ب / ده‌ستپێكێ فه‌ره ئه‌م بزانين هه‌ر ده‌م و چه‌رخه‌كى رێكا خۆ يا تايبه‌ت يا هه‌ى بۆ بازرگانيێ. ده‌مه‌كى بازرگاني ب ده‌واران دهاته‌كرن و ده‌مه‌كى ل كۆلان و گوندان دهاتن و دچۆن و گازى خه‌لكى دكرن و خه‌لك پێدا دجه‌ميان و هۆسا بازرگاني ب رێڤه دچۆ، به‌لێ ئه‌ڤرۆ رێكێت خۆ يێت هه‌ين، و دڤێت مرۆڤ رۆژا خۆ بژيت و بزانيت ريكلام و راگه‌هاندن شه‌نگسته‌كآ سه‌ره‌كيه د بازرگانيێدا و ب رێكا راگه‌هاندنا و ب ده‌م و وه‌ستيانه‌كا كێم دشێت بازرگانيا خۆ بده‌ته نياسين، به‌لێ دگه‌ل ڤێ ژى دڤێت ئه‌م بزانين بازرگاني و ئابۆر د ئيسلامێدا ب سنج و ئه‌خلاقانڤه يا گرێدايه و ژ سنج و ئه‌خلاق و بهابلندان نه‌يا رويته، و هه‌ركه‌سێ دڤێت رۆژا قيامه‌تێ ده‌مێ ئه‌ڤ پسياره ژێ دهێته‌كرن پشت راست و ب ئه‌زمانه‌كێ راگرتى به‌رسڤا خۆ بده‌ت بلا چاڤێ وى باش و باش ل وان بها و سنج و ئه‌خلاقان بيت، و ئه‌خلاق و سنجان د بازرگانيێدا پشت گوهێ خۆڤه نه‌هاڤێت، و نه‌هێليـت قازانج و مفا و فايده، چاڤان ل وى تاريكه‌ن، و چاڤان ل وى ژ هه‌مى سنج و ئه‌خلاقان بگريت، و خه‌ما وى به‌س و به‌س قازانج و فايده بيت، چونكى پێغه‌مبه‌رآ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) هه‌روه‌كى ترمزى ڤه‌دگێريت دبێژيت: ((پێت چو به‌نده‌يان ناهێن و بچن ـ ئانكو مرۆڤ هه‌مى نه بۆ به‌حه‌شتێ نه بۆ جه‌هنه‌مێ دچن هه‌تا ئه‌ڤ پسياره ژێ نه‌هێنه‌كرن ـ هه‌تا پسيار ژ وى نه‌ئێته‌كرن: ژ ژيێ وى كا د چدا بۆرانديه، و ژ زانينا وى كا چ كار پێ كريه، و ژ مالێ وى كا ژ كيرێ ئينايه و د چدا مه‌زاختيه، و ژ له‌شێ وى كا د چدا كه‌ڤنار كريه)) (هه‌روه‌كى وه‌ختێ ئه‌و يێ جه‌حێل يێ ب هێز و نوى بوو، به‌لێ ئه‌ڤ نوياتيه كه‌ڤن دبيت هه‌روه‌كى جلكێ نوى كه‌ڤن دبيت).
