ب/ ده‌ستپكێ دوعا سه‌رفه‌رازى و سه‌ركه‌فتنێ بۆ ڤان گه‌نجان ژ خودێ دكه‌م، و هيڤيدارم د به‌رده‌وام بن و بزانن ماده‌م وان رێكا حه‌قيێ گرتيه تشته‌كێ سروشتيه به‌رهنگارى نه‌خۆشيا بن، چ ب گۆتن چ ب كريار، به‌لێ پێدڤيه بێنا خۆ فره‌كه‌ن و بێن ته‌نگ نه‌بن و بزانن ئه‌ركێ وان به‌س رونكرن و گه‌هاندن و گازيكرنه، و ئه‌نجام و دويفهاتن كارێ خودێيه نه‌كارێ مه‌يه، و نه به‌رپرسياريا مه‌يه.
پاشى دێ بێژين: ب راستى، گه‌له‌ك كه‌س و گه‌له‌ك مرۆڤ ئه‌ڤرۆ هنده زاراڤان ب كاردئينن تايبه‌ت زاراڤێ ئيسلاما سياسى، يان دێ بێژن: ئيسلام يا كريه سياسه‌ت و دين يێ كريه سياسه‌ت. به‌راهيێ دڤێت بزانين كا ئه‌ڤه كينه ڤان ئاخفتنان دبێژن و ڤه‌دجوين، و كا مه‌خسه‌دێت وان چنه، و وان چ ئارمانج هه‌يه، هه‌كه ئه‌م خودانێت ڤان ئاخفتنان بهه‌ژمێرين و تخويبدار بكه‌ين.. دێ بينين ئێك ژ چارانن:
ئێك: يان يێ نه‌زانه و چو ژ ئيسلامێ نوزانيت، و سه‌ربه‌ر و راستيا ئسلامێ نوزانيت، نه چو ژ بيروباوه‌رێت ئيسلامێ دزانيت، نه چو ژ ته‌شريعات و فه‌رمان و ئه‌حكامێت ئيسلامێ دزانيت، نه چو ژ ته‌ڤگريا ئيسلامێ دزانيت. نوزانيت ئيسلام پرۆگرام و مه‌نهه‌جێ ژيانێيه، نوزانيت ئيسلامێ په‌يوه‌ندى يا ب مرۆڤيڤه هه‌ى ده‌مێ دبيت هه‌تا دسپێرنه ئاخێ و گۆڕ دكه‌ن، نوزانيت ئيسلام په‌يامه‌كا ته‌كويز و كامله هه‌مى پشك و هويرهويركێت ژيانێ دگريت و حوكم و فه‌رمانا خۆ يا ل سه‌ر هه‌ى چ ب دورستى چ نه ب دورستى، له‌وا ڤێ ئاخفتنێ دبێژيت، ڤى چو مه‌ره‌م و مه‌خسه‌دێت خراب دبيت نه‌بن و دبيت مرۆڤه‌كێ دلسۆز بيت و ژ ده‌ف خۆ باشيێ دكه‌ت، ئه‌ڤ به‌رسڤه باراپتر بۆ ڤى مرۆڤيه، به‌لكى ل خۆ بزڤريت پشتى راستى بۆ وى ئاشكرا و ديار دبيت، و نابيت پشتى ئاشكرابوون و رۆنبوونا راستيێ ئه‌و وه‌كى خۆ بمينيت، و دڤێت بزڤريته‌ڤه حه‌قيێ، و وى چو هێجه‌ت ده‌ف خودێ نابن پشتى حه‌قى بۆ دهه‌لێت و وه‌كى رۆژا ل نيڤا عه‌سمانى ئه‌و وه‌كى خۆ بمينيت، بلا باش بزانيت نه‌زانى رۆژا قيامه‌تێ به‌ڕه‌ڤانيێ ژ وى ناكه‌ت.
دوو: يێ دووێ دژى ئيسلامێيه، و نه‌يارێ ئيسلامێيه، ئيسلامێ رێباز و ياسا و شه‌ريعه‌ت قه‌بويل ناكه‌ت و ناوه‌رگريت، و ره‌فزا ئيسلامێ سه‌روبن دكه‌ت. و باراپتر ئه‌ڤ تێكڤه‌دانه و ئه‌ڤ هه‌لئێخستنه ژ ڤان چێ دبيت، و مه‌ره‌ما وان ژى يا ئاشكرايه، و نه‌يا به‌رزه‌يه، هه‌لبه‌ت سه‌ر مرۆڤێ ب ئاقل و تێگه‌هشتى. به‌لێ، دبێژن: دڤێت ئيسلام يا پاقژ بيت و تێكه‌لى سياسه‌تێ نه‌بيت، نه ژبه‌ر كو هند خه‌مخۆر و دلسۆزێت ئيسلامێنه.. نه، و نه‌كو وى دڤێت ئيسلامێ پاقژ بهێليت و ژ سياسه‌تێ بپارێزيت.. نه، وى دڤێت خه‌لكى نه‌خاسمه ئه‌وێت ساده و نه‌شاره‌زا د دينێ خۆدا، ژ دينى بڕه‌ڤينيت و گوهداريا گازيا بانگهه‌لدێرا نه‌كه‌ن، و ئيسلاما راست و دورست و ته‌ڤگر بۆ ژيانێ هه‌ميێ نه‌گرن، و وان به‌رده‌وام بهێليته د بازنێ ده‌ستنڤێژ شويشتنێدا و ژێ نه‌ده‌ركه‌ڤن.
سێ: يێ سيێ مرۆڤه‌كێ چاڤلێكه‌ره، چاڤ ل نه‌يارێت ڤى دينى دكه‌ت، ده‌نگێ شكه‌فتێيه، چاڤ ل هه‌ڤڕكێت ڤى دينى دكه‌ت، بيێ بزانيت ئه‌ڤه زێده يا خه‌له‌ته، و نه‌حه‌قيه‌كا مه‌زنه د راستا دينێ خودێدا دكه‌ت، به‌س دا پارێزيێ ل جهێ خۆ بكه‌ت و دا به‌رژه‌وه‌نديێت وى ژ ده‌ستێت وى نه‌چن، و ئه‌ڤ ره‌نگه مرۆڤه راسته ب ناسنامێ موسلمانه، و دبيت يێ نڤێژكه‌ر ژى بيت، به‌لێ دينێ وى و خه‌ما وى به‌رژه‌وه‌ندى و هه‌وجه‌ييا ويه، و ئيسلام نه‌خه‌ما ويه، و ليستا خه‌مخوارنێت وى ئيسلام هه‌ر تێدا نينه، و هه‌كه تێدا ژى بيت يا دويماهيێيه، ئه‌و ژى ب مه‌رجه‌كى نه‌كه‌ڤيته به‌رامبه‌ر به‌رژه‌وه‌نديێت وى يێت تايبه‌ت. وه‌كى مه به‌رى نوكه دياركرى، دبيت ئه‌ڤه يێ نڤێژكه‌ر ژى بيت، به‌لێ به‌رژه‌وندا وى ڤى كارى دخوازيت ئه‌و ژى ڤێ ئاخفتێ بێژيت و ڤه‌گێريت، دا خۆ و جهێ خۆ بنه‌جهكه‌ت و به‌رژه‌وه‌نديێت وى ژ ده‌ستێت وى نه‌چن.
