ب / زانا و تەفسيرزانێ مەزن ئبن كەسير (خودێ ژێ رازی بیت)، دبێژيت: بۆچۆنا دورست هژمارا وان حەفتن، چونكى قورئان سێ گۆتن ل سەر هژمارا وان ئينان دوويێت ئێكێ كو سێنە يان چارن نە دورست دانان خودێ دبێژيت:(( سَيَقُولُونَ ثَلَاثَةٌ رَّابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ وَيَقُولُونَ خَمْسَةٌ سَادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَيْبِ وَيَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَثَامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ قُل رَّبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِم مَّا يَعْلَمُهُمْ إِلَّا قَلِيلٌ فَلَا تُمَار فِيهِمْ إِلَّا مِرَاءً ظَاهِرًا وَلَا تَسْتَفْتِ فِيهِم مِّنْهُمْ أَحَدًا)) ئەوێت بەحسێ وان كرين ژ جوهيان ل سەر وەختێ پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دێ بێژن: ئەو سێ بوون، يێ چارێ سەيێ وان بوو، و هندەكێت دى ژ وان دبێژن: پێنج بوون، يێ شەشێ سەيێ وان بوو، هەما ژ نك خۆ و بێ بەلگە هۆ دبێژن، و هندەكێت دى ژ وان دبێژن: ئەو حەفت بوون و يێ هەشتێ سەيێ وان بوو، بێژە: خودايێ من هەژمارا وان چێتر دزانيت كا ئەو چەند بوون، كەس هەژمارا وان نوزانيت كێمەك تێ نەبن، ئێدى تو د راستا وان خورت و لاواندا ژ گەنگەشەيەكا بەرچاڤ و ئاشكەرا وەكى ئەڤا مە بۆ تە وەحى پێ هنارتى، بێ كێم و زێدەيى پێڤەتر نەكە، و پسيارا وان ژ كەسێ نەكە ئەڤ وەحيا مە بۆ تە هنارتى د دەرهەقێ واندا بەسى تەيە. و يا فەر ئەم ژ خەلكێ شكەفتێ بزانين نەهژمارا وانە ئەڤە، نە چو كێم دكەت و نە چو زێدە دكەت، فەرە ئەم دەرس و چامە و عيبرەت و وانەيان بۆ خۆ ژ چێرۆكا وان وەرگرين ئێك ژ وان ئەڤەيە: دڤێت مرۆڤ گەنجينى و تۆلازيا خۆ بدەتە خودێ، چونكى خودێ د راستا واندا دبێژيت: ((إِذْ أَوَى الْفِتْيَةُ إِلَى الْكَهْفِ فَقَالُوا رَبَّنَا آتِنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً وَهَيِّئْ لَنَا مِنْ أَمْرنَا رَشَدًا))
بێژە وان، دەمێ وان گەنج و لاوان خۆ گەهانديە شكەفتێ، و وان گۆت: خودێ وۆ، تو دلۆڤانيەكێ ژ دەف خۆ ب مە ببە ل ئاخرەتێ ل مە ببۆرە، و مە ئێمن بكە ژ نەياران، و رزقى ل ڤێ دنيايێ بدە مە، و ڤى كارێ مە راست بكە و ب ساناهى بێخە. دوو: دڤێت مرۆڤ ژ كەسێ نەترسيت ژبلى خودێ، هەروەكى ڤان گەنج و لاوان و چو بۆ گەف و تەهديدا و ترساندنا نەيارێت خودێ نەدانا. سێ: د بەرهەڤ بن هەر قوربانيەكا هەبيت د رێكا خودێدا بدەت هەروەكى ڤان گەنج و لاوان سەرخاترا دينێ خۆ، پشتا خۆ دايە جهێت نەرم و خوارنا خۆش، و بەرێ خۆ دايە كەڤرێ رەپ و رويت و شكەفت و درێژكرنا شكەفتێ سەر ب جهێت نەرم و خوارنا خۆش و ئاڤا سار ئێخستى. چار: ئەم پشتا خۆ ب خودێ گەرمكەين و خۆ ب ويڤە گرێدەين و خۆ ب هيڤيا ويڤە بهێلين، ئەو پشتا بەندەيێت خۆ يێت راست و دورست ناهێليت و بەرنادەت هەروەكى چاڤدێريا ڤان گەنج و لاوان كري، خودێ مەزن دبێژيت: ((نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُمْ بِالْحَقِّ إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى))(( وَرَبَطْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ إِذْ قَامُوا فَقَالُوا رَبُّنَا رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَنْ نَدْعُوَ مِنْ دُونِهِ إِلَهًا لَقَدْ قُلْنَا إِذًا شَطَطا)) ئەم سەرهاتيا وان ب دورستى بۆ تە ڤەدگێرين، ب راستى ئەو