ب: دڤێت موسلمان بزانیت باوهرییه رۆرژا قیامهتێ مرۆڤی رزگاردكهت و دبهته بهحهشتێ، و باوهریا راست و دورست مهرجێ پهسندكرنا كار و كریار و قهبویلكرنا وانه، دڤێ رامانێدا خودایێ مهزن دبێژیت: (وَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتَ مِن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُوْلَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلاَ يُظْلَمُونَ نَقِيراً) و ھهر کهسێ کار و کریارێت قهنج بکهت چ ژن چ مێر، و ئهو خودان باوهر بیت، ئهھا ئهڤه دێ چنه بهحهشتێ، و تهمهت خیچا بهرکێ قهسپێ ستهم لێ نائێتهکرن [ئانکو کێمترین ستهم لێ نائێته کرن]. و دبێژیت: (وَمَنْ أَرَادَ الآخِرَةَ وَسَعَى لَهَا سَعْيَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ كَانَ سَعْيُهُم مَّشْكُورًا) و ھهر کهسێ ب کار و کریارێت خۆ ئاخرهت بڤێت و کارێ ئاخرهتێ بکهت و یێ خودان ئیمان ژی بیت، ئهڤان کارێ وان دێ ژێ ئێته وهرگرتن و قهبویل کرن، و دیسا ل دۆر ڤێ رامانێ پێغهمبهرێ خوشتڤی سلاڤێت خودێ ل سهربن دبێژیت: (والذى نفس محمد بيده لن تدخلوا الجنة حتى تؤمنوا) ئهز ب وێ كهمه یێ جانێ موحهممهد د دهستیدا هوین ناچنه بهحهشتێ ههتا هوین باوهریێ نه ئینن، و یێ باوهری نهبیت وی كارو كریارێت خۆ پویچكرن و رۆژا قیامهتێ مفا ژێ نابینیت و ل دور ڤێ رامانێ خودایێ مهزن دبێژیت: (ومن يكفر بالإيمان فقد حبط عمله وهو فى الأخرة من الخاسرين) ھهر کهسێ شوینا باوەرییێ بینیت گاور ببیت، بێ گۆمان وی کار و کریارێت خۆ پویچ کرن، و ڕۆژا قیامهتێ ژی ئهو یێ بهرزیانه.
بهلێ دڤێت ئهو باوهری یا راست و دورست و ساخلهم بیت، و ئهو ژی ئهوه یا ئاڤاكهر و ههرفتهكهر بیت، باشی و چاكی و خێرێ ئاڤاكهت، و خرابی و نهباشیێ نههێلیت و ب ههرفینیت، و باوهریا راست و دورست و ساخلهم نه بهس زانین و زانیاریهكا هزرییه و ههر هند، راسته ب هزرێ دهستپێدكهت بهلێ ل وێرێ نا راوهستیت و پاشی دكهڤیته د دلیدا و تێدا بنهجهـ دبیت و تێدا دهێته نڤیسن، و پاشی ئهزمان دهربرینێ ژێ دكهت و ئاشكرادكهت، و پاشی ئهندامێت مرۆڤی ههمی كار پێ دكهن و ب پێتڤیێت وێ رادبن، و ههتا باوهری یا راست و دورست و ساخلهم بیت دڤێت ئهڤ ههرسێ شهنگسته تێدا بن، دل باوهر بكهت، و ئهزمان ئاشكرا بكهت و بێژیت، و ئهندام كار پێ بكهن، و ههكه ئێك ژ ڤان شهنگستان ڤهما و نهما ئهڤه باوهری نهما و پهیدا نه بوو.
