڤێجا هشیاری مرۆڤانی برینێ بن دا ئه‌ڤ سزایه نه‌هێته رێكا هه‌وه خودێ مه ژێ بپارێزیت، و سۆرهتا ره‌عد د ڤێ ئایه‌تێدا: (وَالَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِى الاٌّرْضِ أُوْلَائِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ). و ئه‌وێت په‌یمانا خودێ پشتی موکومکرنێ دشکێنن، و ئه‌و تشتێ خودێ فه‌رمان پێ کری بگه‌ھیته ئێک دبڕن، و ژ تشتێ خودێ ئه‌مر كری بێته پارازتن و نه‌هێته برین كو مرۆڤانیه، به‌لێ دبرن و خرابییێ د ئه‌ردیدا دکه‌ن، ئه‌ڤان له‌عنه‌ت و دویرکه‌ڤتن ژ دلۆڤانییا خودێ بۆ وان بیت، و دویماھیکه‌کا خراب ژی بۆ وان یا ھه‌ی.
و دویماهیيێ، ڤێجا یێ ژ پاشه‌رۆژا خۆ و چاره‌نڤیسێ خۆ و دویماھيیا خۆ بترسیت، گوھێ خۆ ناده‌ته شه‌یتانی، دێ د گه‌ل مرۆڤێت خۆ یێ باش بیت، و مرۆڤانيیێ پارێزیت؛ دا خۆ ژ گونه‌ھا نه‌پارازتنا مرۆڤانیيێ بپارێزیت، و یێ مرۆڤانيیێ ببڕیت بلا بترسیت ئه‌و یێ گونه‌ھه‌کا مه‌زن دکه‌ت، و شوینا به‌رێ خۆ بده‌ته به‌حه‌شتێ، به‌رێ خۆ دده‌ته جه‌ھنه‌مێ، و خۆ ژ به‌حه‌شتێ زڕباردکه‌ت، پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤی (سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن) دبێژیت: مرۆڤانی بڕ، ناچیته به‌حه‌شتێ، و مزگینی بۆ وی یێ مرۆڤانيیێ نه‌بریت، خودێ دێ د دنیایێدا خه‌لاتی ده‌تێ به‌ری ئاخره‌تێ و دویماهیك ئاخفتنا مه حه‌مد و په‌سن هه‌ر بۆ خودێ بن.
