ب / دڤێت ئه‌م بزانين مه‌به‌ست ژ ده‌ره‌به‌گيێ چيه، هه‌كه مه‌به‌ست پێ ئه‌و بيت دياردا هه‌بوونا هنده مرۆڤان د ناف مله‌تێ خۆدا خودان رێز و رومه‌تن و سه‌ركێش و ماقويل و شاره‌زايێت خه‌لكێ خۆنه چ عه‌شيره‌ت يان گوند يان باژێر و ئه‌و خزمه‌تا خه‌لكى ب رێزداريا خۆ دكه‌ن و خۆ ل سه‌ر سه‌رێ كه‌سێ مه‌زن ناكه‌ن و مافێ كه‌سێ ناخۆن و ده‌ستدرێژى و زێده‌گاڤيآ ل سه‌ر كه‌سێ ناكه‌ن و به‌ر تخويبێت خودێڤه د راوه‌ستياينه، ڤان مرۆڤان ناڤێ وان به‌گ بيت ئاغا بيت سه‌ر عه‌شير بيت شێخ عه‌شير بيت دڤێت رێز لێ بێته‌گرتن، و پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن هه‌روه‌كى ئه‌بو داوود و ترمزى ڤه‌دگێرن، دبێژيت: (لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يرْحَمْ صَغِيرَنَا، و يَعْرفْ شَرفَ كَبِيرنَا) نه ژ مه‌يه يێ دلۆڤانيێ ب بچويكێ مه نه‌به‌ت ـ ئانكو: نه ل سه‌ر رێكا مه‌يه ـ و هێژاتيا مه‌زنێ مه (ژ قه‌در و رێزگرتنێ) نه‌زانيت. و د ريوايه‌ته‌كا ديدا: مافێ مه‌زنێ مه نه‌زانيت. و موسلمى د پێشيا سه‌حيحا خۆدا بێ سه‌نه‌د ئينايه و گۆت: ژ عائيشايێ خودێ ژێ رازی بیت، هاتيه گۆتن: گۆت: پێغه‌مبه‌رێ خودێ سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ئه‌مرێ مه يێ كرى ئه‌م خه‌لكى ل جهێت وان بدانين.
و هه‌كه مه‌خسه‌د ب ده‌ره‌به‌گيێ خۆسه‌پاندن و خۆ زالگرن بيت سه‌ر خلكى و به‌لاڤكرنا په‌ران بيت دا خه‌لكى بكێشيته بن ده‌ستێ خۆ، بۆ خۆ بكه‌ت خزمه‌تكار و خۆ نه‌ژاده‌ك بدانيت و خلك و هه‌ژاران نه‌ژاده‌ك دى و ئه‌و چينه‌كا تايبه‌ته و دڤێت سه‌ر و سه‌رۆك بيت يێت دى خولام و خزمه‌تكاربن و خۆ مه‌زن كربيت، ئيسلامه‌تى يا هاتى دا ڤآ خۆمه‌زنكرنآ نه‌هێليت و وان ژ بن به‌نده‌يا ئێك و دوو بينيته ده‌رێ بۆ به‌نده‌ييا خودێ.
ئيسلام دبێژيته وان: (يَاأَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّكُمُ الَّذِى خَلَقَكُمْ مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِيراً وَنِسَآءً وَاتَّقُواْ اللَّهَ الَّذِى تَسَآءَلُونَ بِهِ وَالاٌّ رْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً) خه‌لكينۆ پارێزكاريا خودايێ خۆ بكه‌ن باوه‌ريێ پێ بينن و بپه‌رێسن ئه‌وێ هوين ژ ئێك گيانى ب تنێ ئافراندين و وى خودايى ژ وى گيانى هه‌ڤسه‌را وى ژێ چێكر و ئافراند و ژ ڤان هه‌ردووكان گه‌له‌ك ژن و مێر دان و به‌لاڤكرن، و هوين پارێزكاريا خودێ بكه‌ن، ئه‌وێ هوين ب ناڤێ وى تشتان ژ ئێكدوو دخوازن، و هشيارى مرۆڤانيێ بن نه‌قه‌تينن، ب راستى خودێ ل سه‌ر هه‌وه زێره‌ڤانه.
و ترازيا باشى و نه‌باشيآ د ئيسلامێدا دكێشيت.. خودێ ترسى و پارێزكاريه، نه بنه‌مال و تشته‌كێ دى، خودێ مه‌زن دبێژيت: (يأَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مّن ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوباً وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُواْ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عَندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ان الله عليم خبير) گه‌لى مرۆڤان، ب راستى مه هوين ژ نێر و مێيه‌كێ ئانكو: زه‌لام و ژنه‌كێ كو ئاده‌م و حه‌وانه يێت داين، و مه هوين يێت كرينه مله‌ت مله‌ت و عه‌شير عه‌شير دا ئێك و دوو بنياسن، ب راستى يێ ژ هه‌وه هه‌ميان پتر ب رێز و رويمه‌ت ل ده‌ف خودێ، ئه‌وه يێ ژ هه‌وه هه‌ميان ته‌قواتر، ئانكو: يێ ژ هه‌وه هه‌ميان پتر ژ خودێ دترسيت، و خودێ زێده زانا و شاره‌زايه.