پشتی باوهری دكهڤیته ددلاندا ئهزمان دهربرینێ ژێ دكهت، و كار و كریار شههدهییێ بۆ ددهن، كا ئهو دهربرین یا راسته یان نه، و ئهڤ ههرسێ شهنگسته پێكڤه دبنه پێكهاتیێت راستیا باوهریێ، و نابیت ژێك بێنه جوداكرن و ژێكڤهكرن، و ههرگاڤا ئهڤه رویدا ئهڤه باوهری راست و دورست و ساخلهم نهما، بهرێ خۆ بدێ كا چاوا خودێ بهرسڤا كوچوره عهرهبان دا دهمێ باوهری بهس ب ئهزمانی زانی گۆتن: (قَالَتِ الاٌّ عْرَابُ ءَامَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُواْ وَلَكِن قُولُواْ أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الايمَانُ فِى قُلُوبِكُمْ) عهرهبێت ژ دهرڤهی باژێران گۆتن: مه باوهری ئینا [خێران د گهل مه بکه] بێژه: ھهوه باوهری نهئینایه، بهلێ بێژن ئهم [ژ ترسا کوشتن و ئێخسیرکرنێ] یێت تهسلیم بوویین [یان ژی سهرڤه سهرڤه یێت موسلمان بوویین ]، و باوهری ھێژ نهچۆیه د دلێت ھهوهدا.
بهلێ خوشتڤیان وهرن بهرێ خۆ بدهینه قورئانا پیرۆز كا چاوا باوهریا راست و دورست و ساخلهم بۆ مه ئاشكرادكهت، دبێژیت: (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ ءَايَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَاناً وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَواةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ أُوْلائِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقّاً لَّهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ) ب ڕاستی خودان باوهر بهس ئهون، ئهوێت ئهگهر ناڤێ خودێ ھاته ئینان، دلێت وان ژ ترساندا خۆ دقوتن، و ئهگهر قورئان ل سهر وان ھاته خواندن، باوهرییا وان پتر لێ دئێت، و پشتا خۆ ب خودێ موکوم و گهرم دکهن، و ئهوێت بهردهوام و ب ڕهنگێ پێدڤی نڤێژان دکهن، و ژ تشتێ مه دایییێ خێران ددهن.
خوشتڤیان ل گهل من بهرێ خۆ بده مهرج و سالوخهت و رهوشا خودان باوهریا راست و دورست كا چیه؟:
ئێك: دل ترس و نازكه دهمێ ناڤێ خودێ د ئێته ئینان و ههر گاڤا ناڤێ خودێ هات دلێت وان ژ تراساندا خۆ دقوتن، ئهرێ دلێ مه ب ڤی رهنگییه؟!!!.
دوو: خواندنا قورئانێ و گولێبوونا قورئانێ باوهریا وان بلندكهت و موكوم و پتر لێ دكهت، ئهرێ ئهم یێت هوساینه؟!!!.
سێ: هاریكاریێ و پشتگهرمیێ ژ خودێ دخوازن و پشتا خۆ ب خودێ موکوم و گهرم دکهن، ژ بهر هندێ ژ كهسێ ناترسن، و ترسا وان بهس ژ خودێیه، و دزانن چارهنڤیس و دویماهیك و رزق و جانێ وان دهستێ كهسێدا نینه، و بهس یێت دهستێ خودێدا؛ ژ بهرهندی ژ وی ب تنێ دترسن، و پشتا خۆ ب خودێ ب تنێ موکوم و گهرم دکهن.
چار: بهردهوام و ب ڕهنگێ پێدڤی نڤێژان دکهن، و نه بهس نڤێژكهرێت ئاسایینه، بهلكی بهردهوام و ب ڕهنگێ پێدڤی و بێ كێماسی دکهن، د ئهنجامدا نڤێژا وان دبیته ئهو یا خودایێ مهزن د راستێدا گۆتی: (إِنَّ الصَّلَواةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَآءِ وَالْمُنْكَرِ) ب راستی نڤێژ بهرێ مرۆڤی ژ ھهمی گونهھێت زێدە پیس، و کریارێت نهدگهل سروشتێ مرۆڤان، و کریارێت کرێت و نهشرین [ئهوێت شهریعهتی دورست نهکرین] وەردگێڕیت، ئهرێ نڤێژا مه ب ڤی رهنگییه، ئهرێ نڤێژا مه ئهڤ رهنگڤهدانه ههیه؟!! ئهرێ نڤێژا مه ڤی كاری د مهدا دكهت؟!! ئهرێ نڤێژا مه ئهڤ بهرههمه ههیه؟!!!.
