شارستانیه‌تا ئیسلامێ
نڤێسەر: د. ئیسماعیل عەلی سگێری
شاره‌ستنانیه‌تا ئیسلامێ داره‌كا ب ره‌وشه نا چرمسیت و به‌لك ژێ ناوه‌رن، و ریباره‌كێ ب رێژه ناراوه‌ستیت و هشك نابیت، و دڤێت ئه‌م بزانین رۆژ و روناهیا رۆژێ ب سه‌ڕادێ نا هێته گرتن، و ده‌ریا ب ده‌ڤێ صه‌ی پیسنابیت، و یار و نه‌یار دزانن موسلمان داهینه‌رێت شاره‌ستانیه‌تێ بوون د چه‌رخێت ناڤیندا، دده‌مه‌كێدا ئه‌ورپا د قوناغا نه‌زانین و پاشكه‌فتنیدا دبوری، و هنگی دگوتنێ چه‌رخێت تاریێ، و د ڤێ شارستنانیه‌تیێدا موسلمان رویبرویبوبونه دوو ده‌وله‌تێت زه‌به‌لاح و مه‌زن ئیمبراتوریه‌تا رومێ و فرسێ، و موسلمان شیان بنگه‌هێت شارستانیا خۆ بدانن بێ كو د شاره‌ستنانێت د سه‌ر وی ده‌میدا ب حه‌لیێت، به‌لكی ئه‌و شاره‌ستانی د شاره‌ستانیا ئیسلامێدا حه‌لبوون، و ئاشكرایه شاره‌ستانیه‌تا ئیسلامێ ل سه‌ر سێ بنیاتێت سه‌ره‌كی هاتیه ئاڤاكرن، رێزگرتنا مرۆڤی چ دین بیت، وراستیا ڤێ گۆتنا خودێیه ده‌مێ دبێژت (ولقد كرمنا بني آدم) و یا پێغه‌مبه‌رێ وییه سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ده‌مێ دبێژیت: (المسلم من سلم الناس من لسانه ويده والمؤمن من أمنه الناس على أموالهم وأنفسهم) موسلمان ئه‌وه یێ مرۆڤ (خه‌لك) ژ ئه‌زمان و ده‌ستێ وى ب سلامه‌ت بن و باوه‌ریدار ئه‌وه یێ خه‌لك ژ ئه‌زمان و ده‌ستێ وى د ئێمن بن.
مرۆڤ وه‌كی مرۆڤ ڤێجا چ دین بیت د شاره‌ستانیه‌تا ئیسلامێدا خودان رێز و رویمه‌ته و ئه‌ڤه ژ بلی شاره‌ستانیه‌تا ئیسلامێدا نا هێته دیتن، و بنیاتێ دویێ و زانست و زانینه و یێ سێیێ و ره‌وشت وبها بلندن، و ئه‌ڤه د شاره‌ستانیه‌تا ئیسلامێدا ناهێنه ژێك جوداكرن و ئه‌و تكنولوجیا ڤان به‌رچاڤ نه‌گریت یا سه‌قه‌ته.
و شاره‌ستانیا ئیسلامێ پشتبه‌سنێ ل سه‌ر جوته‌كێ بنه‌مایان دكه‌ت ئه‌و ڤێ تایبه‌تمه‌ندیێ دده‌نێ كو ئه‌و دغه‌یر خۆدا نه‌حه‌لیێت و ل گه‌ل ژیان و پێشكه‌فتنێت ب خۆڤه دبینیت رێ بكه‌ڤێت و ل گه‌ل بگونجیت و بچیت د ئه‌نجامدا یا گه‌شه‌كری و به‌رده‌وام بیت، ئه‌و جوتێ بنه‌مایان ژی ئه‌ڤه‌نه: نه‌گوهورێت ناڤدا و نه‌رماتیا تێدا.
به‌ری موسلمانه‌تی بهێت شاره‌ستانی یێت كه‌فتین و نه‌ماینه و پشتی هاتی ژی یێت كه‌فتین نه‌ماینه ژ به‌ر سته‌م و زورداری و نه‌دادوه‌ریا تێدا و شاره‌ستانیا ئیسلامێ دێ گه‌ش مینیت و به‌رده‌وامیێ ده‌ته خۆ چه‌ند نه‌حه‌ز و نه‌یار پیلانانان بگێرینن و چه‌ند پێكولان بكه‌ن (يُرِيدُونَ أَن يُطْفِئُواْ نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلاَّ أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ) (يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُواْ نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ) و و یێ بڤێت جھ و سه‌نگا شارستانیه‌تا ئیسلامێ بزانیت بلا بزڤریته كتێبا (ماذا قالوا عن الاسلام) یا مێژوناسێ ناڤدار دكتور عمادالدین خلیل دڤێ كتێبێدا ب سه‌دان گۆتن و شه‌هدیا زاناییت ناڤدار یێت ئه‌ورپا و جیهانی ئیناینه هنده‌ك ژ وان بوچونێت خۆ د گوتار و دیداراندا دیاره‌كرینه و هنده‌كان ژی كتێبێت تایبه‌ت ل سه‌ر موسلمانه‌تیێ و شاره‌ستانیه‌تا ئیسلامێ داناینه بۆ نمونه وه‌كی: كتێبا: (انسانیة الاسلام) یا مارسیل بوزار، و كتێبا: (دفاع عن الاسلام) یا لورافیشیا فاغلیری، و كتێبا: (دراسات فی حضارة الاسلام و كتێبا: الاتجاهات الحدیثة فی الاسلام) یا هاملتون جب، و كتێبا: (القران الكریم والتوراة والانجیل والعلم) یا موریس بوكای، و كتێبا: (محمد الرسالة والرسول) یا نه‌زمی لوقا، و كتێبا: (حیاة محمد) یا میل ده‌رمنغم، و كتێبا: (الابطال) لكارلیل. و كتێبا: (حضارة العرب ) یا غوستاف لوبون، و كتێبا: (شمس الله تسطع علی الغرب) یا زیغرید هونكه، و كتێبا: (تأثیر الاسلام علی اورپا فی العصور الوسطی). یا مونتغمری وات و گه‌له‌كێت دێ ڤێجا یێ كرێت ل سه‌ر شارستانیا ئیسلامێ ب ئاخڤیت ئێك ژ دویانه و نابیته سێ یان یێ بێ فام وساوێلك و نه‌زانه یان دوژمن ودژمندین و نه‌یاره.
