ب / مەرجێت جڤاكێ بەختەوەر چارن، و هەتا ئەم جڤاكەكێ بەختەوەر ئاڤاكەين دڤێت ل سەر بنياتێ چار بنگەهان بێتە ئاڤاكرن و هەرگاڤا ئێك ژ ڤان كێم بوو ئەڤە بەختەوەرى تەكويز نەبوو و جڤاك ژ بەرێك چۆ و كێماسى كەفتە تێدا.
بنگەهآ ئێكێ: بيروباوەرێت دورست و ساخلەم، و هەكە ئەڤە نەبوو هنگى پيڤەرێ دورست نابيت حوكم ل سەر تشتى بێتەكرن، ئەڤە يێ كرێتە و ئەڤە يێ جوانە، و ئەڤە باشە و ئەڤە خرابە، و ئەڤە دورستە و ئەڤە نەدورستە، و دبيت تشتێ ژ هەميان كرێتتر جوان بدانن، و تشتێ ژ هەميان خرابتتر باش بدانن، هەروەكى عەرەبان ڤەشارتنا كچٍێ ب ساخى ب ئاسايى و نەكرێت دديت، و ئەو ستەم و زۆرداريا ل ژنێ دهاتەكرن ب ئاسايى دديت، و هەكە پيڤەرێ دورست نەبيت حوكمى ل سەر تشتان بكەن، د ئەنجامدا ژ كرێتى و خرابيێ پاشڤە ژى ناچن، و پاشڤەبر نابيت، و بەردەوام دێ د خرابيێدا بن، و وێ خرابيێ، كرێت و نەجوان نابينن، وەكى ئەو رەوشا ژنا هەڤچەرخ تێدا نيڤ رويس دەردكەڤيت و سەرەدەريێ دكەت هەروەكى ئەڤ رەوشە كارەكێ ئاساييە، و چو كرێتى تێدا نينە، ديسا وەكى گەلەك كارێت گەنجێت سەردەم پێ رادبن، هەتا كەس و كارێت وان ئاسايى بەرێ خۆ ددەنێ هەروكى چو كرێتى د كاروبارێ واندا نينە، و بەردەواميێ ددەنە كارێ خۆ يێ نەجوان و پاشڤە ژى ناچن، چونكى بيروباوەرێت دورست نينن پيڤەرێ دورست بدەتێ و وان ژ كارێت نەجوان پاشڤە ببەت، ژبەر ئەڤا بۆرى ئەم دبينين گەلەك كارێت جڤاكى ب ئيمان و باوەريێڤە د گرێداينە ژ وان بۆ نموونە: نە بۆ هژمارتن:
ئێك: باوەريا وى يا دورست نينە يێ خێر بۆ برايێ خۆ نەڤێت كا چاوا بۆ خۆ بڤێت. پێغەمبەر (سلاڤێت خودێ لێ بن) د ڤەگێرا بوخارى و موسلميدا ژ ئەنەسێ كورێ مالكى (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت: (لاَ يُؤمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ) كەس ژ هەوە ب دورستى باوەريێ نائينيت هەتا وى خێر بۆ برايێ خۆ نەڤێت كا چاوا بۆ خۆ دڤێت.
دوو: هەر خرابيەك و كرێتيەكا د جڤاكيدا دهێتەكرن د گاڤا نەدياريا باوەريێدا دهێتەكرن. پێغەمبەرآ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) د ڤەگێرا بوخارى و موسلميدا ژ ئەبو هورەيرە (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت: (لا يزْنِي الزَّانِي حين يزْنِي وهو مُؤمِنٌ ولا يشْرَبُ الْخَمْرَ حين يشْرَبُ وهو مُؤمِنٌ ولا يسْرقُ حين يسْرقُ وهو مُؤمِنٌ) مرۆڤ ڤان كاران ناكەت و باوەرى يا ئامادە و بەرهەڤ و باوەرى دبيتە پەرجان خرابيێت جڤاكى بێنەكرن.