چار: يێ چارێ خۆ موسلمان و خه‌مخۆر و دلسۆز و شاره‌زا دبينيت، و خۆ دويف چۆيێت پێشيێت راستكار دبينيت، و ب ناڤێ دينى ڤى كارى دكه‌ت، و دهاڤێته هه‌ر بزاڤه‌كا ئيسلامخواز ب رێكێت هه‌ڤچه‌رخ و سه‌رده‌م، ئه‌ڤ مرۆڤه هه‌رچه‌نده هه‌كه يێ دلسۆز ژى بيت، به‌لێ ب راستى تێگه‌هشتنا وى يا لاواز و كێمه، و ل چه‌رخ و ده‌مێ خۆ ناژيت، و جوداهيێ د ناڤبه‌را ئارمانج و رێكێت وان ناكه‌ت، و نوزانيت رێك يا گوهۆره، و ئارمانج كو ئيسلامه نه‌يا گوهۆره، و دڤێت ئه‌م چه‌رخ و ده‌مێ خۆ بزانين و بنياسين، و بزانين هه‌كه مه بڤێت بگه‌هينه حاكميه‌تا ئيسلامێ، و ئيسلامێ بكه‌ينه رێباز و مه‌نهه‌ج و ياسا، دڤێت ئه‌م رێكێت سه‌رده‌م و دورست بگرين، و ره‌ق نه‌راوه‌ستين و بێژين: ئه‌ڤ رێكه يا نويه، بيدعه‌يه و نه‌يا دورسته، چونكى دبيت رێك هه‌تا رۆژا قيامه‌تێ به‌رده‌وام د گوهۆڕينێدا بن، ب راستى ئه‌ڤ هه‌لويسته نه‌يێ دورسته دگه‌ل روح و جانێ ئيسلامێ ناگونجيت.
پێدڤيه بزانين نه‌يار و هه‌ڤڕكێت ڤى دينى گه‌له‌ك زاراڤ يێت بۆ مه به‌رهه‌ڤكرين، و د ناف مه‌دا يێت به‌لاڤكرين، و ئه‌م ژى د ناف خۆدا دبێژين و ڤه‌دگێرين، و ئه‌م نوزانين كانێ ئه‌ڤه بۆ چ هاتينه چێكرن و به‌لاڤكرن، وان دڤێت خه‌لكى ژ دينێ وان و ژ ئيسلامێ بده‌نه پاش، نه‌شێن راست و راست باڤێژنه ئيسلامێ، چونكى دزانن جڤاك يێ موسلمانه و ڤێ قه‌بويل ناكه‌ت، ڤێجا ب مه‌به‌ستا دانه‌پاشا خه‌لكى ژ ئيسلامێ هنده زاراڤ و ئيديه‌مان ب كار دئينن وه‌كى (ئسوليه‌ت) (ئيرهاب) (ته‌شه‌دود) (ئيسلاما سياسى)، ب راستى ئه‌ڤ كاره نه‌خشه‌كه ژ نه‌يار و هه‌ڤڕكێت ئيسلامێ، مه‌ره‌م ژێ ژێكجوداكرن و ژێكڤه‌كرنا موسلمانايه، مه‌ره‌م ژێ ئێكه‌تيا موسلمانان نه‌هێلن و پارچه پارچه بكه‌ن، مه‌ره‌م ژێ موسلمان نه‌بنه ئيك، نه‌به‌س ل سه‌ر ئاستێ گشتى، به‌لكى حه‌تا ل سه‌ر ئاستێ تاخ و باژێرێ بچويك ژى، ژبه‌ر هندێ رۆژ بۆ رۆژێ زاراڤێت ئنتيكه و عه‌جێب ده‌ردكه‌ڤن و دێ بينين، دێ بينى ئيسلاما موته‌فه‌تح و هه‌ڤچه‌رخ ، ئيسلاما ئه‌فريقى، ئيسلاما عه‌ره‌بى، ئيسلاما كوردى.. به‌لكى هێژ وێڤه‌تر ئيسلاما شۆره‌شگێري، ئيسلاما كه‌ڤنار، ئيسلاما راديكالى، ئيسلاما يه‌مينى، ئيسلاما يه‌سارى، و ئه‌م نوزانين كا دێ سوبه‌هى چ ژ وژدانا ڤان مرۆڤان بۆ مه ده‌ركه‌ڤيت. ئه‌ڤ پارچه پارچه‌كرنه و ئه‌ڤ زاراڤه هه‌مى نه د مه‌قبولن و ده‌ف مه هه‌مى د ره‌تكرينه ، چونكى ئيسلام ئێكه، و ئه‌و ئيسلامه يا سه‌حابان و هۆگرێت پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ب ئه‌مانه‌ت و بێ كێم و كاسى و سپه‌هى گه‌هانديه مه.
فه‌ره ئه‌ڤرۆ ئه‌م زاراڤێ سياسه‌ت باش شرۆڤه‌كه‌ين و رهـ و رويشالێت وى دياركه‌ين، دا بزانين چ په‌يوه‌ندى د ناڤبه‌را ڤى زاراڤى و ئيسلامێ هه‌يه؟ و ئه‌وێت دبێژن: دڤێت ئيسلامێ پاقژ رابگري و ژ بازنێ ده‌ستنڤێژ شويشتنێ نه‌ده‌رێخي، هه‌كه تو ده‌ركه‌فتى و ته به‌حسێ حوكمرانيا ئيسلامێ كر و ته ڤيا ئيسلام حاكم بيت، ئه‌ڤه ته ئيسلام ژ پاقژيا وى ده‌رێخست، چونكى ته تێكه‌لى سياسه‌تێ كر، كا ئه‌ڤ ئاخفتنه چه‌ند پشك و بار ژ راستيێ هه‌نه؟! ب راستى زاراڤێ سايسه‌ت يان ئه‌ڤ په‌يڤه په‌يڤه‌كا مه‌زلوم و سته‌م لێكريه، و گه‌له‌ك كه‌س ب ره‌شى دده‌نه نياسين، بێى كو بناغه و بنه‌تارێ وێ د ئه‌زمانيدا بزانن و كا بۆ چ دئێته ب كارئينان و چ رامانان ب خۆڤه دگريت، سياسه‌ت د عه‌ره‌بيێدا ژ ساسه و ژ سێ پيتان (س، ا، س) هاتيه وه‌رگرتن، و ب هه‌مى ئاواياڤه رامانا رێبه‌رى و رێڤه‌برن و چاڤدێرى و ته‌دبيرێ ناده‌ركه‌ڤيت، و هه‌كه مه گۆت: ب سياسه‌ت.. هنده مرۆڤان را بۆ مانا وێ ئه‌وه: به‌رهه‌ڤي بۆ كر و ب رێبه‌ريا وان رابوون و چاڤدێريا وان كر.
ژ ڤێرێ دهێته زانين سياسه‌ت ژێده‌ره، و رامان ژێ ئه‌ڤه‌يه: چاكخستن و چاكخوازيا خه‌لكيه، ب ئاراسته‌كرنا وان بۆ رێكا وان دنيايێ و ئاخره‌تێ رزگاركه‌ت، يان هونه‌رێ حوكمرانى و رێڤه‌به‌رنا كاروبارێت ده‌وله‌تێيه، يێت ناڤخۆيى و ده‌رڤه‌يى، هه‌روه‌كى دبێژن: ئه‌ڤه هونه‌رێ نڤێسينێيه، و ئه‌ڤه هونه‌رێ گۆتاربێژيێيه، هۆسا سياسه‌ت ژى هونه‌ره‌كه ژ هونه‌رێت حوكمداريێ و رێڤه‌به‌ريا كاروبارێت ده‌وله‌تێ. ئبن قه‌ييم خودێ ژێ رازی بیت ژ ئه‌بى ئه‌وفا ڤه‌دگوهێزيت دبێژيت: سياسه‌ت ئه‌و كاره ئه‌وێ مرۆڤ پێ پتر نێزيكى چاكيێ دبيت، و ژ خرابى و گه‌نده‌ليێ دوير دكه‌ڤيت. ديسا ئبن قه‌ييم خودێ ژێ رازی بیت دبێژيت: سياسه‌تا دادپه‌روه‌ر دگه‌ل يا شه‌ريعه‌ت دبێژيت نه‌يا جودايه، به‌لكى سياسه‌ت پارچه‌كه ژ پارچێت ئيسلامێ.