و هه‌كه مه‌خسه‌د ژ ده‌ره‌به‌گيێ ئيقتاعييه‌ت بيت و زه‌بكرنا ئه‌ردى و خۆپه‌رێسى و ته‌كره‌ئى و ئستيبداد بيت.. ئيسلامێ به‌رى هه‌مى رێباز و ياسا و سيسته‌مان شه‌ڕێ وێ يێ كرى و نه‌ڤيايه، به‌لێ ئه‌ڤه هندێ ناراگه‌هينيت ئيسلام مافێت كه‌سايه‌تى په‌سند ناكه‌ت، نه‌خێر.. مافێت كه‌سايه‌تى د پاراستينه و مافێت گشتى و جڤاكى ژى د پاراستينه، و ئيسلام هه‌ڤسه‌نگيه‌كا موكم و هوير د ناڤبه‌را مافێت كه‌سايه‌تى و گشتيدا ب جهـ دئينيت و گرنگيێ ناده‌ته چو لايان و سستيآ د لايێ ديدا بكه‌ت، هه‌روه‌كى ئه‌ڤه د ناف رژێم و سيسته‌مێت ئه‌ڤرۆكه‌دا هه‌ين، سۆشيالست و ئشتيراكى يان سه‌رومال و سه‌رمايه‌دارى ئيسلامێ هه‌ڤدژاتى تێدا نينه وه‌كى د گه‌له‌ك سيسته‌ماندا هه‌ى، هه‌مى ماف وه‌كى ئێك و ب هه‌لسه‌نگى يێت ته‌كى و كۆمى د ئيسلامێدا د پاراستينه و ناهێليت سه‌رێك زال ببن. و پێغه‌مبه‌ر سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن نموونه‌كێ بۆ مه دده‌ته دياركرن مافێت گشتى و كه‌سايه‌تى تێدا بێنه دياركرن و بێنه رێكخستن هه‌روه‌كى بوخارى خودێ ژێ رازی بیت ژ نوعمانێ كورێ به‌شيرى خودێ ژێ رازی بیت ڤه‌دگێريت: (مَثَلُ القَائِمِ في حُدودِ اللَّه، والْوَاقِعِ فيها كَمَثَلِ قَومٍ اسْتَهَمُوا على سفينةٍ فصارَ بعضُهم أعلاهَا وبعضُهم أسفلَها وكانَ الذينَ في أسفلها إِذَا اسْتَقَوْا مِنَ الماءِ مَرُّوا عَلَى مَنْ فَوْقَهُمْ فَقَالُوا: لَوْ أَنَّا خَرَقْنَا في نَصَيبِنا خَرْقاً وَلَمْ نُؤْذِ مَنْ فَوْقَنَا، فَإِنْ تَرَكُوهُمْ وَمَا أَرادُوا هَلكُوا جَمِيعاً، وإِنْ أَخَذُوا عَلَى أَيْدِيهِم نَجوْا ونجوْا جَمِيعاً) مه‌ته‌لا وى يێ به‌ر تخويبێت خودێڤه راوه‌ستايى و يێ كه‌فتيه تێدا، وه‌كى مه‌ته‌لا مله‌ته‌كيه پشكێ د گه‌ميه‌كێدا بكێشن، هنده‌ك بچنه سه‌رى و هنده‌ك بچنه بنى، و ئه‌وێت بنى هه‌كه هاتبانه ئاڤا ڤه‌خوارنێ د به‌ر يێت سه‌رداڕا دبۆرين، گۆتن: هه‌كه ئه‌م كونه‌كێ ل بارا خۆ ڤه‌كه‌ين و يێت سه‌ر خۆدا ئه‌زيه‌ت نه‌ده‌ين، هه‌كه وان هێلا يا وان ڤياى بكه‌ن، ئه‌ڤه هه‌مى هيلاك چۆن، و هه‌كه ده‌ستێت وان گرتن رزگار بوون، و هه‌مى رزگار بوون.
هۆسا هه‌ردوو ماف د پيرۆز و پاراستينه هندى كه‌س ژ وانا نه‌ده‌ته سه‌ر يێ دى و كريار و ده‌ستكاريا وى زيانآ نه‌گه‌هينيته يێ دى هه‌رگاڤا ئه‌ڤه په‌يدابوو دڤێت ئه‌ڤ زيانه نه‌هێته هێلان، و خودێ چێتر دزانيت.