هندەك خورت و لاو بوون باوەرى ب خودايێ خۆ ئينابوون، و مە ژى پتر راستەرێكرن و مە راگرتن و دلێ وان موكومتر لێ كر، كو خۆ ل بەر هەر نەخۆشيەكا هەبيت بگرن. و مە دلێت وان ب سەبر و راستى و راگرتنێ قايم كرن، وەختێ بەرانبەرى خوندكارى رابووين، و گۆتين: خودايێ مە، خودايێ عەرد و عەسمانانە، ژبلى وى ئەم چو خودايێت دى ناپەرێسين و ئەگەر مە ژبلى وى ئێكێ دى پەرست هنگى ب راستى ئەم ئاخفتنەكا دوير ژ هەقيێ دبێژين. پێنج: دڤێت ئەم د هشيار بين پاريێ حەرام نەچيتە د بەرويكا مەدا و نەچيتە د دڤێ مەدا ئەم د چ كراس و رەوشدا بين، چونكى كراس و رەوش حەرامى بۆ مە حەلال ناكەن، بەرێ خۆ بدێ ئەڤ گەنجە د چ كراسدا بوون دگەل هندێ ژى ژبيرنەكرن وەسيەت و شيرەتان ل ئێك و دوو بكەن پاريێ حەرام نێزيكى خۆ نەكەن دەمێ برسى بووين و نان و خوارن ڤياي گۆتنە هەڤالەكێ خۆ هەرە بۆ مە بينە بەلێ هشيار بى بلا يێ حەلال بيت، خودێ مەزن د ڤێ راستێدا دبێژيت((بَعَثْنَاهُمْ لِيَتَسَاءَلُوا بَيْنَهُمْ قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ كَمْ لَبِثْتُمْ قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قَالُوا رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثْتُمْ فَابْعَثُوا أَحَدَكُمْ بِوَرقِكُمْ هَذِهِ إِلَى الْمَدِينَةِ فَلْيَنْظُرْ أَيُّهَا أَزْكَى طَعَامًا فَلْيَأْتِكُمْ بِرزْقٍ مِنْهُ وَلْيَتَلَطَّفْ وَلَا يُشْعِرَنَّ بِكُمْ أَحَدً)) و مە چاوا ئەو نڤاندبوون وەسا مە ئەو هشيار ژى كرن، دا د ناڤبەرا خۆدا پسيار بكەن كا ئەو چەند ماينە د شكەفتێڤە، ئێكى ژ وان گۆت: ئەرێ هوين چەند ماينە؟ گۆتن: رۆژەكێ يان دانەكێ رۆژێ، و ئەوێت بۆ وان نەديار كا چەند ماينە نڤستى، گۆتن: خودێ دزانيت كا هوين چەند ماينە، ڤێجا كا ئێكى ژ خۆ ب ڤان پارەيێت خۆ بهنێرنە باژێرى، بلا بەرێ خۆ بدەتێ كا چ خوارن ژ هەميان حەلالتر و پاقژترە بلا بۆ هەوە بينيت، بەلێ بلا يێ هشيار بيت هوير بەرێ خۆ بدەتێ، دا نەئێتە نياسين و دا كەس د سەردا نەبەت و نەخاپينيت، كەسێ ب هەوە نەحەسينيت. دەرسا شەشێ: دڤێت ئەم بريارێت خۆ باش هەلسەنگينين و بێخينە د جهێ وێدا و چو بريارێت وەسا نەدەين زەرەر و زيان تێدا بۆ مە و دينێ مە بزڤريت و ئەم واقعى ژبير نەكەين ئەو هەمى حەفت بوون ئەرێ چ باش و حيكمەت روى ب روى وان ببن يان خۆ بڤەكێشن و قەستا شكەفتێ بكەن هەتا دەمەكێ دى بەلكى خودێ هندە دەرگەهێت دى ڤەكەت ئيسلام يا هاتى دا ژيانێ چێكەت نە مرنێ، وان هند باوەرى هەبوو بەرامبەرى وان راوەستن روى ب روى وان ببن و خۆ ئينتحاركەن و خۆ بكوژن و دۆزا وان هەر زوى بێتە ژبيركرن، بەلێ عەقل و تێگەهشتنا دورست پشتەڤانيا ڤێ ناكەن قەستا شكەفتێ كرن خۆ دەمێ هشيار ژى بووين ڤيان هشياريێ وەرگرن و ئەسباب و ئەگەران ب جه بين، گۆتنە هەڤالێ خۆ يێ بۆ خۆ فرێكريە خوارنێ: ((وَلْيَتَلَطَّفْ وَلَا يُشْعِرَنَّ بِكُمْ أَحَدا))(( إِنَّهُمْ إِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ يَرْجُمُوكُمْ أَوْ يُعِيدُوكُمْ فِي مِلَّتِهِمْ وَلَنْ تُفْلِحُوا إِذًا أَبَدً)) بلا يێ هشيار بيت هوير بەرێ خۆ بدەتێ، دا نەئێتە نياسين و دا كەس د سەردا نەبەت و نەخاپينيت، كەسێ ب هەوە نەحەسينيت. ب راستى ئەگەر ئەو ب سەر هەوە هەلبن دێ هەوە ب كەڤران كوژن، يان دێ هەوە زڤريننە سەر دينێ خۆ و ئەگەر هوين زڤرينە سەر دينێ وان، هوين وى وەختى چوجا سەرفەراز نابن، و خودێ چێتر دزانيت.
