ب / دڤێت ئەم بزانين مەبەست ژ دەرەبەگيێ چيە، هەكە مەبەست پێ ئەو بيت دياردا هەبوونا هندە مرۆڤان د ناف ملەتێ خۆدا خودان رێز و رومەتن و سەركێش و ماقويل و شارەزايێت خەلكێ خۆنە چ عەشيرەت يان گوند يان باژێر و ئەو خزمەتا خەلكى ب رێزداريا خۆ دكەن و خۆ ل سەر سەرێ كەسێ مەزن ناكەن و مافێ كەسێ ناخۆن و دەستدرێژى و زێدەگاڤيێ ل سەر كەسێ ناكەن و بەر تخويبێت خودێڤە د راوەستياينە، ڤان مرۆڤان ناڤێ وان بەگ بيت ئاغا بيت سەر عەشير بيت شێخ عەشير بيت دڤێت رێز لێ بێتەگرتن، و پێغەمبەرێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) هەروەكى ئەبو داوود و ترمزى ڤەدگێرن، دبێژيت: (لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يرْحَمْ صَغِيرَنَا، وَيعْرفْ شَرفَ كَبِيرنَا) نە ژ مەيە يێ دلۆڤانيێ ب بچويكێ مە نەبەت ـ ئانكو: نە ل سەر رێكا مەيە ـ و هێژاتيا مەزنێ مە (ژ قەدر و رێزگرتنێ) نەزانيت. و د ريوايەتەكا ديدا: مافێ مەزنێ مە نەزانيت. و موسلمى د پێشيا سەحيحا خۆدا بێ سەنەد ئينايە و گۆت: ژ عائيشايێ (خودێ ژێ رازی بیت)، هاتيە گۆتن: گۆت: پێغەمبەرێ خودێ (سلاڤێت خودێ لێ بن) ئەمرێ مە يێ كرى ئەم خەلكى ل جهێت وان بدانين.
و هەكە مەخسەد ب دەرەبەگيێ خۆسەپاندن و خۆ زالگرن بيت سەر خلكى و بەلاڤكرنا پەران بيت دا خەلكى بكێشيتە بن دەستێ خۆ، بۆ خۆ بكەت خزمەتكار و خۆ نەژادەك بدانيت و خلك و هەژاران نەژادەك دى و ئەو چينەكا تايبەتە و دڤێت سەر و سەرۆك بيت يێت دى خولام و خزمەتكاربن و خۆ مەزن كربيت، ئيسلامەتى يا هاتى دا ڤێ خۆمەزنكرنێ نەهێليت و وان ژ بن بەندەيا ئێك و دوو بينيتە دەرێ بۆ بەندەييا خودێ.
ئيسلام دبێژيتە وان: ((يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا)) خەلكينۆ پارێزكاريا خودايێ خۆ بكەن باوەريێ پێ بينن و بپەرێسن ئەوێ هوين ژ ئێك گيانى ب تنێ ئافراندين و وى خودايى ژ وى گيانى هەڤسەرا وى ژێ چێكر و ئافراند و ژ ڤان هەردووكان گەلەك ژن و مێر دان و بەلاڤكرن، و هوين پارێزكاريا خودێ بكەن، ئەوێ هوين ب ناڤێ وى تشتان ژ ئێكدوو دخوازن، و هشيارى مرۆڤانيێ بن نەقەتينن، ب راستى خودێ ل سەر هەوە زێرەڤانە.
و ترازيا باشى و نەباشيێ د ئيسلامێدا دكێشيت.. خودێ ترسى و پارێزكاريە، نە بنەمال و تشتەكێ دى، خودێ مەزن دبێژيت: ((يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ)) گەلى مرۆڤان، ب راستى مە هوين ژ نێر و مێيەكێ ئانكو: زەلام و ژنەكێ كو ئادەم و حەوانە يێت داين، و مە هوين يێت كرينە ملەت ملەت و عەشير عەشير دا ئێك و دوو بنياسن، ب راستى يێ ژ هەوە هەميان پتر ب رێز و رويمەت ل دەف خودێ، ئەوە يێ ژ هەوە هەميان تەقواتر، ئانكو: يێ ژ هەوە هەميان پتر ژ خودێ دترسيت، و خودێ زێدە زانا و شارەزايە.