پێنج: ژ تشتێ مه دایییێ ژ مال و مالداریێ و ژ دار و درامهت و فێقیان و ژ بازرگانیێ خێران ددهن، و كێماسیێ ناكهن، خێرا واجب كو زهكاتێ ژێ ددهن و ژ بلی خێرا واجب خێرێت دژی ژێ ددهن، و یێت بهردهوامن نه سالێ جارهكێ تنێ ب ڤی كاری رادبن، بهرێ خۆ بده دهربرینا قورئانێ كا ب چ ئاوا دهربرین ژ ڤی كاری دكهت دبێژیت: (وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ) ئانكۆ ژ خێر دان و ژ خێر دهرێخستنێ نا راوهستن و د بهردهوامن، ئهرێ ئهم ژی یێت هوساینه؟!! و هوسا یێت مهردین؟!! و بهر دهوام خێران ژ تشتێ خودێ دایه مه ددهین؟!!! ڤێجا ییێت هوسا (أُوْلائِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقّاً) ئهھا ئهڤهنه خودان باوهرێت ڕاست و دورست، و خهلاتێ وان ژی ئهڤهیه : (لَّهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ) وان ل دهڤ خودایێ خۆ پێک و پایه و گونههـ ژێبرن و ڕزقهکێ بهرفرهه ھهیه.
و دئایهتهكا دیدا دیارهدكهت خودان باوهرێ راست و دورست ئهوه یێ ژ كارێت فهر یێت كومبوون و ههڤكاریێ دخوازن بێ دهستویریا شهرعی خۆ ژێ نا دهنه پاش دبێژیت: (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِذَا كَانُواْ مَعَهُ عَلَى أَمْرٍ جَامِعٍ لَّمْ يَذْهَبُواْ حَتَّى يَسْتَأذِنُوهُ) خودان باوهرێت ڕاست و دورست، ئهون ئهوێت باوهری ب خودێ و پێغهمبهرێ وی ئینایین، و ھهر وهختێ ئهو د گهل پێغهمبهری د کارهکێ گرنگدا بن [ئانکو بۆ پهرستن و تاعهتهکی کۆم ببن، وهکی خوتبه و جیھادێ، یان ژی نڤێژا جهژنێ]، پێغهمبهری ناھێلن و بچن [ كارێ گرنگ بێ دهستویریا شهرعی ناهێلن]، ھهتا دهستویرییێ ژێ نهخوازن.
دیسا خودان باوهر و باوهریا راست و دورست ئهوه یێ موسلمانان و ئیمانداران بۆ خۆ برا بزانیت و وان بۆ خۆ برا بدانیت و سهرهدهرا براینیێ ل گهل بكهت بێ ی كو بهرێ خۆ بدهته رهگهز و نهژاد و نهتهوه و رهنگێ وان خودایێ مهزن دبێژیت: (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ) ھندی خودان باوهرن برایێت ئێکن، بهلێ دیندارێ راست و دورست ئهوه یێ موسلمانان برا بۆ خۆ ب دانیت و سهرهدهریا براتیێ ل گهل وان بكهت، ئهرێ ئهم یێت هوساینه؟ ئهرێ ئهم بهنكێ براتیا باوهریێ و موسلمانهتیێ موكمتر و ب هێزتر ژ بهنكی براتیا بابكینیێ ددانین؟ ئهگهر ئهم یێت هوسابین مزگینی ل مه ئهم دورست ددیندارین.
