به‌رسڤێت شه‌رعى ل دۆر سويند و نه‌زران

1295 پسیارا ژمارە

پ / چه‌ند ره‌نگێت سويندێ هه‌نه‌، و راسته‌ ره‌نگه‌ك ژ وان ژ كه‌بائيرانه‌ و كه‌فاره‌ت ل سه‌ر كيژكێيه‌؟.

ب / جاره‌كێ يا باش ئه‌وه‌ مرۆڤ گه‌له‌ك سويندا نه‌خۆت ژبلى كو پێدڤى ببيتێ، دا راستيا ئاخفتا خۆ دياركه‌ت، يان دا ئاخفتا خۆ بنه‌جه و موكم و مسۆگه‌ر بكه‌ت، و ژبلى ڤێ ره‌وشێ باشتر ئه‌وه‌ زوى ب زوى سويند نه‌هێته‌ سه‌ر ئه‌زمانێ مه‌، و ب ره‌نگه‌كێ گشتى سآ جوينێت سويندا يێت هه‌ين و هه‌ر ئێكێ فه‌رمانێت خۆ يێت تايبه‌ت يێت هه‌ين: جوينێ ئێكێ: دبێژنێ (اليمين الغموس) ئه‌و ژى ئه‌وه‌ سويند ل سه‌ر تشته‌كێ بۆرى بێته‌ خوارن، و مسۆگه‌ر بزانيت وه‌سا نينه‌ دگه‌ل هندێ ژى سويند خوار، ئانكو سويندا ل سه‌ر دره‌وێ و دگه‌ل زانينا خودانێ وێ يێ ل سه‌ر دره‌وێ سويند دخۆت، ئه‌ڤ سوينده‌ ژ گونه‌هێت مه‌زنه‌ و ژ كه‌بائيرانه‌، و دبێژنه‌ ڤێ سويندێ سويندا غه‌موس؛ چونكى خودانێ خۆ د گونه‌هێدا دبه‌ته‌ خوار و ئه‌ڤ سوينده‌ هندى هندا مه‌زنه‌ پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێت خودێ لێ بن) دگه‌ل هه‌ڤپشكچێكرنێ و دلهێلانا ده‌يبابان و كوشتنێ دانايه‌ دبێژيت: الْكبائرُ: (الإِشْراكُ بِاللَّه، وعقُوق الْوالِديْنِ، وقَتْلُ النَّفْسِ، والْيمِينُ الْغَموس) ئانكو گونه‌هێت مه‌زن: هه‌ڤپشكچێكرنه‌ دگه‌ل خودێ و دلهێلانا ده‌يبابانه‌، و كوشتنا مرۆڤيه‌ و سويندا ژ دره‌وه‌. و جمهورێ زانا دبێژن ژبه‌ر مه‌زناتيا گونه‌ها ڤێ سويندێ كه‌فاره‌تا خۆ نينه‌، هه‌رچه‌نده‌ ئيمام شافعى (خودێ ژێ رازى بيت) دبێژيت: ڤێ سويندێ ژى كه‌فاره‌ يا بۆ هه‌ى وه‌كى سويندێت دى، و ئه‌ز بۆچۆنا ئيمام شافعي (خودێ ژێ رازى بيت) ب هێزتر ددانم قياس ل سه‌ر سويندا ل مرۆڤى دكه‌ڤيت، و بۆ په‌شێمانيا ژ ڤێ سويندێ دوو تشت پێ دڤێن، يێ ئێكێ: تۆبه‌ بكه‌ت. و مه‌رجێت تۆبێ ژى ئه‌ڤه‌يه‌: ئێك: سويندا ب دره‌و بهێليت، دوو: په‌شێمان ببيت ژ سويندا خوارى، سێ: يێ رژد بيت نه‌زڤريته‌ڤه‌ سويندخوارنا ب دره‌و هه‌تا هه‌تا، هه‌كه‌ ئێك ژ ڤان مه‌رجان نه‌ما و ب جه نه‌ئينا تۆبا وى نه‌دورسته‌، و تشتێ دووێ يێ پێدڤى بۆ تۆبا ڤێ گونه‌هێ كه‌فاره‌تا سويندێ بده‌ت. جوينێ دووێ: سويندا بێ ئنيه‌ت و ڤالا ژ مه‌به‌سته‌كا ته‌ئكيدكرى و بوويه‌ ئاخفتن و يا ژ ئه‌زمانى ده‌ردكه‌ڤيت، نه‌ ژ قه‌سدا سويندێ وه‌كى گۆتنا مرۆڤى يا عاده‌تى: نه‌ ب خودێ، و به‌لێ ب خودێ و وه‌كى ڤێ، ڤى ره‌نگێ سويندێ كه‌فاره‌ت ل سه‌ر نينه‌ چونكى يا ڤالايه‌ ژ ئنيه‌تێ: خودێ مه‌زن د راستا ڤێ سويندێدا دبێژيت: ((لَّا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ)) خودێ ب سويندا بێ ئنيه‌ت