و هەكە مەخسەد ژ دەرەبەگيآ ئيقتاعييەت بيت و زەبكرنا ئەردى و خۆپەرێسى و تەكرەئى و ئستيبداد بيت.. ئيسلامێ بەرى هەمى رێباز و ياسا و سيستەمان شەرێ وێ يێ كرى و نەڤيايە، بەلێ ئەڤە هندێ ناراگەهينيت ئيسلام مافێت كەسايەتى پەسند ناكەت، نەخێر.. مافێت كەسايەتى د پاراستينە و مافێت گشتى و جڤاكى ژى د پاراستينە، و ئيسلام هەڤسەنگيەكا موكم و هوير د ناڤبەرا مافێت كەسايەتى و گشتيدا ب جه دئينيت و گرنگيێ نادەتە چو لايان و سستيێ د لايآ ديدا بكەت، هەروەكى ئەڤە د ناف رژێم و سيستەمێت ئەڤرۆكەدا هەين، سۆشيالست و ئشتيراكى يان سەرومال و سەرمايەدارى ئيسلامێ هەڤدژاتى تێدا نينە وەكى د گەلەك سيستەماندا هەى، هەمى ماف وەكى ئێك و ب هەلسەنگى يێت تەكى و كۆمى د ئيسلامێدا د پاراستينە و ناهێليت سەرێك زال ببن. و پێغەمبەر (سلاڤێت خودێ لێ بن) نموونەكآ بۆ مە ددەتە دياركرن مافێت گشتى و كەسايەتى تێدا بێنە دياركرن و بێنە رێكخستن هەروەكى بوخارى (خودێ ژێ رازی بیت) ژ نوعمانآ كورآ بەشيرى (خودێ ژێ رازی بیت) ڤەدگێريت: (مَثلُ القَائِمِ في حُدودِ اللَّه، والْوَاقِعِ فيها كَمَثلِ قَومٍ اسْتَهَمُوا على سفينة فصارَ بعضهم أعلاهَا وبعضهم أسفلَها وكانَ الذينَ في أسفلها إِذا اسْتَقَوْا مِنَ الماءِ مَرُّوا عَلَى مَنْ فَوْقَهُمْ فَقَالُوا: لَوْ أَنَّا خَرَقْنَا في نَصَيبِنا خَرْقاً وَلَمْ نُؤذ مَنْ فَوْقَنَا، فَإِنْ تَرَكُوهُمْ وَمَا أَرادُوا هَلكُوا جَمِيعاً، وإِنْ أَخَذوا عَلَى أَيْدِيهِم نَجوْا ونجوْا جَمِيعاً) مەتەلا وى يێ بەر تخويبێت خودێڤە راوەستايى و يێ كەفتيە تێدا، وەكى مەتەلا ملەتەكيە پشكێ د گەميەكێدا بكێشن، هندەك بچنە سەرى و هندەك بچنە بنى، و ئەوێت بنى هەكە هاتبانە ئاڤا ڤەخوارنێ د بەر يێت سەردارا دبۆرين، گۆتن: هەكە ئەم كونەكێ ل بارا خۆ ڤەكەين و يێت سەر خۆدا ئەزيەت نەدەين، هەكە وان هێلا يا وان ڤياى بكەن، ئەڤە هەمى هيلاك چۆن، و هەكە دەستێت وان گرتن رزگار بوون، و هەمى رزگار بوون.
هۆسا هەردوو ماف د پيرۆز و پاراستينە هندى كەس ژ وانا نەدەتە سەر يێ دى و كريار و دەستكاريا وى زيانێ نەگەهينيتە يێ دى هەرگاڤا ئەڤە پەيدابوو دڤێت ئەڤ زيانە نەهێتە هێلان، و خودێ چێتر دزانيت.