به‌رێ خۆ بدێ ئێك ژ پسياران تايبه‌ته ب سه‌روه‌ت و سامانيڤه، كا ژ كيرێ و چاوا ئينايه و د چدا مه‌زخانديه؟ پسيار دوو چه‌قه، ئێك: ژێده‌رێ ده‌ستڤه‌ئينانا سه‌روه‌ت و سامانى، دوو: رێك و ژێده‌رێت مه‌زخاندنێ كا د چدا مه‌زخانديه. ڤێجا دڤێت هه‌ردوو ژێده‌ر د پاك و پاقژ و دورست و حه‌لال بن، هه‌كه نه.. بلا د دنيايێدا چه‌ندێ ره‌وانبێژ و زيره‌ك و شاره‌زا و خودان شيان بيت نه‌شێت خۆ رويسپيكه‌ت و ب سه‌رفه‌رازى به‌رسڤا خۆ بده‌ت و ب سه‌ربلندى ژ ڤێ ئه‌زموونێ ده‌ركه‌ڤيت و رزگار ببيت، چونكى ئه‌و يێ ل به‌رامبه‌ر خودێ، و ئه‌و يێ پسيارێ ژێ دكه‌ت، و ما دێ چ ل به‌ر وى به‌رزه‌بيت، ڤێجا نه‌خۆشى و خۆليسه‌رى بۆ وى يآ هزرا ڤێ رۆژێ نه‌كرى، و ئه‌خلاق و سنج ژ بازرگانيێ جوداكرين، ژ وان سنج و ئه‌خلاقان يێت دڤێت د بازرگانيێدا به‌رچاڤ بێنه وه‌گرتن و خه‌م ژێ بێته خوارن ئه‌ڤه‌يه: ئێك: دڤێت بازرگانيا تشتێ حه‌لال بێته‌كرن، هه‌رتشتێ حه‌رام بيت بلا ئه‌و نه‌خۆت پارێ وى و قازانجێ دكه‌ت ل سه‌ر ڤى بنياتى يێ حه‌رامه، و نه‌يێ دورسته، دوو: پێدڤيه راستى و راستگۆيى و ئه‌مانه‌ت و باوه‌رى و دلسۆزي د شيره‌تكرنێدا هه‌بيت، دڤێت خاپاندن و حيله و دره‌و و خيانه‌ت تێدا نه‌بيت، به‌رێ خۆ بدێ كا پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) د راستا بازرگاناندا چ دبێژيت:
رۆژه‌كێ ده‌ركه‌فته سويكا مه‌دينێ ديت خه‌لك يێ كرين و فرۆتنێ دكه‌ن، ئينا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) گۆت: ((گه‌لى بازرگانان..)) هه‌ميان به‌رێ خۆ دايێ كا دێ چ بێژيت، گۆت: ((هه‌مى بازرگان رۆژا قيامه‌تێ دێ رابن د گونه‌هكار ئه‌و نه‌بيت يێ ژ خودێ ترسيابيت و قه‌نجى كربيت و راستى گۆتبيت)). ئانكو دره‌و و خيانه‌ت و غش و خاپاندن و حيله نه‌كربيت، هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ حه‌ديسه ئبن ماجه و ترمزى و حاكمى يا ڤه‌گێراي، و حاكم دبێژيت: ئه‌ڤ حه‌ديسه ل دويف مه‌رجێت بوخارى و موسلميه و وان نه‌ڤه‌گێرايه، ديسا ئه‌بو زه‌ر (خودێ ژێ رازى بيت) دبێژيت: پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((سێ كه‌سان خودێ رۆژا قيامه‌تێ ئاخفتنا دلۆڤانيێ و رازيبوونێ دگه‌ل نائاخڤيت، و گونه‌هێت وان ژێ نابه‌ت و كارێت وان قه‌بويل ناكه‌ت، و ب چاڤێ دلۆڤانيێ به‌رێ خۆ ناده‌تێ، و ئيزايه‌كا گران بۆ وانه)). پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێت خودێ لێ بن) سێ جاران دووباره‌كر، ئه‌بو زه‌رِ (خودێ ژێ رازى بيت) گۆت: ئه‌و خوساره‌ت بوون و زيان كه‌فتن، ئه‌و كينه يا پێغه‌مبه‌رێ خودێ؟ گۆت: ((يێ ژ خۆمه‌زنكرن جلكێ خۆ شۆر دكه‌ت، و يێ قه‌نجيا خۆ دكه‌ته منه‌ت، و يێ تشتێ خۆ ب سويندێت دره‌و دفرۆشيت)). به‌رێ خۆ بدێ كا يێ سيێ كيه ئه‌وێ ئه‌ڤ ئيزا و نه‌خۆشيا گران بۆ هه‌ي: ئێك: خودێ رۆژا قيامه‌تێ ئاخفتنا دلۆڤانيێ و رازيبوونێ دگه‌ل نائاخڤيت و ب چاڤێ دلۆڤانيێ به‌رێ خۆ ناده‌تێ، ئه‌رێ ما ئه‌ڤه يا كێمه؟! دوو: گونه‌هێت وان ژێ نابه‌ت، و كارێت وان قه‌بويل ناكه‌ت، يا ستار ئێك ژ ئێكێ مه‌زنتره خودێ مه ژێ بپارێزيت، سێ: و ئيزايه‌كا گران بۆ وانه. ئه‌ڤ ئيزا و سزايه بۆ كێيه؟ بۆ ويه يێ بازرگانيێ ژ سنج و ره‌شت و ئه‌خلاقان رويت و جودا دكه‌ت و يێ تشتێ خۆ ب سويندێت دره‌و دفرۆشيت.
