پ /دڤێت زەلام ژ خودێ بترسن و دگەل هەڤژين و خێزانێت خۆ د باش بن، و پێغەمبەرێ خودێ (سلاڤێت خودێ لێ بن) بۆ خۆ بكەنە پێشەوا و چاڤلێكرى و رێكا وى بگرن د سەرەدەرى و هەڤكاريێدا دگەل ژنێ و بلا بزانن پێغەمبەرێ خودێ (سلاڤێت خودێ لێ بن) پيڤەرێ باشيێ يێ كريە ئەو: كا كى باشترە بۆ مالا خۆ، و كى باشترە دگەل خێزانا خۆ، پێغەمبەر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت هەروەكى ئبن حەببان ڤەدگێريت: (خَيْرُكُمْ خَيْرَكُمْ لأَهْلِهِ وَأَنَا خَيْرُكُمْ لأَهْلِي) باشترينێ هەوە يێ باشتربيت بۆ مالا خۆ و ئەز ژ هەوە باشترم بۆ مالا خۆ، و هەر د ڤێ رامانێدا د حەديسەكا ديدا دبێژيت هەروەكى ترمزى و ئبن ماجە ڤەدگێرن: (أَكْمَلُ المُۆمنين إِيمَاناً أَحْسنُهُمْ خُلُقاً، وَخِياركُمْ خيارُكم لِنِسَائِهِم) يێ ژ خودان باوەران باوەرى تەكويز تمامتر ئەوە يێ سنج و رەوشتێ وى باشتر، و باشترينێت هەوە ئەون يێت بۆ ژنێت خۆ د باشتر بن. ڤێجا ئەو زەلامێ بۆ ژنا خۆ خراب، بلا بزانيت ئەو نە ژباشانە و وى گوهێ خۆ نەدايە فەرمانێت پێغەمبەرێ خۆ(سلاڤێت خودێ لێ بن) و گوهداريا وى نەكريە و ب دورستى رێكا وى نەگرتيە و دويفچۆنا سونەتا وى نەكريە، ڤێجا بلا ژ خودێ بترسيت بزانيت پێغەمبەرێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) گەلەك جاران زەلام شيرەتكرينە دگەل ژنان د باش بن، بەرى بمريت د دويماهيك خوتبا خۆدا (خوتبا خاتر خواستنێ) بياڤەكێ مەزن ژێ دا مافێ ژنێ و شيرەت ل زەلامان كر دگەل د باش بن، گۆت: (أَلا واسْتَوْصوا بِالنِّساءِ خَيْراً، فَإِنَّمَا هُنَّ عَوانٍ عَنْدَكُمْ لَيْس تمْلكُونَ مِنْهُنَّ شَيْئاً غيْرَ ذلِكَ إِلاَّ أَنْ يأْتِينَ بِفَاحشة مُبيِّنة، فإِنْ فَعلْنَ فَاهْجُروهُنَّ في المضاجعِ، واضربُوهنَّ ضرْباً غيْر مُبرحٍ، فإِنْ أَطعنَكُمْ فَلا تبْغُوا عَلَيْهِنَّ سبيلا، أَلا إِنَّ لَكُمْ عَلَى نِسائِكُمْ حَقًّا، ولِنِسائِكُمْ عَلَيْكُمْ حقًّا، فَحَقُّكُمْ عَلَيْهنَّ أَن لا يُوطئْنَ فُرُشكمْ منْ تَكْرهونَ، وَلا يأْذنَّ في بُيُوتكمْ لِمن تكْرهونَ، أَلا وحقُّهُنَّ عَلَيْكُمْ أَن تُحْسنُوا إِليْهنَّ في كِسْوتِهِنَّ وَطعامهنَّ ) هشيار بن هەوە ئەمانەت ژن و ئەمر و وەسيەتا من د راستا ژناندا وەرگرن و خێر و شيرەتان و باشيێ ژ خۆ بۆ ژنان بخوازن (ئانكو نەفسا خۆ ل سەر هندێ راكەن باشيێ و خێرێ بگەهيننە ژنێ) ب راستى ئەو ئێخسيرن دەف هەوە، و هەوە ژبلى ڤێ كو خێرخواز و باشيخواز بن بۆ ژنا چو يێ دى (ژ قوتان و پشتدانێ) ل سەر وان نينە، ژبلى كو ئەو خەلەتيەكا ئاشكرا بكەن هەكە وەكرن، خۆ ل سەر زەلامێ خۆ مەزنكرن و مافێت وان نەدەنێ هنگى خۆ ژ نڤينا وان بدەنە پاش ئانكو ل سەر نڤينا وێ بى بەلێ پشتا خۆ بدەيێ و پويتە پێ نەكەى، و هەكە ب ڤێ چەندێ ژى نەهاتە رێ ڤێجا لێ بدەن لێدانەكا بێ ئێش، ڤێجا ئەگەر گوهێ خۆ دانە هەوە، هوين چو هێجەتان هلنەئێخن كو هوين خورتى و ستەمێ لێ بكەن، بزانن هەوە حەق يێ ل سەر ژنێت خۆ هەى و ژنێت هەوە ژى حەق يێ ل سەر هەوە هەى، و حەقێ هەوە ل سەر وان يێ هەوە نەڤێت نەهێتە سەر نڤينێت هەوە، و دەستويريا كەسێ نەدەن