و ئه‌وا بوويه‌ ئاخفتن، ل هه‌وه‌ ناگريت. و عائيشا ده‌يكا مه‌ موسلمانان (خودێ ژێ رازى بيت)، دبێژيت: ئه‌ڤ ئايه‌ته‌: ((لَّا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ)) د راستا سويندا مرۆڤيدا هاته‌ خوارێ: نه‌ ب خودێ، و به‌لێ ب خودێ. جوينێ سيێ: (اليمين المنعقدة‌) سويندا گرێداي و ئه‌وه‌ يا ژ دل ده‌ردكه‌ڤيت و ئنيه‌ت ژآ كرنا تشته‌كێيه‌ د پاشه‌رۆژێدا يان هێلانا تشتى و نه‌كرنا وى، ئه‌ڤه‌ فه‌رمانێت ڤى ره‌نگێ سويندێنه‌: ئێك: پاراستنا سويندێ باشتره‌ هه‌كه‌ ئه‌و كارێ ته‌ سويند ل سه‌ر خوارى مان و خۆراگرتن باشتر بيت و خێر پتره‌ د ڤى كراسيدا باشتره‌ ئه‌م سويندا خۆ بپارێزين و نه‌شكێنين هندى بشێن؛ چونكى خودێ مه‌زن هۆسا ئه‌مرێ مه‌ دكه‌ت دبێژيت: ((وَاحْفَظُوا أَيْمَانَكُمْ)) ئانكو: سويندێت خۆ بپارێزن و نه‌شكێنن. دوو: شكاندن باشتره‌، هه‌كه‌ شكاندنا سويندێ ب خێرتر بيت بێ دوودلى سويندا خۆ بشكێنه‌ و كه‌فاره‌تا وێ بده‌ و چو گونه‌ه ل سه‌ر نينه‌. پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێت خودێ لێ بن) هه‌روه‌كى بوخارى و موسلم ژ عه‌بدولره‌حمانێ كورێ سه‌موره‌ى (خودێ ژێ رازى بيت)، ڤه‌دگێرن، دبێژيت: (وَإِذا حَلَفْتَ علَى يمِينٍ، فَرَأَيْت غَيْرَها خَيْراً مِنهَا، فأْتِ الَّذي هُوَ خَيْرٌ، وكفِّرْ عن يمِينك) و هه‌كه‌ ته‌ سويند ل سه‌ر تشته‌كى خوار و ته‌ ديت، ئێكا دى چێتره‌، وه‌ره‌ وێ يا ب خێرتر و چێتر و كه‌فاره‌تا سويندا خۆ بده‌. ديسا موسلم ژ ئه‌بى هوره‌يره‌ (خودێ ژێ رازى بيت) ڤه‌دگێريت دبێژيت: پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) گۆت: (منْ حلَف عَلَى يمِينٍ فَرأَى غَيْرَهَا خَيْراً مِنْهَا، فَلْيُكَفِّرْ عَنْ يمِينِهِ، ولْيفْعَلْ الَّذي هُوَ خَيْرٌ) و ديسا پێغه‌مبه‌ر ب خۆ ژى يێ هۆسابى بوخارى و موسلم ژ ئه‌بى مووسايێ ئه‌شعه‌رى (خودێ ژێ رازى بيت) ڤه‌دگێرن پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) گۆت: (إِنِّي واللَّهِ إِنْ شَاءَ اللَّه لاَ أَحلِفُ عَلَى يمِينٍ، ثمَّ أَرَى خَيْراً مِنهَا إِلاَّ كَفَّرْتُ عَنْ يمِيني، وأَتيْتُ الَّذي هُوَ خَيرٌ) ب راستى ب خودێ هه‌كه‌ خودێ حه‌ز بكه‌ت، ئه‌ز سوينده‌كێ ل سه‌ر تشته‌كى ناخۆم پاشى ئه‌ز باشتر ژێ ببينم هه‌كه‌ ئه‌ز كه‌فاره‌تا سويندا خۆ نه‌ده‌م و وێ نه‌كه‌م يا باشتر. و بلا كه‌س هزر نه‌كه‌ت مانا ل سه‌ر سويندێ ب خێرتره‌ به‌رێ خۆ بدێ كا پێغه‌مبه‌رێ خودێ (سلاڤێت خودێ لێ بن) د ڤێ راستێدا چ دبێژيت هه‌روه‌كى بوخارى و موسلم ڤه‌دگێرن: (لأَنْ يلَجَّ أَحَدُكُمْ في يمِينِهِ في أَهْلِهِ آثمُ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالى مِنْ أَنْ يُعْطى كَفَّارَتَهُ الَّتي فَرَض اللَّه عَلَيْهِ) ب خودێ ئێك ژ هه‌وه‌ يێ رژد بيت ل سه‌ر سويندا خۆ د راستا مالا خۆدا گونه‌هكارتره‌ ل ده‌ف خودێ كو ئه‌و (سويندا خۆ بخۆت و) كه‌فاره‌تا خودێ ل سه‌ر فه‌رزكرى بده‌ت. سێ: نابيت ئه‌م ڤێ سويندێ بكه‌ينه‌ رێگر ژ خێرێ و باشيێ ماده‌م خودێ بۆ مه‌ دورستكريه‌ ئه‌م بشكێنين و كه‌فاره‌تێ بده‌ين، خودێ مه‌زن ئه‌مر دكه‌ت: ((وَلَا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَةً لِّأَيْمَانِكُمْ أَن تَبَرُّوا وَتَتَّقُوا وَتُصْلِحُوا بَيْنَ النَّاسِ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ و سويندخوارنا خۆ ب خودێ نه‌كه‌نه‌ هه‌جه‌ت و مهانه‌، بۆ نه‌كرنا باشي و پارێزكاريێ و خۆشكرنا ناڤبه‌را خه‌لكى، و خودێ يێ گوهدار و زانايه‌. چار: هه‌كه‌ ئه‌ڤ سوينده‌ شكاند دڤێت كه‌فاره‌تێ بده‌ت و كه‌فاره‌تا سويندێ د قورئانێدا هاتيه‌ دياركرن، خودێ مه‌زن دبێژيت: ((لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَٰكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الْأَيْمَانَ فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ ذَٰلِكَ كَفَّارَةُ أَيْمَانِكُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ )) خودێ ب سويندا بێ ئنيه‌ت و ئه‌وا بوويه‌ ئاخفتن، ل هه‌وه‌ ناگريت، به‌لێ دێ وێ سويندێ ل هه‌وه‌ گريت ئه‌وا ژ دلێ هه‌وه‌ ده‌ردكه‌ڤيت. ڤێجا ئه‌گه‌ر ب ڤى ره‌نگى هه‌وه‌ سويند خوار و هه‌وه‌ شكاند، يان هه‌وه‌ ڤيا بشكێنن جزايێ وێ و ژێبرنا گونه‌ها سويندێ زاددانا ده‌ه مرۆڤێت به‌لنگازه‌ ژ زادێ ناڤنجى، ئه‌وێ رۆژانه‌ هوين دده‌نه‌ مالا خۆ، يان ژى ب جلك ئێخستنا وانه‌ وان ده‌هان هه‌ر ئێكى جلكه‌ك يان ژى ئازاكرنا به‌نده‌يه‌كيه‌، ڤێجا هه‌چيێ چو ژ ڤان نه‌ديت و پێ چێ نه‌بوو دڤێت سێ رۆژيان بگريت، ئه‌ڤه‌يه‌ راكرن و كه‌فاره‌تا سويندا هه‌وه‌، ئه‌گه‌ر هه‌وه‌ شكاند. و سويندێت خۆ بپارێزن نه‌ له‌زێ ل سويند خوارنێ بكه‌ن، و نه‌ له‌زێ ل شكاندنا وێ بكه‌ن، و بێ كه‌فاره‌ت نه‌هێلن ئه‌گه‌ر هه‌وه‌ شكاند. و بۆ كه‌فارتێ دڤێت ئه‌ڤ تشته‌ ب رێز بهێن. قۆناغا ئێكێ: هه‌كه‌ شيان هه‌بن خوارنێ يان جلكان بده‌ت دڤێت ڤان بده‌ت و هه‌ر ده‌ستپێكێ ناهێته‌ رۆژيگرتنێ و د ناڤبه‌را دانا زادى و دانا جلكى يێ ب كه‌يفا خۆيه‌، و هه‌كه‌ هه‌ردوكان نه‌شيا.. ژ نوى دێ هێته‌ قۆناغا دووێ: رۆژيان گريت، ئه‌و ژى سێ رۆژينه‌ ب ئنيه‌تا كه‌فاراتا سويندێ، و مه‌رج نينه‌ ڤان هه‌رسێ رۆژيان سه‌رێك بگريت و دشێت جودا جودا بگريت، و خودێ چێتر دزانيت.

Copyright © 2023 Kurdislamic - All Rights Reserved