و ئه‌م دبێژين: سياسه‌ت چونكى هۆسا د ناف خه‌لكيدا يا به‌لاڤه هه‌كه ئه‌و ب خۆ د بنه‌كۆكا خۆدا ئيسلامه، هه‌كه ئه‌ڤه نه‌بيت ئه‌م ژێك جودا ناكه‌ين، چونكى سياسه‌تا عادل و دادپه‌روه‌ر ئيسلامه و ئيسلام سياسه‌تا عادل و دادپه‌روه‌ره، چونكى هه‌ردوو ئێكن، زانايێت مه خه‌مه‌كا مه‌زن يا دايه سياسه‌تێ، و هه‌ر ژبه‌ر هندێ ژى زانايێ ناڤدار غه‌زالى خودێ ژێ رازی بیت دبێژيت: دنيا جنيكا ئاخره‌تێيه، و د بنيڕا دين بێ دنيا ناچيته سه‌رى، و دين و دنيا هه‌ڤالجێمكن، و دين بنياته، و ده‌سهه‌لات زێره‌ڤانيا ڤى بنياتى دكه‌ت، و تشتێ بنيات بۆ نه‌بيت يێ هه‌ڕفتيه، و دويماهيا وى هه‌ر نه‌مانه، و تشتێ زێره‌ڤان بۆ نه‌بيت دێ به‌رزه‌بيت، ڤێجا چاوا دينى په‌يوه‌ندى ب سياسه‌تێڤه نينه، باشه هه‌كه دين و دنيا هه‌ڤالجێمك بن چاوا دێ سياسه‌ت كو رێڤه‌برنا دنيايێيه دێ ژێ هێته جوداكرن، و ئه‌مرێ مه يێ هاتيه‌كرن كا چاوا ئه‌م خه‌ما ئاخره‌تا خۆ دخوين، وه‌سا خه‌ما دنيا خۆ ژى بخۆين، و كا ئه‌م چ بۆ ئاخره‌تا خۆ دخوازين هه‌ر وى تشتى بۆ دنيا خۆ ژى بخوازين. خودێ مه‌زن په‌سنا مرۆڤێ دورست د قورئانا خۆ يا پيرۆزدا دكه‌ت، دبێژيت: مرۆڤێ تێگه‌هشتى ئه‌وه يێ بێژيت: (رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ) ئانكو: يا خودێ د دنيايێدا باشى و خۆشيێ بده مه و ئاخره‌تێ ژى باشى و خۆشيێ بده مه و مه ژ ئاگرێ جه‌هنه‌مێ بپارێزه. ئه‌ڤ ئايه‌ته به‌رێ مه دده‌ته هندێ ئه‌م هه‌رتشتێ بۆ ئاخره‌تا خۆ بخوازين هه‌ر وى تشتى بۆ دنيا خۆ ژى بخوازين، هه‌رتشتێ باش بيت چ سيسته‌مێ حوكمرانيێ بيت، يان سيسته‌مێ راگه‌هاندنێ بيت، يان يێ ئابۆرى بيت، يايان هه‌ر تشته‌كێ دى په‌يوه‌ندى ب مه‌ڤه هه‌بيت.
ل ڤێرێ دهێته زانين و ئاشكرا دبيت ده‌مێ ئه‌م دبێژين: (رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ) داخوازا كاكلكا سياسه‌تێ دگريت، هه‌ر ژبه‌ر هندێ ژى زانايێت مه ب ڤى ره‌نگى پێناسا سه‌روه‌رى و خه‌ليفاتيێ دكه‌ت، دبێژن: خيلافه‌ت و سه‌روه‌رى بريكارى و وه‌كيلاتيا گشتيه شوينا خودانێ شه‌ريعه‌تى كو پێغه‌مبه‌رێ خودێيه سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن د زێره‌ڤانيا دينيدا و پێ رێڤه‌برنا دنيايێيه.
ل ڤێرێ ديار دبيت سه‌روه‌رى زێره‌ڤانيا دينيه، و پێ رێڤه‌برنا دنيايێيه. ڤێجا پشتى ڤێ دڤێت ئه‌م بزانين و ئاشكراكه‌ين و ئاشكرا بێژين ئيسلاما راست و دورست ئه‌و ئيسلاما خودێ مه‌زن بۆ مه هنارتى و كريه شه‌ريعه‌ت، ب چو ره‌نگان ئه‌و و سياسه‌ت ژێك ناهێنه جوداكرن، و هه‌كه هات و وه‌خته‌كى ژێك هاتنه جوداكرن، وى ده‌مى ئه‌و نه‌ئيسلامه، دبيت دينه‌كێ دى بيت، به‌لێ ئيسلام بيت نه، بۆچى؟ ژبه‌ر دوو ئه‌گه‌ران:
ئه‌گه‌رَ ئێكێ: ئيسلامێ هه‌لويسته‌كێ رۆن و ئاشكرا و فه‌رمان و حوكمێ خۆ يێ رۆن و ئاشكرا د راستا هنده كاروباراندا يێ هه‌ى، ئه‌ڤرۆ ئه‌و كاروبار ژ كاكلكا سياسه‌تێ نه ژ تيڤلێ وێ دهێنه هه‌ژمارتن، به‌لێ ئيسلام نه بيروباوه‌رێت لاهوتينه و نه ب تنێ به‌س هنده په‌رستن و رێ و ره‌سمن، و نه‌به‌س په‌يوه‌نديا مرۆڤانه دگه‌ل خودايێ وان و شۆل ب دنيا وان نينه.. نه‌خێر، به‌لكى ئيسلام پرۆگرام و مه‌نهه‌ج و سيسته‌مێ هه‌مى ژيانێيه، ئاراسته‌يه بۆ جڤاكى هه‌ميێ، ئيسلام بيروباوه‌رن، ئيسلام عيباده‌ت و په‌رستنه، ئيسلام سنج و ئه‌خلاقه، ئيسلام شه‌ريعه‌ت و سياسه‌ته، و ب ئاوايه‌كێ دى ئه‌م دشێن بێژين: ئيسلام رێكا ژيانێيه، ئيسلام ياسا و رێبازه، ئيسلام مينهاجه، ئيسلام په‌يره‌و و پرۆگرامێ هه‌مى ژيانێيه، ئيسلامێ بنه‌مايێت ژيانێ هه‌مى يێت داناين، هه‌روه‌كى ئه‌ڤێ جوهى گۆتيه عومه‌رێ كورێ خه‌تتابى خودێ ژێ رازی بیت: دينێ هه‌وه چو نه‌هێلايه.. نه‌گۆتێ هه‌مى تشت بۆ هه‌وه يێت دگۆتين، ئينا گۆت: ئه‌رێ ئه‌ز ب خودێ كه‌مه هه‌تا ده‌ستئاڤێ يا بۆ مه گۆتى كا ب كيژ ده‌ستى دێ خۆ شۆين، يان ب كيژ پێى دێ چينه ژۆر.