يێ هەوە نەڤێت بێتە د مالێت هەوەڤە، و بزانن حەقێ وان ل سەر هەوە هوين باشيێ دگەل وان بكەن د جلك و خوارنا واندا. ديسا چونكى پێغەمبەر (سلاڤێت خودێ لێ بن) ژنێ بێ هێز ددانيت ڤێجا نابيت زەلام هێزا خۆ ل سەر وێ بسەپينيت دبێژيت: (اللَّهُمَّ إِنِّى أُحَرجُ حَقَّ الضعيفينِ الْيتِيمِ والمرْأَة) يا خودێ ئەز گونەه ددانم يان حەرام دكەم، حەقێ هەردوو بێ هێز و بێ چارەيان بێتە خوارن سێوى و ژنێ. و ب كريار پێغەمبەر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دگەل ژنێت خۆ دايكێت مە موسلمانان يێ باش بوو و هەڤكاريەكا بەرز و بلند و ب دلۆڤانى دگەل دكر و هاريكاريا وان د شۆليدا دكر و ئەڤە كێم نەددانا و كێم نەدديت هەروەكى هندەك ئەڤرۆ ڤى كارى كێم دبينن، بوخارى ژ ئەسوەدێ كورێ يەزيدى (خودێ ژێ رازی بیت) ڤەدگوهێزيت ژ عائيشايێ (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت: (سُئلَتْ عَائِشَة رضي اللَّه عنها: ما كانَ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يصنعُ في بَيْتِهِ ؟ قالت: كان يكُون في مِهْنَة أَهْلِهِ يعني: خِدمَة أَهلِه فإِذا حَضرَتِ الصَّلاة، خَرَجَ إِلى الصَّلاة) پسيار ژ عائيشايێ (خودێ ژێ رازی بیت) هاتەكرن: پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) ل مالا خۆدا چ دكر؟ گۆت: د شۆلێ مالا خۆدا بوو، ئانكو د خزمەتا كابانيا خۆدا بوو، و هەكە وەختێ نڤێژێ دهات، دەردكەفتە نڤێژێ. و د حەديسەكا ديدا ديسا پسيار ژ عائيشايێ دايكا مە موسلمانان (خودێ ژێ رازی بیت) هاتەكرن كا پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) د مالا خۆدا چ دكر، گۆت: (كَانَ يَخِيط ثوْبَهُ وَيخْصِفُ نَعْلَهُ وَيعْمَلُ مَا يعْمَلُ الرجَالُ فِي بُيُوتِهِمْ) جلكێ خۆ ددورى و شمكا خۆ گرێددا و ئەو دكر يا زەلام د مالێت خۆڤە دكەن، بەرێ خۆ بدێ دڤێت ئەم د هۆسا بين و هۆسا د نەرم و حەليم بين د مالێت خۆدا و پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) لايێ هەست و هايان (مەشاعران) ژبير نەدكر، ئەڤە عائيشايە دايكا مە موسلمانان (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت: دا ئاڤێ ڤەخوم و ئامانى دەمەف پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دا زڤرينيت دەڤێ خۆ هاڤێژيتە شوين دەڤێ من و ئەز د كراسێ عادێدا بووم، هەروەسا ئامان دزڤراند و شويندەڤێ من ئاڤ ڤەدخوار، سەفيە دايكا مە موسلمانان د وەغەرەكێدا گيرۆ بوو، پێغەمبەر (سلاڤێت خودێ لێ بن) ما ل هيڤيێ هەتا گەهشتى دكرە گرى و گۆت: تە ئەز يا ل حێشترەكا نەرم سوياركريم، پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) ب دەستێ خۆ يێ پيرۆز رۆندكێت وێ پاقژكرن و دلە دلێ وێ دا و يێ هشيار بوو نەدهێلا دلێ چو هەڤسەرێت وى بمينيت.