دئایهتهكا دیدا خودایێ مهزن دیارهدكهت باوهریا راست و دورست و ساخلهم ئهوه د ژیانا تهههمیێدا پشتی ته باوهری ئینای، شك و گومان بۆ ته دراستا دین و شهریعهت و رێبازا پێغهمبهرێ تهدا هندی سهرێ دهرزیكێ ژی دورست نهبیت، و تو یێ سست و خاڤ نهبی، ههر هزرهكا نهدورست گومانێ ل دهف ته دورستكهت، و بهرههڤیا قوربانیكرنێ ب خۆ و مالێ خۆ بۆ دینێ خۆ ههبیت، و جیهادێ ب ههردووكان (ب خۆ و مالێ خۆ) درێكا خودێدا بكهت، خودایێ مهزن دبێژیت: (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُواْ وَجَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِى سَبِيلِ اللَّهِ أُوْلائِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ) خودان باوهرێت دورست ئهون، ئهوێت باوهری ب خودێ و پێغهمبهرێ وی ئینایین، و پاشی ب گۆمان و شک نهکهڤتین، و جیھاد ب مالێ خۆ و نهفسا خۆ د ڕێکا خودێدا کرین، ئهڤهنه یێت ڕاست [د باوهرییا خۆدا]. ب خودایێ ته سویند دخۆم ئهو نابنه خودان باوهر [باوهرییێ نائینن] ھهتا ھهر تشتهکێ ئهو ھهڤڕکییێ ل سهر دکهن، ته نهکهنه حهکهم ل سهر، پاشی بهرانبهر بڕیارا ته چو دلتهنگییێ د دلێ خۆدا نهبینن، پاشی ب دورستی خۆ ھلپهسێرنه ته [ئانکو ب دورستی گوھدارییا ته بکهن و فهرمان و بڕیارێت ته ب جه بینن]، و دئایهتهكا دیدا دیارهدكهت باوهریا راست و دورست و ساخلهم ئهوه باوهریێ بینیت و بهر ههڤ بیت دریكا خودێدا مشهخت ببیت و جیهادێ د رێكا ویدا بكهت و موسلمانێت ههوجهی حهواندنێ ب حهوینیت و پشتهڤانی و هاریكاریا وان بكهت و وان ب سهر بێخیت دبێژیت: (وَالَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ ءَاوَواْ وَّنَصَرُواْ أُولائِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقّاً لَّهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ) و ئهوێت باوهری ئینایین و مشهخت بوویین، و جیھاد د ڕێکا خودێدا کرین، و ئهوێت مشهخت ڤهحهواندین و ھاریکارییا وان کرین، ئهھا ئهڤهنه خودان باوهرێت ڕاست و دورست. گونهه ژێبرن و دانهکا ب ڕێز و ب قهدر بۆ وان ھهیه.
د ئایهتهكا دی خودایێ مهزن ب خۆ و مهزناتیا خۆ سویندخۆت ئهم نابینه خودان باوهریهكا راست و دورست ههتا سێ مهرج ل دهف مه نهبن و ههرسێ ب پێكڤه دگرێداینه و ژێكڤه نابن و ژێك ناهێنه جوداكرن:
ئێك: ههمی تشتێ ئهم تێدا ههڤرك ب زڤرینینه پێغهمبهری سلاڤێت خودێ ل سهربن؛ دا فهرمانا دورست ل سهر وی تشتی بزانین و وی بكهینه حهكهم. دوو: ئهڤه بهس نینه بهلكی دڤێت پشتی ئهم دزڤرینه پێغهمبهری سلاڤێت خودێ ل سهربن، دلتهنگی مه د راستا حوكمێ ویدا نهگریت و ژ وی حوكی رازی بین، و دلفرههی و ب دلخوشی وهرگرین، چ ل سهر مه یێ سڤك بیت یان یێ گران بیت، مه بڤێت یان نهڤێت.