ئه‌ز ب خودێ كه‌مه ئه‌بو زه‌ر (خودێ ژێ رازى بيت) گه‌له‌ك و گه‌له‌كێ مافدار بوو ده‌مێ ئه‌ڤ ئيزايه گولێ بووى بێژيت: ئه‌و خوساره‌ت بوون و زيان كه‌فتن، ئه‌و كينه يا پێغه‌مبه‌رێ خودێ؟ و بۆچى پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) سێ جاران دوباره‌كه‌ر؟! سێ كه‌سان خودێ رۆژا قيامه‌تێ ئاخفتنا دلۆڤانيێ و رازيبوونێ دگه‌ل نائاخڤيت، و گونه‌هێت وان ژێ نابه‌ت و كارێت وان قه‌بويل ناكه‌ت، و ب چاڤێ دلۆڤانيێ به‌رێ خۆ ناده‌تێ، و ئيزايه‌كا گران بۆ وانه. سێ كه‌سان خودێ رۆژا قيامه‌تێ ئاخفتنا دلۆڤانيێ و رازيبوونێ دگه‌ل نائاخڤيت، و گونه‌هێت وان ژێ نابه‌ت و كارێت وان قه‌بويل ناكه‌ت، و ب چاڤێ دلۆڤانيێ به‌رێ خۆ ناده‌تێ، و ئيزايه‌كا گران بۆ وانه. سێ كه‌سان خودێ رۆژا قيامه‌تێ ئاخفتنا دلۆڤانيێ و رازيبوونێ دگه‌ل نائاخڤيت، و گونه‌هێت وان ژێ نابه‌ت و كارێت وان قه‌بويل ناكه‌ت، و ب چاڤێ دلۆڤانيێ به‌رێ خۆ ناده‌تێ، و ئيزايه‌كا گران بۆ وانه. دا مه باش و باش ئاگه‌هـ ژ خۆ هه‌بيت و ل خۆ بزڤرين و دويرى ڤان ره‌وش و ساخله‌تان بين، راسته سويند و دره‌و دێ كريارێ زێده‌كه‌ت، به‌لێ چ ل به‌ره‌كه‌تێ دكه‌ت؟! پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) هه‌روه‌كى بوخارى و موسلمي بۆ مه ڤه‌گێرايى، دبێژيت: سويند، متا سه‌رفكه‌ره، و به‌ره‌كه‌ت نه‌هێله بۆ فايده‌ى. و د ريوايه‌ته‌كا ديدا هه‌روه‌كى موسلمى ڤه‌گێراى، دبێژيت: هشيار بن گه‌له‌ك سويندا د كرِين و فرۆتنێدا نه‌خۆن، ب راستى ئه‌و سه‌رف دكه‌ت پاشى به‌ره‌كه‌تێ دبه‌ت.
پشتى ڤێ ديعايه‌ت و راگه‌هاندن و ريكلام هه‌كه د چارچۆڤێ شه‌رعيدا بن، و دويف رێنمايێت شه‌رعى بيت، دورسته و چو تێدا نينه، و دڤێت دوو مه‌رج به‌رچاڤ بێنه وه‌رگرتن هه‌تا ئه‌و راگه‌هاندن يا دورست بيت، ئێك: دڤێت خاپاندن و دره‌و تێدا نه‌بيت، چه‌ندا كێم بيت نابيت دره‌و ببيته كه‌رستآ راگه‌هاندنا بازرگاني، دوو: دڤێت ب رێكێت شه‌رعي بيت و چو تشتآ حه‌رام نه‌هێته تێدا؛ دا سه‌رنجكێشانێ بۆ بازرگانيا خۆ بكه‌ت وه‌كى وێنێت ژنان يێت نه‌هه‌ژى، به‌لێ راگه‌هاندن ب رێكه‌كا هونه‌رى يا جوان بێته‌كرن و ده‌رهێنانه‌كا هونه‌رى يا ئاست بلند بۆ بێته‌كرن و پارچێت هونه‌رى يێت سه‌رنجكێش تێدابن دورسته و چو تێدا نينه، و خودێ چێتر دزانيت.