جارەكێ بەرێ خۆ دايێ سەفيە (خودێ ژێ رازی بیت) يا دكەتە گرى، گۆتێ تەخێرە؟ گۆت حەفسا يا دبێژيتە من بابێ تە جوهيە ئانكو تو كچا جوهيانى، ئينا پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دلە دلێ وێ دا و گۆتێ: تو كچا پێغەمبەرانى ئانكو نەژادێ تە يەعقوب پێغەمبەرە (سلاڤێت خودێ لێ بن) و مامێ تە پێغەمبەرە و تو يا ل دەف پێغەمبەرى، ڤێجا ئەو ب چ خۆ ل سەر تە مەزن دكەن، و هەر د ڤى بابەتيدا پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) بەرەبەزينك دگەل وان دكر، عائيشا دايكا مە موسلمانان (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت: د وەغەرەكێدا پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) گۆتە سەحابان پێشيا مە بكەڤن، ئەم ماينە ب تنێ، ئينا گۆت دێ وەرە دا بكەينە غار كا كى دێ بەرى يێ دى راكەت، مە كرە غار و ئەز يا سڤك بووم، من بەريكێ راكر. پشتى چەند سالان و پشتى ئەز قەلەو بوويم هەر وەكر و گۆتە من: دا بكەينە غار، ئينا وى بەرى من راكر، ئينا گۆت: ئێك ب ئێكێ. ديسا پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) باشيا هەڤژينا خۆ ژبير نەدكر و ژێ خەبەر ددا، عائيشا دايكا مە موسلمانان (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت: ئەز ل سەر كەسێ عێجز نەبوويمە هندى ئەز ل سەر خەديجايێ عێجز دبووم و من ژيێ خۆ ئەو نەديتبوو هندى هند پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) بەحسێ وێ دكر و هەر گاڤەكا تشتەك ڤەكوشتبا هزرا هەڤالێت وێ دكر و دبيت من گۆتبايێ هەروەكى ژبلى خەديجايێ چو ژن نينن دا بێژيت ئەو يا هۆسابوو و هۆسابوو و من زارۆك ژێ هەبوون، و چو جار دەستێ خۆ بلندنەكريە ژنەكا خۆ هەروەكى عائيشا (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت خۆ هەكە ئێك ژ وان هەلويستەكێ هشك ژى دگەل پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) وەرگرتبا. جارەكێ ئەبو بەكر (خودێ ژێ رازی بیت) چۆ مالا پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) ديت عائيشايێ دەنگێ وێ يێ بلندە بەزيێ ڤيا دربەكى لێ بدەت، پێغەمبەر (سلاڤێت خودێ لێ بن) كەفتە د ناڤبەرا واندا، پشتى دەركەفتى پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) گۆتە عائيشايێ تە ديت من تو ژ وى رزگاركرى، و دگەل ڤێ هەميێ ژى هەكە هەلويستى خواستبا ژنێ د بريارێت مەترسيداردا پشكداركەت پشكدار دكر، ها ئەڤە پێكهاتنا حودەيبيێيە رەوشا خۆ بۆ دايكا مە موسلمانان ئوم سەلەمە (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت و ئەو ژى بۆچۆنا خۆ دبێژيتێ و دەردكەڤيت بۆچۆنا وێ وەردگريت و كار پێ دكەت، موسلمان ژى نەچار دبن هەمى دويف پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دهێن گوهێ خۆ ددەنێ و هۆسا ب پشكداركرنا ئوم سەلەمە دايكا مە موسلمانان (خودێ ژێ رازی بیت) د ڤێ بريارێدا پێغەمبەر ژى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دلخۆش بوو و موسلمان ژى رزگار بوون، ڤێجا هەكە زەلام ستەمەكا ئاشكرا ل ژنێ بكەت بۆ وێ هەيە ئەو داخوازا بەردانێ بكەت و چو گونەه ل سەر نينە، بەلێ دەركەڤێت و زيز ببيت و ببيتە ئەگەرآ شەرما دوو بنەمالان ئەڤە نەيا جوانە، و نەيا د جهێ خۆدايە، نەخاسمە پسيار ژ پێغەمبەرى (سلاڤێت خودێ لێ بن) هاتەكرن مافێ زەلامى ل سەر ژنێ چيە، گۆت: (ولا تخرج من بيته إلا بإذنه) ژ مالا وى نە دەركەڤيت ب دەستويريا وى نەبيت، و خودێ چێتر دزانيت.