سێ: دیسا ئهڤه ژی بهس نینه بهلكی پشتی ڤان ههردوو مهرجان مهرجێ سێیێ دهێت ئهو ژی ئهڤهیه ب دورستی خۆ ههلپهسرینه پێغهمبهرێ خوشتڤی سلاڤێت خودێ ل سهربن و گوهداریا وی بكهین و فهرمان و حوكمێ وی ب جھـ بینین دبێژیت: (فَلاَ وَرَبِّكَ لاَ يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لاَ يَجِدُواْ فِى أَنفُسِهِمْ حَرَجاً مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسْلِيماً) ب خودایێ ته سویند دخۆم ئهو نابنه خودان باوهر باوهرییێ نائینن ھهتا ھهر تشتهکێ ئهو ھهڤڕکیێ ل سهر دکهن، ته نهکهنه حهکهم ل سهر، پاشی بهرامبهر بریارا ته چو دلتهنگیێ د دلێ خۆدا نهبینن، پاشی ب دورستی خۆ ھلپهسێرنه ته ئانکو: ب دورستی گوھداریا ته بکهن و فهرمان و بریارێت ته ب جھـ بینن.
دیسا باوهریا راست و دورست ئهوه خودان باوهر چ ژن چ مێر دهستبهردانا ههلبژارتنا خۆ بكهت و ههلبژارتنا خۆ و حهزا خۆ بهرامبهر فهرمانا خودێ و پیغهمبهرێ وی بهێلیت، و پشتی ئهمر و فهرمانا خودێ زانی نابیت ئهو هزرا خۆ بكهت كا بكهت یان نه، و نابیت ئهو مافێ ههلبژاتنێ بهرامبهر فهرمانا خودێ و پێغهمبهرێ وی سلاڤێت خودێ ل سهربن ب دهته خۆ، و ههكه وی ماف نهبیت ئهو هزرا خۆ بكهت كا بكهت یان نه پا چاوا دورسته ئهو مافێ ههلبژارتنێ ب دهته خۆ، و حهزا خۆ و دلخوازیا خۆ بهرامبهر فهرمانا خودێ و پیغهمبهرێ وی بدانیت و ب سهر فهرمانا وان بێخیت، دبێژیت: (وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلاَ مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْراً أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً مُّبِيناً) بۆ چو زهلامێت خودان باوهر و بۆ چو ژنێت خودان باوهر دورست نينه، ئهگهر خودێ و پێغهمبهرێ خۆ فهرمانهك دان، ئهو ب كهيفا خۆ بن ب جهـ بينن يان نهئينن، و ههركهسێ بێ ئهمرييا خودێ و پێغهمبهرێ وى بكهت ب ڕاستى ئهو گومڕا بوو، گومڕابوونهكا ئاشكهرا.
خوشتڤیان مرۆڤێ باوهریا راست و دورست ههی ئهوه یێ گوهداریا پێغهمبهرێ وی دكهت سلاڤێت خودێ ل سهربن و و فهرمانێت وی دجھـ دئینیت هیر و گران، و ل دویڤ فهرمانان دچیت خودایێ مهزن دبێژێت: (وما آتاكم الرسول فخذوه وما نهاكم عنه فانتهوا) و (ما) ل ڤێرێ گشتگیره، قورئان و حهدیسێ ههردوكان دگریت، و چ ئهمرێ پێغهمبهری ل ھهوه کر بکهن، و نهھیا ھهوه ژ چ کر خۆ ژێ بدهنه پاش، و ژ خودێ بترسن [سستیێ د ئهمرێ ویدا نهکهن]، ب ڕاستی جزایێ خودێ جزایهکێ دژواره.
