ب / مرۆڤێ خه‌ما وى به‌س دنيا.. ده‌روونێ وى ب ڤى ره‌نگيه، وه‌ختێ ئه‌و دوعايێت دنيايێ دكه‌ت ئان ئه‌ڤ دوعايه دێ قه‌بويل بن يان نه و د هه‌ردوو ره‌وش و كراساندا سه‌ره‌ده‌ريا دورست ناكه‌ت.
ئه‌گه‌ر قه‌بويل بوون:
أ ـ هنگى شوكرا خودێ ژبير دكه‌ت، و پشت گوهێ خۆڤه دهاڤێت كو خودێ ئه‌ڤ كه‌ره‌مه دگه‌ل كر، و نه شوكرا خودێ دكه‌ت و نه يا وێ كه‌ره‌ما خودێ دايێ ژ مال و ساخله‌ميێ. خودێ مه‌زن د راستا ڤى مرۆڤيدا دبێژيت: ((وَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَائِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَن لَّمْ يَدْعُنَا إِلَىٰ ضُرٍّ مَّسَّهُ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ )) هه‌روه‌ختێ نه‌خۆشيه‌ك بگه‌هيته مرۆڤى ل به‌ر ته‌نشتا خۆ يان روينشتى يان راوه‌ستيايى گازى و هه‌وارا خۆ دگه‌هينيته مه، ڤێجا وه‌ختێ مه نه‌خۆشيا وى راكر، وه‌سا دچيت هه‌روه‌كى چو نه‌خۆشى نه‌گه‌هشتينێ و هه‌ورا خۆ نه‌گه‌هانديه مه.
ب ـ دێ ژبيركه‌ت ئه‌ڤه خودێ يا دايێ، و كه‌ره‌ما خودێ ل سه‌ر خۆ ئاشكه‌را ناكه‌ت، و دێ بێژيت: كه‌سێ چو كه‌ره‌م ل سه‌ر من نينن، من ئه‌ڤه ب زيره‌كيا خۆ يا ب ده‌ست خۆڤه ئيناى، و ئه‌ڤه هه‌مى به‌س به‌رێ ده‌ستێ منه، و كه‌ره‌ما كه‌سێ تێدا نينه. و خودێ مه‌زن د راستا ڤى كه‌سيدا دبێژيت: ((فَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَانَا ثُمَّ إِذَا خَوَّلْنَاهُ نِعْمَةً مِّنَّا قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَىٰ عِلْمٍ بَلْ هِيَ فِتْنَةٌ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ)). ڤێجا وه‌ختێ نه‌خۆشيه‌ك چ نه‌ساخى، چ خێزانى و ژارى... هتد گه‌هشته مرۆڤى دێ دوعا ژ مه كه‌ت ئه‌م دێ نه‌خۆشيێ ل سه‌ر راكه‌ين پاشى ئه‌گه‌ر مه كه‌ره‌مه‌ك ژ ده‌ف خۆ دايێ، دێ بێژيت: ئه‌ڤه يا شاره‌زاييا منه، نه‌خێر وه‌سا نينه نه شاره‌زاييا ته‌يه، به‌لێ ئه‌ڤ كه‌ره‌ما مه داييه ته جه‌رباندنه كا دێ شوكرا خودێ كه‌ى يان دێ سه‌ردا چى، به‌لێ بارا پتر ژ مرۆڤان ڤێ نوزانن كو دانا مالى جه‌رباندنه و ژبه‌ر هندێ ژى پێ سه‌ردا دچن.
جـ ـ يێ به‌ترانه و سه‌ر پێ خۆدا دچيت و زێده يێ ب خۆ شاهيه و ژبير دكه‌ت ئه‌ڤه خودێ يێ داييێ، خودێ دبێژيت: ((وَلَئِنْ أَذَقْنَاهُ نَعْمَاءَ بَعْدَ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئَاتُ عَنِّي إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ)) و ئه‌گه‌ر ئه‌م پشتى ته‌نگاڤى و نه‌خۆشيێ نيعمه‌تا دگه‌ل بكه‌ين و بگه‌هينينێ دێ بێژيت: ته‌نگاڤى و نه‌خۆشى ل سه‌ر من نه‌مان و چۆن، ڤێجا يێ به‌تران و قه‌به‌يه.
د ـ هند يێ رازيه هندى دوعايێت وى قه‌بويل دبن و د خۆشياندا بيت، و د په‌رستنا خۆدا نه‌يێ بنه‌جهه، ئه‌گه‌ر خودێ دايێ يێ بێ ده‌نگه، و ئه‌گه‌ر نه‌دايێ و تشته‌ك ژێ ستاند، دێ وێ په‌رستنا كێم ئه‌وا دكر وێ ژى دێ هێليت. خودێ بۆ ڤى دبێژيت: ((وَمِنَ النَّاسِ مَن يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَىٰ حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انقَلَبَ عَلَىٰ وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةَ ذَٰلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ)) و ژ مرۆڤان هنده‌ك يێت هه‌ين ب هێجه‌تن نه د بنه‌جهن، و ب گۆمانن د په‌رستنا خۆدا ڤێجا ئه‌گه‌ر قه‌نجيه‌ك گه‌هشتێ دێ ل سه‌ر دينێ خۆ مينيت، و ئه‌گه‌ر نه‌خۆشيه‌ك ـ هه‌ر نه‌خۆشيه‌كا هه‌بيت ـ بۆ جه‌رباندنا وى گه‌هشتێ دێ جاره‌كا دى زڤريته‌ڤه سه‌ر گاوريێ و هۆسا دنيا و ئاخره‌ت ژ ده‌ست خۆ كرن، ڤێ خوساره‌تيا به‌رچاڤ و ئاشكه‌را ئها ئه‌ڤه‌يه. خۆ مه‌زن دكه‌ت و پشتا خۆ دده‌ته دينێ خودێ، به‌لێ ئه‌گه‌ر به‌رهنگارى ته‌نگاڤى و نه‌خۆشيه‌كێ بوو ژ نوي دێ ده‌ست ب دوعايێ كه‌ت و درێژكه‌ت. خودێ دبێژيت: ((وَإِذَا أَنْعَمْنَا عَلَى الْإِنسَانِ أَعْرَضَ وَنَأَىٰ بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعَاءٍ عَرِيضٍ)) و ئه‌گه‌ر مه نيعمه‌ت دگه‌ل مرۆڤى كرن، دێ رويێ خۆ ژ شوكرێ وه‌رگێريت و دێ خۆ ل سه‌ر ئه‌مرێ خودێ مه‌زن كه‌ت و ئه‌گه‌ر نه‌خۆشى و ته‌نگاڤى گه‌هشتێ دێ ده‌ست ب دوعايێت درێژ كه‌ت.
و ئه‌گه‌ر دوعايێت وى قه‌بويل بوون هنگى ب ڤى ره‌نگيه:
أ ـ هنگى سه‌ردا دچيت، و دبيت دوعا و عيباده‌تى هه‌ردووكان پێكڤه بهێليت، هه‌روه‌كى د ئايه‌تا به‌رێدا د سۆره‌تا (حه‌ج)دا هاتيه دياركرن، كو ئه‌گه‌ر قه‌نجيه‌ك گه‌هشتێ يێ رازيه و دێ ل سه‌ر دينێ خۆ مينيت، و ئه‌گه‌ر نه‌خۆشيه‌ك گه‌هشتێ هه‌ر نه‌خۆشيا هه‌بيت دێ تۆره بيت، و دبيت د دينێ خۆدا سست ببيت، و يێ هۆسا دنيايێ و ئاخره‌تێ ژ ده‌ستێت خۆ دكه‌ت.
ب ـ بێ هيڤى دبيت و دوعا ئێكجارى دهێليت و دبێژيت: ما بۆچيه هه‌ر خودێ قه‌بويل ناكه‌ت، خودێ مه‌زن د ده‌رهه‌قێ ڤيدا دبێژيت: ((لَّا يَسْأَمُ الْإِنسَانُ مِن دُعَاءِ الْخَيْرِ وَإِن مَّسَّهُ الشَّرُّ فَيَئُوسٌ قَنُوطٌ )) مرۆڤ ب دوعايا خێرێڤه ناوه‌ستيت و ناهێليت دێ هه‌ر دوعا ژ خودێ كه‌ت خودێ بده‌تێ، و ئه‌گه‌ر نه‌خۆشيه‌ك و ته‌نگاڤيه‌ك گه‌هشتێ دێ ژ خێرێ بێ هيڤى بيت و دێ هێليت و ژ دلۆڤانيا خودێ بێ ئومێد بيت، و خودێ چێتر دزانيت.