ل ڤێرێ يا فه‌ره هه‌ركه‌سێ موسلمان بيت ڤێ پسيارێ بكه‌ت: ئه‌رێ دكه‌ڤيته ئاقلى دينه‌ك به‌حسێ ده‌ستاڤ و ده‌ستنڤێژێ هۆسا ب درێژى بكه‌ت، كا دێ كيژ پێى هاڤێژى و ب كيژ پێى ده‌ركه‌ڤى، و كا دێ ب كيژ ده‌ستى خۆ شۆى، و كا دێ ده‌ستپێكێ چ بێژى، و كا دويماهيێ دێ چ بێژى، و سياسه‌ت و تشتێ په‌يوه‌ندى ب ژيانا مرۆڤيڤه ژبيركه‌ت؟! ئه‌ز دبێژم: هه‌ركه‌سێ رێز و رويمه‌تيێ ل ئاقلێ خۆ بگريت دێ بێژيت: نه‌خێر، د بنيڕا ئه‌ڤه نه‌يا به‌رئاقله و ناكه‌ڤيته عه‌قلێ كه‌سێ، ئه‌و ئيسلاما مايێ خۆ د ئه‌حكامێت ده‌ستئاڤێ بكه‌ت ناكه‌ڤيته ئاقلى ئه‌و مايێ خۆ د كاروبارێت دى يێت ژيانێدا نه‌كه‌ت، ئه‌وێت فه‌ر و ژيان بێى وان به‌رته‌نگ و نه‌خۆش ببيت، وه‌سا دياره دبيت ئيسلام مايێ خۆ د هه‌مى ژيانێ دكه‌ت و د راستا هه‌مى ژيانێدا ئاراسته‌كرنێ دكه‌ت، د راستا ژيانا كه‌سايه‌تيدا و د راستا كاروبارێت مالێدا و د راستا سه‌روبه‌رێ جڤاكيدا، و د راستا بنه‌مايێت ده‌وله‌تێدا، و د راستا هه‌ر په‌يوه‌نديه‌كا هه‌بيتدا، و هه‌ركه‌سێ قورئان و سونه‌تا پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ب دورستى خواندبيت و تێگه‌هشت بيت و كتێبێت فقهى تێكڤه‌دابن ئه‌ڤ راستيه باش و باش دێ بۆ ئاشكرا و رۆن بيت، و ئه‌گه‌ر ئه‌م به‌رێ خۆ بده‌ينه قورئان و سونه‌تا پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن و كتێبێت فقهێ ئيسلامێ.. دێ بينين ئيسلام هه‌مى دبيته سێ پشكێن فه‌رمان و حوكمان:
پشكا ئێكێ: بريار و ئه‌حكامێت په‌يوه‌ندى ب بيروباوه‌رانڤه گرێداى، وه‌كى باوه‌ريا ب خودێ و ملياكه‌ت و پێغه‌مبه‌رێن خودێ... هتد، و دبێژنه ڤان بريار و فه‌رمانان: بريارێت عه‌قيده و بيروباوه‌ران.
پشكا دووێ: بريار و ئه‌حكامێت گرێداى ب پاك و پاقژكرنا ده‌روونيڤه، و راستكرنا نه‌فسێ، كو دبێژنێ بريار و ئه‌حكامێت سنج و ره‌وشتان. و ب راستى ئيسلام ب ڤان هه‌ردوو ئه‌حكامان يا ئێكانه‌يه، ئه‌ڤرۆ هه‌مى ياسايێت سه‌رده‌م يێت هاتينه دانان بۆ رێكخستنا كاروباران، ئه‌حكامێت گرێداى ب پاك و پاقژكرن وچاككرنا ده‌روونيڤه تێدا نينن، ئه‌ڤه به‌س د ئيسلامێدا يێت هه‌ين، چونكى سيسته‌مێ ئيسلامێ يێ ته‌ڤگره و هه‌مى فه‌رمان و ئه‌حكامان ب خۆڤه دگريت، و ده‌مێ خه‌مێ ژ مرۆڤى دخۆت نه‌به‌س خه‌مێ ژ به‌رجه‌سته و له‌شێ وى ب تنێ دخۆت، به‌لێ هه‌ر وێ پلێ هه‌كه نه‌بێژين پتر خه‌مێ ژ ده‌روونێ وى ژى دخۆت، و چونكى ئه‌ڤه د سيسته‌مێ رۆژئاڤايدا نينه، ژبه‌ر هندێ يێ گه‌فلێكريه (موهه‌دده‌ده) ب نه‌مان و شكاندنێ، و ب شه‌هده‌ييا وان، ده‌مێ ئه‌لمانيا فره‌نسا داگيركرى و له‌شكه‌ر و سه‌ربازێت وان شكاندين، ژيرمه‌ندێت وان هه‌لسه‌نگاندنا ڤێ شكه‌ستنێ ب ڤى ره‌نگى كر: ئه‌م ژ لايێ له‌شكه‌ريڤه نه‌شكه‌ستين، له‌شكه‌رێ مه نه‌شكه‌ست، به‌لێ ئه‌خلاق شكه‌ستن ئه‌م ژى ژكه‌ستين، ڤێجا ئيسلام سيسته‌مێ ئيكانه‌يه خه‌مێ ژ سنج و ئه‌خلاقان دخۆت و ئه‌حكام و برياران بۆ ددانيت و گرنگيێ دده‌تێ.
پشكا سيێ: فه‌رمان و ئه‌حكامێت ب كريار (ئانكو عه‌مه‌لى) و ئه‌ڤ فه‌رمانه ژى دبنه دوو جوين:
جوينێ ئێكێ: په‌رستن، ئانكو عيباده‌ت وه‌كى: نڤێژێ و زه‌كاتێ ...هتد و مه‌ره‌م ژ ڤان ئه‌حكامان رێكخستنا په‌يوه‌نديانه د ناڤبه‌را مرۆڤى و چێكه‌ر و داهێنه‌ر و خودايێ وى، كا په‌يوه‌نديا وى دگه‌ل خودايێ وى دێ يا چاوا بيت، ئه‌ڤ جوينه فه‌رمانه ڤێ په‌يوه‌نديێ رێك دئێخيت.
جوينێ دووێ: موعامه‌له و هه‌ڤكارينه، ئه‌ڤ جوينه يێ گرێدايه ب ياسايا تايبه‌ت و ب ياسايا گشتيڤه، پسيار: ئه‌رێ ياسايا تايبه‌ت و گشتى په‌يوه‌ندى ب سياسه‌تێڤه نينه؟! ئه‌رێ ئه‌ڤه يا به‌رئاقله؟! ئه‌و كه‌سێ دبێژيت ئيسلامێ چو په‌يوه‌ندى ب سياسه‌تێڤه نينه وى دڤێت ڤان فه‌رمان و ئه‌حكامان ژ ئيسلامێ ڤه‌كه‌ت و جوداكه‌ت. ئه‌رێ يێ ڤى كارى بكه‌ت ئه‌و چه‌ند سته‌م و زولمێ ل ئيسلامێ و دينێ خۆ دكه‌ت؟!
دڤێت يا ئاشكرابيت ئه‌م ئه‌ڤرۆ دويف زاراڤێ سه‌رده‌م دبێژنێ ياسايا تايبه‌ت و ياسايا گشتى هه‌كه هۆسا نه‌بيت ئه‌م دبێژينێ (فقه المعاملات) ئانكو فه‌رمان و ئه‌حكامێت موعامه‌له و هه‌ڤكارى و په‌يوه‌نديان، هه‌لبه‌ت مه‌خسه‌د ژ ياسايا گشتى و ياسايا تايبه‌ت يان فه‌رمان و ئه‌حكامێت موعامه‌له و په‌يوه‌ندى يان رێكخستنا په‌يوه‌ندى يێت مرۆڤى ب مرۆڤيڤه‌يه و ل سه‌ر هه‌مى ئاستان، كه‌ت ب كه‌تێ و رێكخستنا په‌يوه‌نديێت مرۆڤى ب مالا ويڤه، و رێكخستنا په‌يوه‌نديێت مرۆڤى دگه‌ل ده‌وله‌تێ، و رێكخستنا په‌يوه‌نديێت مرۆڤى دگه‌ل جڤاكى، و رێكخستنا په‌يوه‌نديێت ده‌وله‌تێ دگه‌ل ده‌وله‌تێ.
پشتى مه ئه‌ڤه زانى.. ئه‌رێ ئه‌ڤێ دڤێت ئيسلامێ و سياسه‌تێ ژێك جوداكه‌ت وى چ دڤێت؟! ئه‌رێ وى دڤێت لايه‌كى ژ فقهێ ئيسلامێ ڤه‌كه‌ت و راكه‌ت و نه‌هێليت؟! ئه‌رێ ته دڤێت ڤان فه‌رمانان ژ ئيسلامێ راكه‌ى به‌س دا بێژى ئيسلامێ په‌يوه‌ندى ب سياسه‌تێڤه نينه؟! كێ ئه‌ڤه گۆتيه؟! و ژ كيرێ ئينايه؟! و ژ كيڤه هاتيه؟! ئه‌رێ ته ئه‌ڤ پسياره ژ خۆ كرينه و ته كاركريه به‌رسڤا وان بزانى دا بۆ ته ئاشكرابيت ئه‌ڤ ئاخفتنه (ئيسلام و سياسه‌ت دڤێت بێنه ژێك جوداكرن) چه‌ند ئاخفتنه‌كا مه‌زنه و كا چ رامانان دگريت و كارلێكرنێ ل چ دكه‌ت؟! و دا پتر ئه‌ڤ كاره ئاشكراببيت و گۆمان تێدا نه‌مينيت دا به‌رێ خۆ بده‌ينه وان ياسايێت ئه‌ڤرۆ سياسه‌ت ب وان پێك دهێت:
ئێك: ياسايا دادگه‌هكرنێ ( قانون المرافعات) ئه‌و بريار و فه‌رمانن ئه‌وێت گرێدايى ب دادگه‌هكرن و شه‌هده‌دانێڤه و كا چاوا ده‌عوا و شكيات دهێنه‌كرن، و چاوا ئه‌ڤ ده‌عوا و شكيات دهێنه رێڤه‌برن، و چاوا دێ گه‌هينه راستى و دادپه‌روه‌ريێ، و كا چاوا دادپه‌روه‌رى دێ د ناڤبه‌را مرۆڤاندا هێته‌كرن، ئه‌رێ ئه‌وێ دڤێت ئيسلامێ و سياسه‌تێ ژێك جوداكه‌ت وى دڤێت ڤێ ياسايێ ژ ئيسلامێ ژێ ببه‌ت نه‌خاسمه هه‌كه ئه‌م بزانين حه‌فتێ ئايه‌تێت قورئانێ ل دۆر ڤێ ياسايێ يێت هاتين؟!
دوو: ياسايا سزايێ، ئه‌ڤه ئه‌و ياسايه يا په‌يوه‌نديدار ب فه‌رمان و ئه‌حكامێت تاوانبار و سزايێ وانڤه، ئارمانج ژ ڤێ ياسايێ ئه‌ڤه‌يه خه‌لكى بپارێزيت، شه‌ره‌ف و نامويسا خه‌لكى بپارێزيت، مال و مالداريا خه‌لكى بپارێزيت، ئارمى و ته‌ناهيا وان بپارێزيت، و ئارامى و ته‌ناهيێ د ناف واندا به‌لاڤ بكه‌ت. ئه‌رێ ما ئه‌ڤه د ئيسلامێدا نينه؟ ما سياسه‌ت چيه؟ سياسه‌ت هه‌ر ئه‌ڤه نينه خه‌لكێ پاراستى بيت د هه‌مى كاروبارێت خۆدا، ئه‌رێ ئه‌وێ تو دبێژى ئيسلام و سياسه‌تێ ژيك جوداكه‌ن يان د ژێك جودانه، دا ژ ئه‌رك و واجبێت خۆ بره‌ڤى، و ب به‌رپرسياريا خۆ د راستا ئيسلامێدا نه‌رابى، ته دڤێت فه‌رمان و بريار و ئه‌حكامێت گرێدايى ب ياسا سزايێ و تاوانبارانڤه ژێ ببه‌ى كو سيهـ ئايه‌تێت قورئانێ ل دۆر هاتينه.
سێ: ياسايا مالێ ئه‌وا ڤێ گاڤێ دبێژنێ ياسايا بارێ كه‌سايه‌تى، ب راستى ئيسلام ب درێژى ل سه‌ر وان بريار و ئه‌حكامێت گرێدايي ب كاروبارێت مالێڤه دئاخڤيت، و ب درێژى ل سه‌ر هه‌ڤژينيێ و به‌ردانێ دئاخڤيت، ديسا ب درێژى ئه‌حكام و ئه‌رك و ماف، د نافبه‌را هه‌ڤژيناندا و دوينده‌هـ و ديباباندا دياركريه... هتد، ئه‌ڤه هه‌مى دا ماله‌كا به‌خته‌وه‌ر و موكوم بێته ئاڤاكرن، چونكى هه‌كه مالا موكم هاته ئاڤاكرن ئه‌ڤه جڤاكه‌كێ موكم و ب هێز و پێشكه‌فتى هاته ئاڤاكرن، ديسا ئارمانج ژ ڤێ ياسايێ ئه‌ڤه‌يه ئه‌رك و مافێت كه‌سان د مالێدا بێنه ئاشكراكرن كا هه‌رئێكى ئه‌ركێ وى چيه و مافێت وى چنه دا هه‌رئێك ب ئه‌ركێ خۆ رابيت و مافێت خۆ ژى بزانيت، دا هه‌ر د ئێك ده‌مدا نه ماف به‌رزه‌ببن و نه ئه‌رك پشتگوهڤه بێنه هاڤێتن. ديسا حه‌فتێ ئايه‌تێت قورئانێ ل دۆر ڤێ ياسايێ هاتينه و ديسا ئه‌م دبێژين: ئه‌رێ ئه‌ڤ كاروباره نه د گرێداينه ب سياسه‌تێڤه؟! ئه‌رێ وى چ دڤێت يێ سياسه‌تێ و ئيسلامێ ژێك جودا دكه‌ت؟! وى دڤێت ڤان حه‌فتێ ئايه‌تان ئه‌وێت د راستا ڤێ ياسايێدا هاتين نه‌هێليت و راكه‌ت.