دیسا خوشتڤیان قورئان ههلویستێ باوهریداری و ئاخفتنا وی بهرامبهر داخوازیكرنا وی بۆ وهرگرتنا فهرمان وحوكێ پێغهمبهری (سلاڤێت خودێ ل سهر بن) دیاردكهت، دبێژیت: (إِنَّمَا كَانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذَا دُعُواْ إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَن يَقُولُواْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ) وهختێ خودان باوهر بۆ حوکمێ خودێ و پێغهمبهری دئێنه داخوازکرن، دا [پێغهمبهر] حوکمی د ناڤبهرا واندا بکهت، ئاخڤتنا وان بهس ئهڤهیه، دبێژن: مه گولێ بوو، و مه ب جهـ ئینانا و ئهڤهنه یێت سهرفهراز، ئهرێ ههلویستێ من و ته ژی بهرامبهر حوكمێ خودێ و پێغهمبهری سلاڤێت خودێ ل سهربن ئهڤهیه دبێژین (سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا) مه گولێ بوو، و مه ب جهـ ئینانا یان دههان هجهتا رێزدكهین و ملێت وان ددهینه بهرێك؛ دا خۆ ژ فهرمانا خودێ و پێغهمبهرێ وی سلاڤێت خودێ ل سهربن ڤهدزین.
خوشتڤیان د ئایهتهكا دیدا قورئان دیاردكهت دیندارێ راست و دورست ئهوه یێ بهرێ خۆ ب ههمیڤه ددهته خودێ و بن فهرمانا ویڤه بیت و رویی خۆ ژ ههمیان ژ بلی خودێ وهردگێریت و خۆ تهسلیمی وی بكهت و تهسلیمی غهیری وی نهكهت كی بیت بلا ئهو بیت، دبێژیت: (وَمَنْ أَحْسَنُ دِيناً مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لله وَهُوَ مُحْسِنٌ واتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفاً) ما دینێ کێ ژ یێ وی چێتره ئهوێ ب دورستی خۆ سپارتییه خودێ و ئهو کارڕاست و قهنج ژی، و بوویییه دویکهڤتییێ دینێ ئیبراھیمی، کو دینهکێ ڤهدهره ژ خواری و خرابییێ، و خودێ ژی ئیبراھیم کره زێدهخۆشڤییێ خۆ.
خوشتڤیان و باوباوهریا راست و دورست ئهوه یا رهنگڤهدانا خۆ ب كاروكریان ههبیت و و كاروكریارێت دورست دویفرا بهێن، لهوانێ ههروهكی ئهحمهدێ كورێ حهنبهلی خودێ ژێ رازی بیت دبێژیت: نێزیكی (90) نوت جهان د قورئانێدا باوهری و كریار پێكڤه یێت هاتنه گرێدان، ئهڤه وێ چهندێ رادگههینیت بهرههمێ باوهریێ كاروكریارێت راست و دورستن، و مزگینی بۆ وانه یێت باوهریا راست و دورست ئینای و كار و كریارێت راست و دورست كرین بۆ نمونه خودایێ مهزن دبێژیت: (وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَات أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ) ئهوێت باوهری ئینایین و کار و کریارێت قهنج کرین، ئهڤه بهحهشتینه و ھهروھهر دێ تێدا بن و دبێژیت: (وَأُدْخِلَ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ تَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلاَمٌ ) و ئهوێت باوهری ئینایین و کار و کریارێت قهنج کرین، ڕهوانهی وان بهحهشتان کرن ئهوێت ڕویبار د بنڕا دچن، و ب دهستویرییا خودایێ خۆ دێ ھهروھهر تێدا مینن، و ملیاکهت سلاڤی وان دکهن. و دبێژیت: (وَمَنْ يَأْتِهِ مُؤْمِنًا قَدْ عَمِلَ الصَّالِحَاتِ فَأُوْلَئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَى ) و ھهر کهسێ خودان باوهر و ب کار و کریارێت قهنجڤه ب بال [خودایێ خۆ] ڤه بزڤڕیت، ئهھا ئهڤان پێک و پایهیێت بلند بۆ وانن. و دبێژیت: (إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأنْهَارُ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْكَبِيرُ ) و ئهو کهسێت باوهری ئینایین و کار و کریارێت قهنج کرین بهحهشتا گهلهک جۆ و ئاڤ د بنڕا دچن، دێ بیته بارا وان، و ئهھا ئهڤهیه سهرکهڤتنا مهزن، و پشتبهستن ب ڤان ئایهتان و یێت وهكی وان، موسلمانان و باوهریداران ههمیان باوهریا ب دورستاهی ئینا، و خۆ رادهستی فهرمانا خودایێ خۆ كرن، و كهفتنه بن فهرمانا وی، و ژێ دهرنهكهفتن، و زانین موسلمانی و باوهریا دورست ئهوه ژێر فهرمانا وهحیێ بن، ب ههردو رهنگێت خۆڤه، وهحیا قورئانێ، ئهوا رامان و بێژه ژ خودێ، و وهحیا حهدیسێ، ئهوا رامان ژ خودێ و دهربرین ژ پێغهمبهری (سلاڤێت خودێ ل سهر بن).
خوشتڤیان و ھهکه باوهریا راست و دورست و ساخلهم نهبوو، ھنگی پیڤهرێ دورست نابیت، حوکم ل سهر تشتی بێتهکرن، ئهڤه یێ کرێته و ئهڤه یێ جوانه، و ئهڤه باشه و ئهڤه خرابه، و ئهڤه دورسته و ئهڤه نهدورسته، و دبیت تشتێ ژ ھهمیان کرێتتر جوان بێته دیتن، و تشتێ ژ ھهمیان خرابتتر باش بێته دیتن، ھهروهکی عهرهبان ڤهشارتنا کچێ ب ساخی ب ئاسایی و نهکرێت ددیتن، و ئهو ستهم و زۆرداریا ل ژنێ دھاتهکرن ب ئاسایی ددیتن، و ھهکه پیڤهرێ دورست نهبیت حوکمی ل سهر تشتان بکهت، د ئهنجامدا ژ کرێتی و خرابیێ پاشڤه ژی ناچن، و پاشڤهبر نابیت، و بهردهوام دێ د خرابیێدا بن، و وێ خرابیێ، کرێت و نهجوان نابینن، وهکی ئهو رهوشا ژنا ھهڤچهرخ تێدا نیڤ رویس دهردکهڤیت و سهرهدهریێ دکهت ھهروهکی ئهڤ رهوشه کارهکێ ئاساییه، و چو کرێتی تێدا نینه، دیسا وهکی گهلهک کارێت گهنجێت سهردهم پێ رادبن، ھهتا کهس و کارێت وان ئاسایی بهرێ خۆ ددهنێ، ھهروکی چو کرێتی د کاروبارێ واندا نینه، و بهردهوامیێ ددهنه کارێ خۆ یێ نهجوان و پاشڤه ژی ناچن، چونکی بیروباوهرێت دورست نینن، پیڤهرێ دورست بدهتێ و وان ژ کارێت نهجوان پاشڤه ببهت، ژبهر ئهڤا بۆری ئهم دبینین گهلهک کارێت جڤاکی ب ئیمان و باوهریێڤه د گرێداینه ژ وان بۆ نموونه، نه بۆ ھژمارتن:
ئێک: باوهریا وی یا دورست نینه یێ خێر بۆ برایێ خۆ نهڤێت کا چاوا بۆ خۆ بڤێت. پێغهمبهر سلاڤێت خودێ ل سهربن د ڤهگێرا بوخاری و موسلمیدا ژ ئهنهسێ کورێ مالکی خودێ ژێ رازی بیت دبێژیت: (لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ) کهس ژ ھهوه ب دورستی باوهریێ نائینیت ھهتا وی خێر بۆ برایێ خۆ نهڤێت کا چاوا بۆ خۆ دڤێت.