سێ: يێ باوەرى ب خودێ و رۆژا قيامەتێ هەبيت ئەزيەتا جيرانێ خۆ ناكەت و دێ قەدرێ مێڤانآ خۆ گريت و ئاخفتنا خێرێ دێ ئاخڤيت يان دێ خۆ بێ دەنگ كەت. پێغەمبەرێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) د ڤەگێرا بوخارى و موسلميدا ژ ئەبو هورەيرە (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت: (مَنْ كَانَ يُؤمِنُ باللَّهِ وَالْيوْمِ الآخِر، فَلا يُؤذ جَارَهُ، وَمَنْ كَان يُؤمِنُ بِاللَّهِ والْيوْمِ الآخر، فَلْيكرمْ ضيْفهُ، وَمَنْ كَانَ يُؤمنُ بِاللَّهِ وَالْيومِ الآخِر، فَلْيقُلْ خَيْراً أَوْ لِيسْكُتْ) يێ باوەرى ب خودێ و رۆژا قيامەتێ هەبيت بلا ئەزيەتا جيرانێ خۆ نەكەت، و يێ باوەرى ب خودێ و رۆژا قيامەتێ هەبيت بلا قەدرێ مێڤانێ خۆ بگريت، و يێ باوەرى ب خودێ و رۆژا قيامەتێ هەبيت بلا ئاخفتنا خێرێ بێژيت يان خۆ بێ دەنگ كەت.
چار: ب دورستى باوەرى نەئينايە يێ جيرانێ وى ژ ئەزيەتا وى يێ ئێمن و پشتراست نەبيت. پێغەمبەرێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) د ڤەگێرا بوخارى و موسلميدا ژ ئەبو هورەيرە (خودێ ژێ رازی بیت) دبێژيت: (واللَّهِ لا يُؤمِنُ، واللَّهِ لا يُؤمِنُ، واللَّهِ لا يُؤمِنُ، قِيلَ: منْ يا رسولَ اللَّهِ ؟ قال: الَّذي: لا يأْمنُ جارُهُ بَوَائِقَهُ) ئەز ب خودێ كەم باوەريا راست و دورست نەئينايە، ئەز ب خودێ كەم باوەريا راست و دورست نەئينايە، ئەز ب خودێ كەم باوەريا راست و دورست نەئينايە، گۆتن: كێ يا پێغەمبەرێ خودێ؟ گۆت: يێ جيرانێ وى ژ خرابى و خرابكاريا وى ئێمن نەبيت.
و ب كريار ئەم دبينين گەلەك سەحابى بەرى باوەريێ بينن د چاوا بوون، و پشتى باوەرى ئينان چ لێهاتن و كا چاوا باوەريێ پيڤەرێ راست و دورست بۆ وان چێكر و چاوا پاشڤەبرن ژ هەر خرابيەكا هەبيت.
