ب / ئەڤ بابەتە گەلەكێ فەر و گرنگە و دڤێت ژن د ڤى كراسێ عادێ و چلكاندا بزانيت چ ل سەرە و دڤێت چ بكەت چ نەكەت، پێدڤيە ژن ل خالێت خوارێ يا هشياربيت:
1ـ هەروەختێ ژن بكەڤيتە د كراسێ عادێ و بچويكبوونێدا، نابيت نڤێژان بكەت و رۆژيان بگريت، بەلكى نەدورستە و حەرامە د ڤى كراسيدا رۆژى و نڤێژان بكەت، و ئەو رۆژيێت ژێ دچن دێ بۆ خۆ گريتەڤە بەلێ نڤێژان ناكەتەڤە، ژبەر چ؟ چونكى ئيسلامێ دلۆڤانى و رەحم يا پێ برى، چونكى هەر هەيڤێ چەند رۆژان دكەڤيتە د ڤى كراسيدا، و هەر هەيڤ ئەگەر نڤێژێت ژێ چۆين بكەتەڤە ئەڤە دێ يا ل سەر گران بيت و زەحمەت بيت.
بەلێ رۆژى سالێ جارەكە، و زەحمەت تێدا نينە. ل سەر ڤێ چەندێ، پسيار ژ دەيكا مە موسلمانان (عائيشا)يێ هاتەكرن: ئەرێ بۆچى ژن د كراسێ عادێدا نڤێژێت ژێ چۆين ناكەتەڤە، بەلێ رۆژيان دگريتەڤە، ئينا گۆت: وەختێ ئەم ژى دكەفتينە د ڤى كراسيدا پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) فەرمانا مە دكر نڤێژان نەكەينەڤە و رۆژيان بگرينەڤە. موسلمى ڤەگێرايە.
2ـ وەختێ دكەڤيتە د ڤى كراسيدا، چۆنا زەلامى بۆ نڤينا وێ يا حەرامە و نەدورستە، مەخسەد جهێ نامويس و شەرەفێ يێ حەرامە، دەليل و نيشان گۆتنا خودێيە: ((وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ)).
ئانكو پسيارا بێ نڤێژيێ (چۆنا نڤينا ژنێ د بێ نڤێژيێدا) ژ تە دكەن (ئەى موحەممەد) بێژە: بێ نڤێژى (نڤينا ژنێ د بێ نڤێژيێدا) زيان و ئيزايە، نەچنە نڤينا ژنێ د بێ نڤێژيێدا و نێزيك نەبن (مەخسەد نەچنە نڤينا وێ) هەتا پاقژ دبيت.
3ـ ژنا شويكرى بەس جهێ نامويسێ ب تنێ نابيت زەلام نێزيك ببت، وەكى دى ژن يا پاقژە و چو ژ لەشێ وێ پيس نابيت، خۆ جلكێت وێ ژى، بەس ئەو جلك نەبيت ئەوێ خوين مايە پێڤە، و جلكێ دى ئەوێ ل بەر هەمى يێ پاقژە و ب عادێ و نيفاسێ پيس نابن.
4ـ لەشێ ژنا شويكرى ژبلى جهێ شەرەفێ يێ دى هەمى بۆ زەلامى يێ حەلالە، بۆ وى هەيە بۆ خۆ خۆشيێ پێ ببەت.
عائيشا (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت: ئەز دگەل پێغەمبەرى بووم، و ئەز د كراسێ بێ نڤێژيێدا بووم، بەلێ ئەز و ئەو ل سەر ئێك نڤين دنڤستين.
بەلكى عائيشا دايكا مە موسلمانان (خودێ ژێ رازی بیت) د ڤەگێرا نەسائى و ئەبى داووديدا زێدە دكەت و دبێژيت: ئەگەر خوينا من گەهشتبا جلكێت پێغەمبەرى بەس ئەو جه ب تنێ دشويشت و پشتى هينگێ ئاسايى نڤێژا خۆ دكر.
5ـ ئەگەر خوينا ژنا شويكرى راوەستيا، دڤێت بەرى زەلام بچيتە نڤينا وێ ئەو سەرێ خۆ بشۆت هەروەكى باراپتر ژ زانايان وەدبێژن.
6ـ ژنا د عادێدا د (چلكان)دا دشێت رۆژێت جەژنێ دەركەڤيتە مزگەفتێ، بەلێ نڤێژێ ناكەت و ناچيتە د جهێ نڤێژێڤە، د ناف حەوشا مزگەفتێ يان دەرڤەى حەوشا مزگەفتێ دێ گوهدانا خوتبا عەيدێ كەت، هەروەكى پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) گەلەك تەئكيد ل سەر ڤێ چەندێ كرى.
7ـ (خواندنا قورئانێ) هندەك زانا دبێژن: ناچێبيت د ڤى كراسيدا ژن قورئانێ بخوينيت، دگەل رێز و رويمەت گرتن بۆ ڤێ بۆچۆنێ.. بەلێ بۆچۆنا فەرموودەيێت پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) پشتگريێ بۆ دكەن كو بۆ ژنێ دورستە د ڤى كراسيدا قورئانێ بخوينيت.
ئيمام مالك و ئيمام ئەحمەد د بۆچۆنەكا خۆدا، و ئيمامێ شافعى د بۆچۆنەكا خۆدا دبێژن: دورستە ژنا د عادێدا يان د چلكاندا قورئانێ بخوينيت.