دوو: ھهر خرابیهک و کرێتیهکا د جڤاکیدا دھێتهکرن د گاڤا نهدیاریا باوهریێدا دھێتهکرن، پێغهمبهرێ خۆشتڤی سلاڤێت خودێ ل سهربن د ڤهگێرا بوخاری و موسلمیدا ژ ئهبو ھورهیره خودێ ژێ رازی بیت دبێژیت: (لا يَزْنِي الزَّانِي حين يَزْنِي وهو مُؤْمِنٌ ولا يَشْرَبُ الْخَمْرَ حين يَشْرَبُ وهو مُؤْمِنٌ ولا يَسْرِقُ حين يَسْرِقُ وهو مُؤْمِنٌ) مرۆڤ ڤان کاران ناکهت و باوهری یا ئاماده و بهرھهڤ و باوهری دبیته پهرجان خرابیێت جڤاکی بێنهکرن.
سێ: یێ باوهری ب خودێ و رۆژا قیامهتێ ھهبیت ئهزیهتا جیرانێ خۆ ناکهت و دێ قهدرێ مێڤانێ خۆ گریت و ئاخفتنا خێرێ دێ ئاخڤیت یان دێ خۆ بێ دهنگ کهت، پێغهمبهرێ خۆشتڤی سلاڤێت خودێ ل سهربن د ڤهگێرا بوخاری و موسلمیدا ژ ئهبو ھورهیره خودێ ژێ رازی بیت دبێژیت: (مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ باللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ، فَلا يُؤْذِ جَارَهُ، وَمَنْ كَان يُؤْمِنُ بِاللَّهِ والْيَوْمِ الآخرِ، فَلْيكرِمْ ضَيْفهُ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمنُ بِاللَّهِ وَالْيومِ الآخِرِ، فَلْيَقُلْ خَيْراً أَوْ لِيَسْكُتْ) یێ باوهری ب خودێ و رۆژا قیامهتێ ھهبیت بلا ئهزیهتا جیرانێ خۆ نهکهت، و یێ باوهری ب خودێ و رۆژا قیامهتێ ھهبیت بلا قهدرێ مێڤانێ خۆ بگریت، و یێ باوهری ب خودێ و رۆژا قیامهتێ ھهبیت بلا ئاخفتنا خێرێ بێژیت یان خۆ بێ دهنگ کهت.
چار: ب دورستی باوهری نهئینایه یێ جیرانێ وی ژ ئهزیهتا وی یێ ئێمن و پشتراست نهبیت. پێغهمبهرێ خۆشتڤی سلاڤێت خودێ ل سهربن د ڤهگێرا بوخاری و موسلمیدا ژ ئهبو ھورهیره خودێ ژێ رازی بیت دبێژیت: (واللَّهِ لا يُؤْمِنُ، واللَّهِ لا يُؤْمِنُ، واللَّهِ لا يُؤْمِنُ، قِيلَ: منْ يا رسولَ اللَّهِ ؟ قال: الَّذي: لا يأْمنُ جارُهُ بَوَائِقَهُ) ئهز ب خودێ کهم باوهریا راست و دورست نهئینایه، ئهز ب خودێ کهم باوهریا راست و دورست نهئینایه، ئهز ب خودێ کهم باوهریا راست و دورست نهئینایه، گۆتن: کێ یا پێغهمبهرێ خودێ؟ گۆت: یێ جیرانێ وی ژ خرابی و خرابکاریا وی ئێمن نهبیت.
و ب کریار ئهم دبینین گهلهک سهحابی بهری باوهریێ بینن د چاوا بوون، و پشتی باوهری ئینان چ لێھاتن و کا چاوا باوهریێ پیڤهرێ راست و دورست بۆ وان چێکر و چاوا پاشڤهبرن ژ ھهر خرابیهکا ھهبیت.