چار: ياسايا دستوورى، ئه‌ڤ ياسايه ئه‌و فه‌رمان و ئه‌حكامن يێت گرێدايى ب سيسته‌مێ حوكمرانيێڤه، و په‌يوه‌نديا حاكمى ب گه‌ليڤه، و ماف و ئه‌ركێت هه‌ردوويان به‌رامبه‌ر ئيكدوو، دا هه‌رئێك ماف و ئه‌ركێت خۆ بزانيت و دا نه حاكم خيانه‌تێ ل مله‌تێ خۆ بكه‌ت و مافێت وان بخۆت و زێده‌گاڤيێ ل سه‌ر بكه‌ت، و نه مله‌ت سستى و خه‌مساريێ د ئه‌ركێت خۆدا بكه‌ت، ئه‌رێ ئه‌وێ دڤێت ئيسلامێ و سياسه‌تێ ژێك جوداكه‌ت چ ل وان ئايه‌تان دكه‌ت ئه‌وێت ل دۆر ڤێ ياسايێ هاتينه خوار؟ ژێ ببه‌ت و نه‌هێليت؟! نه‌خاسمه هه‌كه ئه‌م بزانين پتر ژ ده‌هـ ئايه‌تانه. ئه‌رێ ئه‌ڤێ ڤى هه‌لويستى دگريت و دڤێت ئيسلام و سياسه‌تێ ژێك جوداكه‌ت و پشته‌ڤانيا ڤێ بۆچۆنێ دكه‌ت، چ به‌رسف هه‌يه بۆ ڤان پسياران، وى چ ل به‌ره دێ چ ل ڤان ئايه‌تان كه‌ت؟! وى دڤێت ئيسلامێ و حوكمرانيێ ب هه‌ميڤه ژێك ڤه‌كه‌ت؟! هه‌روه‌كى ئيسلام به‌س هنده رێ و ره‌سمن په‌يوه‌ندى ب حوكمرانيێڤه نينه؟! ئه‌ز نوزانم ئه‌ڤ ره‌نگه مرۆڤه چاوا د ئيسلامێ دگه‌هن و ئه‌ڤ تێگه‌هشتنه ژ كيرێ ئينايه؟! مانه دڤێت پيچه‌كێ هزرا خۆ بكه‌ن دا بزانن ئه‌و هزرا دكه‌ن يا خه‌له‌ته و نه يا دورسته، ئه‌و خودانێت ڤێ هزرێ بن يان پشته‌ڤانيێ لێ بكه‌ن چونكى تشته‌كێ وه‌كى ڤى هه‌لويستى ره‌دكرن و نه‌قه‌بويلكرنا هژماره‌كا مه‌زنه ژ ئايه‌تێت قورئانا پيرۆزه، و ئه‌ڤه نه‌يا كێم و بچويكه هه‌كه بزانن و تێبگه‌هن.
پێنج: ياسايا نيڤ ده‌وله‌تى يا تايبه‌ت و گشتى، ئه‌ڤ ياسايه پێك دهێت ژ وان فه‌رمان و بريار و ئه‌حكامێت گرێدايى ب په‌يوه‌نديێت ده‌وله‌تا ئيسلامێ ب يێت ژێر حوكمێ وێڤه، و ب په‌يوه‌نديێت ده‌وله‌تا ئيسلامى ب ده‌وله‌تێت ديڤه د كراسێ ته‌ناهى و نه‌ته‌ناهيێدا، و ئه‌ڤ چه‌نده د ئيسلامێدا يا رۆن و ئاشكرايه، و ژبلى ڤان ياسايان هژماره‌كا دى يا ياسايان هه‌نه، وه‌كى: ياسايا دارايى ئه‌وا گرێدايى ب داهاتيێ ده‌وله‌تێڤه و ب ده‌رگه‌هێت مه‌زخاندنا وێڤه و ب مافێت كه‌سانڤه د مالێ ده‌وله‌تێدا، و د مالێ زه‌نگيناندا، و ب راستى ئايه‌تێت ل سه‌ر ڤێ ياسايێ هاتين زێده زێده د زۆرن ناهێنه هه‌ژمارتن.
پشتى ڤێ دياركرنێ.. وى چ ماف مايه يان هه‌يه ئه‌وێ دبێژيت: ئيسلامێ په‌يوه‌ندى ب سياسه‌تێڤه نينه يان پشته‌ڤانيا ڤێ بۆچۆنێ بكه‌ت.
به‌لكى بۆ پتر پێزانين، نه ئه‌حكامێت موعامه‌لاتان ب تنێ په‌يوه‌ندى دگه‌ل سياسه‌تێ هه‌يه، حه‌تا فه‌رمان و ئه‌حكامێت په‌رستن و عيباده‌تان ژى په‌يوه‌ندى دگه‌ل سياسه‌تێ هه‌يه، وه‌كى نڤێژێ و زه‌كاتێ و رۆژيێ و حه‌جێ، هه‌كه نڤێژ نه‌هاته‌كرن و زه‌كات نه‌هاته دان و رۆژى ب ئاشكرايى هاته خوارن، و سستى د فه‌رزا حه‌جێدا هاته‌كرن، ئه‌ڤه هه‌مى پێدڤى دكه‌ت سزا بۆ هه‌بيت. به‌لێ كى دێ ب ڤى كارى رابيت؟ ئه‌ز يان تو؟! نه‌خێر، ئه‌ڤه كارێ سياسه‌تێيه، و يێ ده‌سهه‌لات د ده‌ستيدا دڤێت ب ڤى كارى رابيت. و ژ ڤێ پتر زانا هه‌مى يێت ل سه‌ر هندێ، هه‌كه ئاكنجيێت جهه‌كى يان باژێره‌كى ببنه ئێك هنده رێ و ره‌سمێت ئيسلامێ يێت سوننه‌ت نه يێت فه‌رز، نه‌كه‌ن و بهێلن، وه‌كى: بانگى نه‌ده‌ن، يان ژى كورێت خۆ سونه‌ت نه‌كه‌ن، يان ژى نڤێژا جه‌ژنان نه‌كه‌ن، پێدڤيه ژ وان بێته داخوازكرن ئه‌و بزڤرن و كارێ خۆ بهێلن و هه‌كه ل خۆ نه‌زڤرين، هنگى پێدڤيه سه‌ر ده‌سهه‌لاتێ وان ب خورتى بزڤريننه رێكا راست و ده‌ست ژ كارێ خۆ به‌رده‌ن.
ژ ئه‌ڤا بۆرى ديار دبيت شه‌نگسته و بنه‌مايێت ئيسلامێ و بريار و ئه‌حكامێت ئيسلامێ و ئاراستێت ئيسلامێ هه‌ميان په‌يوه‌ندى يا ب سياسه‌تێڤه هه‌ي، و ب راستى هه‌كه ئه‌ڤ زاراڤه (سياسه‌ت) نه‌هاتبيته كارئينان يان كێم د ئيسلامێدا هاتبيته ب كارئينان ئه‌ڤه رێ ناده‌ته هنده‌كان ژ ئيسلامێ بره‌ڤن و ب ئه‌رك و واجبێ خۆ د راستا ئيسلامێدا نه‌رابن ده‌مێ ناڤێ ئيسلام و سياسه‌ت دهێت ب هێجه‌تا هندێ ئه‌ڤه گولێ نه‌بوويه، يان ڤێ نوزانيت و دبينيت ئه‌ڤه تشته‌كێ عه‌جێب و عنتيكه‌يه.
