ب / كچێ هەمى رەنگێت ستەم و زۆرداريێ دديتن و مافێت وێ دهاتنە خوارن، و يا بن دەست و تەپەسەر بوو، ب رەنگەكێ گشتى بەرى ئيسلام بهێت .... و پشتى ئيسلام هاتى مافێت وآ پاراستن و ستەم و زۆرادرى و خورتيا ل سەر راكر و ژ تەپەسەرى و بن دەستيێ رزگاركر، و كەساتيا وێ يا هەژى بۆ زڤراند، و كۆمەكا فەرمان و حوكمان ياساكرن دا ئەڤێن بۆرى بێنە پاراستن و زێدەگاڤى ل سەر نەهێتەكرن بەلێ كى دێ خۆ ل وان تخويبان گريت ئەوێت خودێ بۆ پاراستنا ژنێ داناين. يێ موسلمان و خودێ ترس، يێ ئيسلام بۆ رێباز و پەيرەو و ياسا و مەنهەج، يێ هەمى كاروبارێت خۆ دزڤرينيتە ئيسلامێ كا چ گۆتيە، يێ باوەريا وى يا ب هێز و موكوم و پەيت، يێ پێگريا وى ب ئيسلامێ يا باش، و هەرگاڤا سستى كەفتە ڤان دبيتە ئەگەرێ هندێ هزرا زرباركرنا كچێ بێتەكرن، و هەكە سستى د ئەڤێت بۆريدا نەبيت هزر د هندێدا ناهێتەكرن كەسێ ئەو حەق و ماف نينە كچێ ژ ميراتى زرباركەن، نە بابێ نە برايان نە مام و پسمامان و نە دايكا وان، و زرباركرن سەروبەر و عەدەتەكێ نەزانان و خەلكێ جاهليەتێ بوو، پشتى ئيسلام هاتى پێ لێدانا و پويچ كر و نەهێلا. ئەوسێ كورێ سابتى (خودێ ژێ رازی بیت) دەمێ ئەمرێ خودێ كرى دوو كچ پاش خۆ هێلان و پسمامان خۆ ب سەر ميراتى ددا و كچ ژێ بێباركرن، ئەو كچ هاتنە دەف پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن)، جابا وان هنارت و گۆتێ بۆچى هوين پشكا كچێت ئەوسى نادەنێ؟ پسمامێت ئەوسى ـ ئەو گۆت يا ئەڤرۆ گەلەك كەس دبێژن و زار ئەزمانێ ئەڤرۆ ـ يا پێغەمبەرێ خودێ ما دێ كچێت وى بۆ مە چ كەن دێ مالەكى بۆ مە كۆمكەن يان دێ دژمنەكى ژ مە دەنەپاش! ئينا بريارا خودێ هات دا حوكمى بكەت كا كچ خودان پشك و بارن يان نە، و كا كەس و كاران ب ڤان هێجەتێت بێ بنيات ماف هەيە كچان زرباركەن، بريارا خودێ ب ڤى رەنگى هات و حوكم كر و مافێ كچ و ژنان ژ ميراتى ديارەكر: ((لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا)) زەلامان د وى (مالێ) دەيباب و كەس و كاران ب پاش خۆڤە هێلايى، بار و پشكەك هەيە، و ژنان ژى ژ وى (مالێ) دەيبابان و كەس و كاران ب پاش خۆڤە هێلايى، بار و پشك هەيە، چ كێم چ زێدە، پشكەكە ژ بەرێ خودێڤە هاتيە دانان، ئەڤ ئايەتە هات دا بێژتە پسمامێت ئەوسێ كورێ سابت و ب رێكا وان بۆ هەمي مرۆڤان دايك و بابان و پسمام و برايان ژ خودێ بترسن و پشك وبارێت ژنان بدەنێ و ئەو پشك و بارە خودێ يێت داينێ كەسێ چو منەت لێ نەكرينە و بلا كەس ل سەر نەكەتە منەت، خودێ دبێژيت: ((نَصِيبًا مَفْرُوضًا)) و بلا ئەو كەسێت ژنێ بێبار دكەن ب هندە هێجەتێت نە د رێزدا وەكى كچ مالێ خەلكينە چاوا بكەينە شريكا مالێ بابێ خۆ، باشە ما كور ژى وى مالى بۆ كچێت خەلكى نابەت! ئەڤە چ ترازيا كۆرەيە، دورستە كور كچەكا خەلكى بكەتە شريكا مالێ بابێ.. بەلێ نەدورستە كچ ئێكى بكەتە شريكێ مالا بابێ خۆ، پاشى ئەم دزانين كچ كەسێ ناكەتە شريكێ مالا بابێ خۆ، چونكى وێ كەساتيەكا ئابۆرى يا خۆسەر يا هەى و ئەو مالێ ژ بابێ وێ دگەهيتێ مافێ كەسێ تێدا نينە ژبلى وێ، و ل سەر وێ واجب نينە ئەو فلسەكى ژى د بەر زەلامێ خۆرا مەسرەفكەت و بمەزێخيت، بەلێ ئەو پشكا دگەهيتە كورى ل سەر وى واجبە ئەو ل ژنا خۆ بمەزێخيت، ئەرێ هۆسا كى كێ دكەتە شريكێ مالێ بابێ، كچ يان كور؟! و بلا ئەو ژ خودێ بترسن بزانن ئەو يێ چەند جاركى بێ ئەمريا خودێ دكەن، جارەكێ دەمێ خودێ دبێژيتە وان ئەڤە پشك و بارەكە ژ لايێ منڤە يێ هاتيە دانان و نەمنەتە تو ل ژنێ دكەى ((نَصِيبًا مَفْرُوضًا)) يان دەمێ ئەمرێ وان دكەت ئەو وەكى خودێ ميراتى بەلاڤكەن بۆ عەيالان، و دبێژيت خودێ ئەمرێ هەوە يێ كرى هوين ميراتى هۆسا بۆ عەيالان بەلاڤكەن دبێژيت: ((يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَإِنْ كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِنْ كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أَوْ دَيْنٍ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا)) د دەرهەقێ زارۆكێت هەوەدا خودێ ب ڤى رەنگى فەرمانا هەوە دكەت، كو بارا كورى تەمەتى بارا دوو كچانە، و ئەگەر زارۆكێت هەوە كچ بن و ژ دووا پتر بن، دوسێكا ميراتى بۆ وانە، و ئەگەر ميراتخۆر كچەك ب تنێ بيت، نيڤا ميراتى بۆ وێيە، و دەيبابێت وي يێ مرى هەر ئێكى شەشێك دگەهيتێ؛ ئەگەر ئەوێ مرى زارۆك هەبيت چ كور بن، چ كچ و ئەگەر چو زارۆك چ كور، چ كچ نەبن و دەيبابێت وى بوونە ميراتخۆرێت وى، سێك بۆ دەيكا ويە، و ئەگەر ئەوێ مرى خويشك و برا، دوو يان پتر، شەشێك بۆ دەيكا ويە، ئەڤ پشك و بارە دێ ئێنە لێكڤەكرن پشتى جهئينانا وەسيەتا مرى كرى يان ژى دەرئێخستنا قەران. بابێت هەوە و زارۆكێت هەوە، هوين نوزانن كى ژ وان پتر د خێرا هەوەدايە ژبەر هندێ خودێ هەر ئێكى پشك و بارێت وى دياركرن، ئەڤ ئەركە ژ بەرێ خودێڤە ل سەر هەوە هاتە دانان، ب راستى خودێ يێ زانا و كار بنەجهە. بلا ئەو كەسێت هزرا بێباركرنا كچێ دكەن بەرێ خۆ بدەنە دەستپێكا ئايەتێ دا بزانن كا ئەڤە ئەمرێ كێيە؟ و دەمێ ئەو ددەنە سەر ئەو بێ ئەمريا كێ دكەن؟ و بلا بەرێ خۆ بدەنە دويماهيا ئايەتێ؛ دا بزان كا يا باش و بەرژەوەند و مەسلحەت تێدا كيژكە ئەوە يا د هزرا واندا يان يا خودێ بۆ داناى: ((آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًاب ))ابێت هەوە و زارۆكێت هەوە، هوين نوزانن كى ژ وان پتر د خێرا هەوەدايە ژبەر هندێ خودێ هەر ئێكى پشك و بارێت وى دياركرن، ئەڤ ئەركە ژ بەرێ خودێڤە ل سەر هەوە هاتە دانان، ب راستى خودێ يێ زانا و كار بنەجهە. ديسا دڤێت ئەو بزانن ب جهنەئينانا ئەمرێ خودێ د بەلاڤكرنا ميراتيدا پێلێنانە سەر تخويبێت خودێ، چونكى پشتى خودێ مەزن د سۆرەتا نيسائدا پشك و بار د ميراتيدا دياركرين و دا كەس نەدەتە سەر و پشت گوهێت خۆڤە نەهاڤێت گۆت: ((تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ))(( وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَتَعَدَّ حُدُودَهُ يُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِيهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُهِينٌ)) ئانكو ئەڤ لێكڤەكرنە و دياركرنا پشك و بارێت كچ و ژنان فەرمان و تخويبێت خودێنە، و هەر ئێكێ گوهداريا خودێ و پێغەمبەرێ وى بكەت، دێ ئێخيتە د بەحەشتاندا ئەوێت رويبار د بەرا و د ناڤرا دهەركن، و هەروهەر دێ تێدا بن، و ئەڤەيە سەركەفتنا مەزن. و يێ گوهداريا خودێ و پێغەمبەرێ وى نەكەت و بدەتە سەر تخويبێت وى و فەرمانێت وى ب جه نەئينيت دێ ئێخيتە د ناف ئاگريدا كو هەروهەر تێدا بيت، و ئيزايەكا ب رسوا و رەزالەت بۆ ويە. ڤێجا كەس و كار و باب و برا و پسمام و بنام ئێك ژ دووانە، يان دێ گوهداريا ئەمرێ خودێ كەن و كا خودێ چاوا ئەمر د ميراتيدا كريە وەسا دێ كريارێ تێدا كەن، هنگى دێ هێژاى ڤى خەلاتى بن: (هەر ئێكێ گوهداريا خودێ و پێغەمبەرێ وى بكەت، دێ ئێخيتە د بەحەشتاندا ئەوێت رويبار د بەرا و د ناڤرا دهەركن، و هەروهەر دێ تێدا بن، و ئەڤەيە سەركەفتنا مەزن) يان دێ گوهێ خۆ دەنە تەماعيا خۆ و گوهێ خۆ دەنە شەيتانى و كچ و ژنێ ژێ بێباركەن، هنگى دێ هەژى ئيزايێ دژوار بن، چونكى پێ ل فەرمان و تخويبێت خودێ دانان: (و يێ گوهداريا خودێ و پێغەمبەرێ وى نەكەت و بدەتە سەر تخويبێت وى و فەرمانێت وى ب جه نەئينيت دێ ئێخيتە د ناف ئاگريدا كو هەروهەر تێدا بيت، و ئيزايەكا ب رسوا و رەزالەت بۆ ويە). ڤێجا ئەو ب كەيفا خۆنە وان كيژ دويماهيك دڤێت بلا وێ بۆ خۆ هەلبژێرن، و خودێ چێتر دزانيت.
