به‌رسڤێت شه‌رعى ل دۆر حه‌لالى و حه‌رامى

1189 پسیارا ژمارە

پ / ئه‌رێ جگاره‌ حه‌رامن يان حه‌لالن؟.

ب/ هه‌لبه‌ت جگاره‌ ل وه‌خته‌كێ نه‌يێ دوير يا هاتيه‌ ناف موسلمانان، و وه‌ختێ هاتيه‌ د جيهانا ئيسلاميدا موجته‌هد و زانا ل دويف چۆن و ل سه‌ر ئاخفتن و بوو ئه‌گه‌رێ هندێ ل سه‌ر ژێك جودا ببن، هنده‌كان گۆت حه‌لاله‌ و هنده‌كێت دى گۆت مه‌كروهه‌، و هنده‌كێت دى گۆت حه‌رامه‌. و چونكى جگاره‌ ل وه‌خته‌كێ دوير نينه‌ هاتيه‌ د ناف موسلماناندا، و ئه‌سل د تشتيدا حه‌لاليه‌، و ژبه‌ر هندێ و ل ده‌سپێكێ باراپتر ژ زانايان درست دانايه‌ كو يا حه‌لاله‌، به‌لێ پشتى ڤه‌كۆلين و دويفچۆنێ و ژ هه‌مى كوژيانڤه‌ هزرێت گه‌له‌كان ژ وان يێت ده‌ستپێكێ گۆتين جگاره‌ يا حه‌لاله‌ هاتنه‌ گوهۆرين هه‌تا زانايێ ناڤدار و مه‌زن (د. يوسف القرضاوي) دبێژيت: هه‌كه‌ وان زانايان راستيا ئه‌ڤرۆ ل دۆر جگارێ زانيبان دا ل حوكمێ خۆ لێڤه‌بن و نه‌دگۆت جگاره‌ يا دورسته‌. و هه‌مى به‌لگه‌يێت زانستى دگه‌ل هندێنه‌ كو جگاره‌ نه‌يا دورسته‌ و يا ب زيانه‌ نه‌به‌س ل سه‌ر ئاستێ ته‌كى ب تنێ، به‌لكى ل سه‌ر ئاستێ جڤاكى، و ئه‌ڤه‌ نه‌جهێ گه‌نگه‌شێيه‌. ديسا دويف چه‌نده‌ها ئايه‌ت و حه‌ديسان ژى جگاره‌ يا حه‌رامه‌ و نه‌دورسته‌، بۆ نموونه‌: خودێ مه‌زن دبێژيت: ((وَلَا تَقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا وَلَا تَقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا)) خۆ ب ده‌ستێ خۆ؛ نه‌كوژن. دبيت هنده‌ك بێژن كه‌نگى جگاره‌ مرۆڤى دكوژيت. دا ڤێ ئختيلافێ ببه‌ينه‌ ده‌ف زانايان و شاره‌زايێت ساخله‌ميێ، كا دێ چ بێژن، دبێژن: جگاره‌ كوشتنه‌كا هێدى هێديه‌ و زانايێت مه‌ يێت شه‌ريعه‌تى دبێژن: تشتێ زياندار حه‌رامه‌ چ ئێكجار زيانێ بكه‌ت و چ كێم كێم، به‌لكى ئه‌ڤ زيانا كێم كێم دكه‌ت دبيت پتر يا حه‌رام بيت. ديسا خودێ مه‌زن دبێژت: ((وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ)) و نه‌ يا به‌رزه‌يه‌ مه‌زاختنا مالى بۆ جگارێ به‌رزه‌كرن و پويچكرنه‌ بۆ مالى. ديسا خودێ مه‌زن دبێژيت: ((وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا ))(( إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا)) و ته‌بزير وه‌كى زانا بۆ مه‌ دبێژن ئه‌ڤه‌يه‌: تو پاره‌ى بێخيه‌ نه‌ د جهێ ويدا خۆ بلا ده‌رهه‌مه‌ك ژى بيت ته‌بزير حسێبه‌. ئه‌وێ ده‌رهه‌مه‌كي دكه‌ته‌ د عه‌ره‌قێدا وى ته‌بزيركر چونكى پاره‌ كره‌ د تشته‌كێ نه‌هه‌ژيدا. ديسا خودێ مه‌زن دبێژيت: ((وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ )) و هه‌ركه‌سێ تو بێژيێ جگاره‌ تشته‌كێ پاقژه‌ يان تشته‌كێ پيسه‌ هه‌تا ئه‌وێ ژ هه‌ميان جگاره‌كێشتر دێ بێژيت نه‌خێر پيسه‌.. ئه‌ڤ به‌رسڤه‌ حوكمێ جگارێ بۆ باش و باش رۆن دكه‌ت كو يا حه‌رامه‌. ديسا حه‌ديسێت پێغه‌مبه‌رى ژى به‌لگه‌نه‌ ل سه‌ر حه‌راميا جگارێ، ژ وان: (نهى النبي (صلى الله عليه وسلم) عن اضاعه‌ المال) پێغه‌مبه‌رى نه‌هيا مه‌ يا ژ پويچكرنا مالى كرى، و مه‌زاختنا مالى ب جگارا پويچكرنه‌. ديسا ژ پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) هاتيه‌ زانين: وى نه‌هيا ژ هه‌ر تشته‌كێ سه‌رخۆشيێ و گێژاتيێ چێ دكه‌ت يا كرى، و چو شك تێدا نينه‌ نه‌خاسمه‌ يێ جگاره‌ نه‌كێشاى هه‌كه‌ جگارێ بكێشيت ئێكسه‌ر دێ گێژبيت. و پشتى هنگى كه‌س نينه‌ زيانا جگارێ نه‌زانيت هه‌تا يێت خوانده‌وار و نه‌خوانده‌وار د ڤي تشتيدا وه‌كى ئێكن، ژ وان زيانا: ـ زيانێت له‌شى: يێت ب هێز، لاواز دكه‌ت و بێهنێ كورت دكه‌ت، ره‌نگێ مرۆڤى زه‌ر دكه‌ت، گه‌وريا مرۆڤى كول دكه‌ت، كوخكا دژوار دئينيته‌ مرۆڤى. ـ زيانێت مالى و زيانێت نه‌فسى: ئه‌و ژى ده‌مێ وه‌ل خودانێ خۆ دكه‌ت نه‌شێت بهێليت، وێ هزرێ بكه‌ت جگاره‌ خۆشيێ بۆ چێ دكه‌ن و ئه‌و ب خۆ وه‌سا نينه‌، به‌لێ چونكى يێ بوويه‌ ئێخسيرێ جگارێ، و نه‌شێت بهێليت جگاره‌ يا بوويه‌ كرم، و نه‌ چونكى جگاره‌ خۆشيێ بۆ چێ دكه‌ت. و هه‌كه‌ ئه‌م د ڤێدا باوه‌ر ژ جگاركێشى بكه‌ين، دڤێت ئه‌م باوه‌ر ژ موخه‌ده‌رچى ژى بكه‌ين ئه‌و ژى عه‌ينى هێجه‌تێ دگريت، ئه‌رێ ما ئه‌ڤ هێجه‌ته‌ يا دورسته‌، نه‌خێر پاشى جاره‌كا دى نه‌خێر. و ژ زانايێت هه‌ڤچه‌رخ يێت جگاره‌ حه‌رام ديتين ئه‌ڤه‌نه‌: ژ زانايێت مسرێ (شيخ الاسلام احمد السنهوري البهوني الحنبلي وشيخ المالكيه‌ (ابراهيم اللقاني)، و ژ زانايێت مه‌غربێ (ابو الغيث القشاش المالكي)، و ژ زانايێت سووريايێ (نجم الدين بن بدرالدين بن مفسر القران، العربي الغزي العامري الشافعي)، و ژ زانايێت يه‌مه‌نێ (ابراهيم بن جمعان، و ابوبكر بن الاهدل)، و ژ زانايێت حيجازێ (عبدالملك العصامي ومحمد بن علامه‌)، و ژ زانايێت توركيا (محمد الخواجه‌، وعيسى الشهواني الحنفي ومكي بن فروح المكي وسعد البلخي المدني)، و ژ زانايێت قه‌ته‌رى (ابن مانع) و پشتى زانايێ ناڤدار (د. يوسف القرضاوي) ب درێژى ل سه‌ر ئاخفتى و گۆتنێت هه‌مى زانايان ئيناين ئێخستينه‌ به‌رێك گه‌هشته‌ ڤێ كورتيێ كو جگاره‌ يا حه‌رامه‌ و نه‌يا دورسته‌. و ل دويف ئه‌ڤا بۆرى هه‌ميێ ئه‌م ديار دكه‌ين جگاره‌ يا حه‌رامه‌ و نه‌يا دورسته‌، به‌لێ ئه‌ز نابێژم حه‌راميا وێ ل ئاستێ حه‌راميا قومارێ و عه‌ره‌قێ و زنايێيه‌. و بۆ وان ئه‌وێ ب سڤك به‌رێ خۆ ددنه‌ جگارێ و دبێژن نه‌يا حه‌رامه‌‍‍‍‍‍‍!!! به‌لێ يا مه‌كروهه‌، باشه‌ هه‌كه‌ يا مه‌كروه ژى بيت ما دورسته‌ د ئێك رۆژدا تو بيست جاران يان پتر دوباره‌كه‌ى و بكه‌ڤيه‌ د مه‌كروهيدا؟!!! دويماهيآ ئه‌ز دبێژم: ئه‌ڤه‌ تێگه‌هشتنا منه‌ ل دۆر جگارێ و رامان ژێ ئه‌و نينه‌ ژبلى ڤێ ره‌ئيێ يێت دى هه‌مى د باتلن، و خودێ چێتر دزانيت.

Copyright © 2023 Kurdislamic - All Rights Reserved