ديسا د بۆچۆنا (زوهري)دا ژى دورستە قورئانێ بخوينيت، ديسا ئيمام بوخارى ژى دگەل هندێيە دورستە ژنا د عادێدا قورئانێ بخوينيت، چونكى ئەگەر ژێ نەهاتە دورستكرن دێ گەلەك زيان ڤێ كەڤيت، و دبيت هندەك هەمى هەيڤان پازدە رۆژان ئانكو نيڤا ژيێ خۆ بكەڤنە د ڤى كراسيدا، ئەرێ چەوا يا دورستە نيڤا ژيێ خۆ يا دوير بيت ژ قورئانێ؟!!.
ئەو كەسێت دورست نەكەن ڤێ فەرموودەيێ دكەنە نيشان و بەلگە (لاتقرأ الحائض ولاالجنب شيئاً من القرآن) بەلێ پا ئەڤ فەرموودەيە نەيا دورستە. هەروەكى ئبن ئەلقەيم و ئبن تەيميە و شەوكانى دبێژن ژبەر كو (ئيسماعيلێ كورێ عەياشى د رێكا ڤەگوهاستنا ڤێ فەرموودەيێدا و ئيمام ئەحمەد و ئيمامێ بوخارى و يەحيايێ كورێ مەعينى د دەرهەقێ وێدا دبێژيت: حەديسێت وى هەمى ئەوێت ژ حيجازيان و عيراقيان ڤەدگوهێزيت نە د دورستن.
ديسا بەلگە و دەليلێ وان يێ دووێ قياسە ل سەر جەنابەتێ. بەلێ ديسا ئەڤ قياسە يا لاوازە و ب كێر نائێت ببيتە بەلگە ل سەر نەدورستكرنا خواندنا قورئانێ، چونكى جەنابەت وەكى عادێ نينە و د گەلەك تشتاندا، ڤێجا چەوا وەكى ئێك دئێنە هەژمارتن:
أـ پاقژى ژ جەنابەتێ د دەستێ مرۆڤيدايە، و عادە و چلك نە د دەستێ ژنێدايە. و هەتا رۆژێت وێ ب دويماهى نەئێن نەشێت خۆ پاقژكەت.
ب ـ دورستە د عادێدا ئيحرامان بۆ حەجێ يان عومرێ گرێدەت و ل عەرەفێ راوەستيت، بەلێ يێ ب جەنابەت ناچێبيت.
ج ـ جەژنان ب جەنابەت ناچێبيت بێتە مزگەفتان و گوهدانا خوتبێ بكەت، بەلێ ب عادە چێدبيت هەروەكى پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) گۆتى.
8ـ دورستە ژن حەبان بخۆت دا عادا خۆ گيرۆكەت نەخاسمە هەيڤا رەمەزانێ دا رۆژيێت خۆ بگريت يان وەختێ حەجێ، دا حەجا خۆ ب دويماهى بينيت ب مەرجێ هندێ ئەگەر زيانێ نەگەهينتێ.
9ـ بۆ خێرە پارچەيەكا پاتەى يان پەمبى بدەتە بەر خوينێ، دا خوين نەكەڤيت.
10ـ ل سەر ژنێ نينە د راكرنا عادێ و چلكاندا كەزيێت خۆ ڤەكەت، بەلێ ئەگەر ڤەكەت چێترە بەلێ نەئەركە و ئيللا ڤەكەت.
11ـ بەلێ پا دڤێت ئاڤ بگەهتە ناڤ پرچێ هەميێ.
عەبدوللايێ كورێ عومەرى دگۆتە ژنان: بلا پرچا خۆ ڤەكەن، ئەڤ ئاخفتنە گەهشتە دەيكا مە موسلمانان (عائيشا)يێ، ئينا گۆت: عەبدوللا چەندێ ئەنتيكەيە دبێژتە ژنان كەزيێت خۆ ڤەكەن، ب خودێ ژ قەستا نابێژتێ: سەرێت خۆ بتراشن، و پاشى دبێژيت: من و پێغەمبەرى پێكڤە سەرێ خۆ دشويشت هەما بەس ئاڤ مە ل سەرێ خۆ دكر و كەزيێت خۆ ڤەنەدكرن. موسلمى ڤەگێرايە.
12ـ ديسا پێدڤيە بزانيت ئەو وەختێ ئەو سەرێ خۆ دشۆت دڤێت چو تشت ل سەر لەش و دەست و نوينۆكێت وێ نەبن كو نەهێلن ئاڤ بگەهيتە هەمى لەشى، ئەگەر تشتەك ل سەر لەشى بيت دێ بێژين وەكى سوبغا نوينۆكان و نەهێليت ئاڤ بچيتە لەشى و ئاڤ ل سەر بتەحسيت، وى وەختى ئەو ژ عادێ دەرناكەڤيت، و دەه جاران سەرێ خۆ بشۆت پاقژ نابيت و نڤێژێت وێ د دورست نابن.
13ـ ئەگەر ژن يا ب جەنابەت بيت و بەرى سەرێ خۆ بشۆت كەفتە د عادێدا چو ل سەر نينە ئەو ئێكسەر سەرێ خۆ بشۆت و دشێت ب ئێكجار هەردوويان ب سەر شويشتنەكێ راكەت، و خودێ چێتر دزانيت.