بنگەهێ دووێ: تێگەهشتنا راست و دورست و ساخلەم و هوير و تەڤگر و مەخسەد پێ ئەوە ئەم ئيسلامێ دگەل چو تێكەل نەكەين و بزانين ئيسلام دينێ خودێيە و بەرف چو هزر و رێباز و ديتنانڤە نەبەين و چ تشتان ب سەر دينێ خودێ نەئێخين و هەكە فەرمانا خودێ و پێغەمبەرێ وى هات دڤيت ئەم مافى نەدينە خۆ بگرين يان نە، خودێ مەزن دبێژيت: ((وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا)) بۆ چو زەلامێت خودان باوەر و بۆ چو ژنێت خودان باوەر دورست نينە، ئەگەر خودێ و پێغەمبەرێ خۆ فەرمانەك دان، ئەو ب كەيفا خۆ بن ب جه بينن يان نەئينن، و هەركەسێ بێ ئەمريا خودێ و پێغەمبەرێ وى بكەت ب راستى ئەو گومرا بوو، گومرابوونەكا ئاشكەرا. و ژ تێگەهشتنا دورست ئيسلام نەهێتە پارچەپارچەكرن، و ئيسلام د شەنگستێت ئيسلامێدا نڤێژ و رۆژى و زەكات و حەجێدا نەئێتە كۆمكرن و ژبيركرن، ئيسلام يا تەڤگرە و سيستەم و بەرنامێ هەمى ژيانێيە. خودێ مەزن دبێژيت: ((يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ)) گەلى خودان باوەران، ب سەر و زار و دلێ خۆڤە ببنە موسلمان، و ئيسلامەتيێ هەميێ وەرگرن، و نەدەنە دويف شەيتانى، ب راستى ئەو بۆ هەوە دژمنەكێ ئاشكەرا ئاشكەرايە. و نابيت مرۆڤ نڤێژآ فەر بدانيت و تشتێ نڤێژ مرۆڤى ژێ ددەتە پاشە كو (فەحشاْ و مونكەرە) خۆ ژێ نەدەتە پاش. خودێ مەزن دبێژيت: ((إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ)) ب راستى نڤێژ بەرێ مرۆڤى ژ هەمى گونەهێت زێدە پيس، و كريارێت نەدگەل سروشتێ مرۆڤان، و كريارێت كرێت و نەشرين (ئەوێت شەريعەتى دورست نەكرين) وەردگێريت.
بنگەهێ سيێ: جڤاك و ئەندامێت جڤاكى ژ ئێشێت دەروونى و جڤاكى د ساخلەم بن، ئەو ژى دوو جوينن يێت ئاشكرا و يێت نە ئاشكرا.
ئێشێت نەئاشكرا وەكى: خۆ مەزنكرن و شاهى ب خۆ برن (تەعەجوب) و غەزەب و كەربگرتن و زكرەشى و كەرب و كين و هزرخەلەتى و كێمكرنا خەلكى و چو نەدانانا مافان.
و ئێشێت ئاشكرا وەكى: ستەم و زۆردارى و جهئينانا حوكمێ نەيێ خودێ و بەرتيل و واستەكارى و سيخورى و ئاشكراكرنا نهێنيان و حيلە و حەوالە و خاپاندن و سەردابرن و هەمى رەنگێت ئەزيەتێ و غەيبەت و نەكامى و ئاخفتن ڤەگوهێزى و تانهاڤێژى و درەو و ب هەمى رەنگێت خۆڤە يا بچويك و يا مەزن و يا سپى و يا رەش و ترانەكرن ب خەلكى و خەبەر گۆتن و ئەزمان زڤرى و تۆمەتباركرنا دەهمەن پاقژان.
بنگەهێ چارێ: وەرگرتن و پێگريا رەوشت و كارێت جوان، ئانكو: دەمێ جڤاك خۆ ژ ئێش و نەخۆشيێت دەروونى و جڤاكى يێت ئاشكرا و نەئاشكرا ددەتە پاش و دوير دئێخيت دڤێت ئيسلامێ چ بەرامبەر دانايە خودانێ خۆ و وێ بيت. هەكە ئيسلامێ نەهى ژ خۆمەزنكرنآ كربيت بەرامبەر فەرمانا ب خۆشكاندنێ كرى دڤێت يێ خۆشكێن بيت، و هەكە ئيسلامێ نەهى ژ زكرەشيێ كربيت بەرامبەر فەرمانا ب خێرخوازيێ كرى دڤێت يێ خێرخواز بيت، و هەكە ئيسلامێ نەهى ژ درەوێ كربيت بەرامبەر فەرمانا ب راستگۆيێ كرى دڤێت يێ راستگۆ بيت، و هەكە ئيسلامێ نەهى ژ ئەزمان زڤريێ كربيت بەرامبەر فەرمانا ب ئەزمان پاكيێ كرى دڤێت يێ ئەزمان پاقژ بيت و هۆسا، و هەكە جڤاك ل سەر ڤان بنگەهان هاتە ئاڤاكرن بێ گۆمان دێ جڤاكەكآ بەختەوەر بيت، و خودێ چێتر دزانيت.