و دا پتر ئه‌ڤ بابه‌ته نێزيكى هزرا مه ببيت و بۆ مه ببيته وێنه، مه كۆمه‌كا سيسته‌مان د ئيسلاميدا يێت هه‌ين، وه‌كى: سيسته‌مێ فێربوونێ، ئه‌م دشێين بێژينه ڤى سيسته‌مى سياسه‌تا فێربوونێ، و چو فه‌رق و جوداهى نينه، و سيسته‌مێ راگه‌هاندنێ، ئه‌م دشێين بێژينێ سياسه‌تا راگه‌هاندنێ، و سيسته‌مێ ياسا سازيێ (تشريع القانون) ئه‌م دشێين بێژينێ سياسه‌تا ياسا سازيێ، و سيسته‌مێ حوكمداريێ ئه‌م دشێين بێژينێ سياسه‌تا حوكمداريێ، و سيسته‌مێ دارايى، ئه‌م د شێين بێژينێ سياسه‌تا دارايى، و سيسته‌مێ ئاشتيێ و شه‌ڕى ئه‌م دشێين بێژينێ سياسه‌تا ئاشتيێ و سياسه‌تا شه‌ڕى، ڤێجا دڤێت بزانين هه‌ر تشتێ د ژيانێدا هه‌ى په‌يوه‌ندى يا ب ئيسلامێڤه هه‌ى، و ئيسلام قه‌بويل ناكه‌ت ژيان بێته پارچه پارچه‌كرن، ئه‌ڤه بۆ خودايێ ئيسلامێ و ئه‌ڤه بۆ ئێكێ دى، د بنيڕا ناچێبيت ئێك ببيته هه‌ڤپشكێ ئيسلامێ د ئاراسته‌كرنێدا يان د ياسادانانێدا، و د بنيڕا ئيسلام ب ڤێ گۆتنێ قايل نابيت ئه‌وا ل سه‌ر زارێ عيسا سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن دئێته ڤه‌گێران: (يێ قه‌يسه‌رى بده قه‌يسه‌رى و يێ خودێ بده خودێ) ياسا و سياسه‌تا ئيسلامێ ل سه‌ر ڤێ نارابيت، ياسايا ئيسلامێ دبێژيت: (قه‌يسه‌ر و يێ قه‌يسه‌رى يێ خودێيه و بۆ خودێيه).
خۆ هزر و فيكرا ئيسلامێ ژى په‌يوه‌نديا ب سياسه‌تێڤه هه‌ى، چونكى بناغه و بنه‌مايێ هزرا ئيسلامێ سه‌ر ڤێ چه‌ندێ رادبيت، مرۆڤێ موسلمان رازى نينه ژبلى خودێ و خودانێ عه‌رد و عه‌سمانان بۆ خۆ بكه‌ته خودێ و خودان، و رازى نينه ژبلى حوكمێ خودێ وه‌رگريت، هه‌روه‌كى ئه‌ڤه چه‌ند جاران د سۆره‌تا ئه‌نعامێدا هاتى، ديسا بيروباوه‌ر و عه‌قيده‌ناما ئيسلامێ ژى نه‌يا دويره ژ سياسه‌تێ چونكى د بنه‌كۆكا خۆدا شۆڕه‌شه بۆ ب ده‌ستڤه ئينانا ئازادى و سه‌ربه‌ستى و وه‌كهه‌ڤى و برايه‌تيا مرۆڤاتيێ، ئه‌ڤه هه‌مى دا كه‌س كه‌سه‌كێ بۆ خۆ نه‌كه‌ته خودێ، ئيسلامه‌تي په‌رستنا به‌نده‌ى بۆ به‌نده‌ى ناهێليت و رادكه‌ت، و هه‌ر ژبه‌ر هندێ ژى پێغه‌مبه‌رێ خودێ سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ده‌مێ نامه بۆ خوندكارێت وى سه‌رده‌مى دهنارتن د دويماهيا نامه‌يا خۆدا ئه‌ڤ ئايه‌ته دئينا: (قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَىٰ كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللَّهِ فَإِن تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ) به‌رێ خۆ بدێ كا ناما خۆ ب چ ب دويماهى دئينا: [هه‌ى موحه‌ممه‌د] بێژه [وان]: گه‌لى خودان كتێبان (جوهى و فه‌له‌نه)، وه‌رنه سه‌ر وێ ئاخفتنێ يا ئه‌م و هوين تێدا ئێك، كو ئه‌م و هوين ژ خودێ پێڤه‌تر چو نه‌په‌رێسين، و چو هه‌ڤال و هه‌ڤپشكان بۆ چێ نه‌كه‌ين، و هنده‌ك ژ مه هنده‌كان نه‌داننه جهێ خودێ و بۆ داچه‌من، ڤێجا ئه‌گه‌ر رويێ خۆ وه‌رگێڕان و پشت تێ كرن، بێژنه وان: ئه‌ڤه هوين شاهد كو ئه‌م موسلمانين و مه سه‌رێ گوهداريێ بۆ خودێ چه‌ماند. و كورت و كرمانج مه‌خسه‌د ئه‌ڤه‌يه كه‌س نائێته رێزا خودێ و نابيت ئه‌م كه‌سێ ـ چ مرۆڤ بن چ هه‌ر تشته‌كێ دى ـ بينينه رێزا خودێ، و رامانا ڤێ ديسا كورت و كرمانج موسلمان دڤێت حوكمێ كه‌سێ ژبلى يێ خودێ قه‌بويل نه‌كه‌ت، و ئه‌ڤ راستيه و ئه‌ڤ تێگه‌هشتنه كه‌نكه‌نه و گره‌گر و مه‌زنێت قوره‌يشيان دزانى له‌وا ئيسلام قه‌بويل نه‌دكر، هه‌ر ژ رۆژا پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ڤياى ئالايێ (لا اله الا الله) بلندكه‌ت ئه‌و تێگه‌هشتن رامانا ڤێ چيه، رامانا ڤێ گوهۆڕينا ژيانا جڤاكى و سياسيه، رامانا وێ نه‌به‌س گوهۆڕينا دينى ب تنێيه.
ب راستى ئه‌ز دشێم سويند بخۆم.. هه‌كه ئه‌بو جه‌هل تێگه‌هشتبا ناما پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن راگه‌هاندنا شه‌ڕيه ل سه‌ر لاتى و عوززاي ب تنێ و ده‌سهه‌لات و جهێ وى يێ سياسى دێ بۆ مينن و ژ ده‌ستێ وى ناچن وى شه‌ڕێ پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن نه‌دكر، به‌س وى و كه‌نكه‌نێت قوره‌يشيان رامانا (لا إله إلا الله) تێدگه‌هشتن، و دزانى ئيسلام سياسه‌تا گوهۆڕينا ژيانا جڤاكى و سياسيه، و بۆ وان مرۆڤان ئه‌وێت وه‌كى نوژان كه‌فتينه سه‌ر خوينا خه‌لكى و دمێژن و خێر و خێراتێت وان دخۆن ناهێليت، هه‌ر له‌وا ژى ده‌مێ كه‌نكه‌نێت قوره‌يشيان چۆينه ده‌ف مامێ پێغه‌مبه‌رى كۆمه‌كا پێشنياران نيشادان، دا ده‌ست ژ گازيا خۆ به‌رده‌ت مامێ پێغه‌مبه‌رى ئه‌بو تالبى گۆته وان: ئه‌و په‌يڤه‌كێ ب تنێ ژ هه‌وه دخوازيت، ئه‌بو جه‌هلى گۆت: ژبلى وێ بلا ده‌هێت دى بخوازيت: به‌س په‌يڤا (لا إله إلا الله) نه‌بيت، چونكى: (لا إله إلا الله) گوهۆڕينا سياسه‌تا مه‌كه‌هێيه، و گوهۆڕينا ژيانا جڤاكێ مه‌كه‌هێيه، هه‌ر ژبه‌ر هندێ ژى قه‌بويل نه‌كرن، ڤێجا بۆ مه هه‌يه ئه‌م بێژين مخابن و سه‌د جار مخابن ئه‌و (لا إله إلا الله) تێبگه‌هن و ئه‌م تێنه‌گهين و ب ساناهى بێژين سياسه‌ت و ئيسلام دڤێت ژێك بێنه جوداكرن.
ئه‌گه‌رێ دووێ: يێ كو ئيسلام و سياسه‌ت ژێك نه‌هێنه جوداكرن كه‌ساتيا مرۆڤێ موسلمان ب خۆيه، ئه‌ڤ كه‌ساتيه وه‌سا يا پێكهاتى و ئاڤا بووى كو نابيت ئه‌و و سياسه‌ت ژێك جودا ببن، چونكى پێكهاتيێت كه‌ساتيا وى ئه‌ڤه‌نه: عه‌قيده و بيروباوه‌رێت وينه، و په‌روه‌رده و شه‌ريعه‌تێ ئيسلامێنه، و سنج و ره‌وشتێت ئيسلامينه، و په‌رستن و عيباده‌تێ ويه، ب ڤان هه‌ميان كه‌ساتيا وى پێك دهێت، هه‌ر جوداكرنه‌ك رامانا وێ ئه‌وه هه‌ڕفتنا ڤێ كه‌ساتيێيه، و ئه‌ڤ پێكهاتيه هه‌مى ژى ب سياسه‌تێڤه د گرێداينه، ڤێجا كه‌ساتيا وى ب ره‌نگه‌نكى يا دورست بووى و ئاڤا بووى كو د بنيڕا ئه‌و نه‌شێت يێ سياسى نه‌بيت، ئه‌ڤه هه‌كه ئه‌و د كه‌ساتيا خۆ و ئيسلاما خۆ بگه‌هيت.
ئاشكرايه ئيسلام ئه‌ركه‌كى ل سه‌ر ستۆيێ هه‌ر موسلمانه‌كى ددانيت دڤێت ئه‌و پێ راببيت ئه‌و ژى (الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر)ـه ئه‌مر ب باشيێيه و نه‌هێلانا خرابيێيه، و يێ ب ڤى ئه‌ركى نه‌رابيت ئه‌و يێ خوساره‌ت و به‌رزيانه و يێ د خوساره‌تيێدا و ژێ ناده‌ركه‌ڤيت هندى ئه‌و يێ وه‌سابيت، و ئه‌ڤ چه‌نده سۆره‌تا ئيخلاس باش و باش ئاشكرا دكه‌ت: (وَالْعَصْرِ إِنَّ الإنسَانَ لَفِى خُسْرٍ إِلاَّ الَّذِينَ ءامَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْاْ بِالْحَقّ وَتَوَاصَوْاْ بِالصَّبْرِ) ده‌مێ خودێ سويند ب ده‌مى دخۆت و دبێژيت: سويند ب ده‌مى، ب راستى مرۆڤ هه‌مى د خوساره‌تن (به‌ر خوساره‌تن). ئه‌و نه‌بن ئه‌وێت باوه‌رى ئينايين، و كار و كريارێت قه‌نج كرين، و هه‌ڤدوو ل سه‌ر هه‌قيێ شيره‌ت كرين، و هه‌ڤدوو ب بێنفره‌هيێ شيره‌ت كرين. به‌لكى پێغه‌مبه‌رێ مه سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن مرۆڤێ موسلمان پالدده‌ت ئه‌و به‌رگريا خرابيا نافخۆيى بكه‌ت هه‌ر خرابيه‌كا هه‌بيت د ناف موسلماناندا هه‌لده‌ت، دڤێت موسلمان رێكێ لێ بگريت و نه‌هێليت، و پێغه‌مبه‌ر سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ڤى ره‌نگێ چالاكيێ و جيهادێ ب (ئه‌فزه‌ل جيهاد) ددانيت، چونكى دڤێت ده‌ستپێكێ چه‌په‌رێ نافخۆيى ژ خرابيێ بێته پاقژكرن، پاشى چه‌په‌رێ ده‌رڤه. ده‌مێ پسيار ژ پێغه‌مبه‌رێ مه سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن هاتيه‌كرن چێترين و باشترين جيهاد كيژكه؟ گۆت: ((باشترين جيهاد: ئاخفتنا راست و دورسته ل ده‌ف حاكمرانه‌كێ زالم و زۆردار)). بۆچى؟ چونكى هه‌كه مه د ناف خۆدا پاقژ نه‌كر ئه‌م نه‌شێين بچينه يێ ده‌رڤه. ئاشكرايه شه‌هيدبوون ژ هه‌مى ره‌نگێت دى يێت عيباده‌تى ب قه‌درتره و دگه‌ل چپكا ئێكێ يا خوينا شه‌هيدى هه‌مى گونه‌هێت وى بۆ دئێنه ژێبرن، و به‌حه‌شتى كه‌س حه‌زناكه‌ت جاره‌كا دى بزڤڕيتڤه دنيايێ شه‌هيد نه‌بيت، هندى هند خودێ خه‌لات و خۆشى يێت بۆ به‌رهه‌ڤكرين و دزانيت ئه‌ڤه هه‌مى ژبه‌ر شه‌هيدبوونێيه، ژبه‌ر هندێ حه‌زدكه‌ت بزڤڕيته‌ڤه دنيايێ دا جاره‌كا دى بۆ خودێ بێته شه‌هيدكرنڤه هندى هند خه‌لاتێ شه‌هيدا يێ مه‌زنه، دگه‌ل هندێ ژى ره‌نگه‌كێ شه‌هيدبوونێ ژ ره‌نگه‌كێ دى ب قه‌درتره، تو دزاني شه‌هيدێ ژ هه‌ميان ب قه‌درتر و سه‌ردار و سه‌رپشكێ شه‌هيدان كيه؟ به‌رێ خۆ بدێ كا پێغه‌مبه‌رێ مه يێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن چ د ڤێ راستێدا دبێژيت: سه‌روه‌رێ شه‌هيدان حه‌مزه‌يه، و مرۆڤه‌كه ل حامه‌كێ زالم رابيت و ئه‌مرێ وى ب باشيێ بكه‌ت و ژ خرابيێ بده‌ته پاش و ئه‌و وى بكوژيت. ئها هۆسا موسلمانه‌تى نه‌ڤيانا سته‌مكاران د ده‌روونێ موسلماناندا دچينيت دا سته‌مێ قه‌بويل نه‌كه‌ن و به‌رامبه‌ر سته‌مكاران راوه‌ستن، ئه‌رێ ئه‌ڤه نه ژ كاكلكا سياسه‌تێيه؟ مرۆڤ دژى حاكم و سه‌رۆكێ سته‌مكار و بێ به‌خت راوه‌ستيت، دژى وى مرۆڤى راوه‌ستيت ئه‌وێ مافێ قه‌له‌نده‌ر و به‌له‌نگاز و هه‌ژاران دخۆت و سته‌مێ ل وان دكه‌ت، ئه‌ڤه سياسه‌ته يان نه؟! به‌رێ خۆ بدێ كا راوه‌ستيانا به‌رسينگێ سته‌مكاران پێغه‌مبه‌رێ مه يێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ب چ ره‌نگێ جيهادێ دانايه، و به‌رێ خۆ بدێ كا كوشتنا د ڤێ رێكێدا چ ره‌نگێ شه‌هيدبوونێ دانايه.. و ژبلى ڤێ، ئيسلام د ده‌روونێ موسلمانيدا دچينيت پشتگر و لايه‌نگر و پشته‌ڤانێ لاواز و قه‌له‌نده‌ر و به‌له‌نگازان بيت و به‌رده‌وام هاريكاريا وان بكه‌ت، و خۆ بده‌ته دگه‌ل وان و دۆزا وان، ئه‌رێ ئه‌ڤرۆ تو خه‌ما وان بخۆى و پشته‌ڤانيا وان بكه‌ى چ دبێژنه ڤێ هاريكاريێ و لايه‌نگريا داخوازيێت فه‌قير و ژاران، و دگه‌ل مافێت وان بى، و تو پشته‌ڤانێ بنده‌ستان بى تو ل مافێت وان بگه‌رى و خۆ لێ بكه‌يه خودان، ئه‌رێ ئه‌ڤه نه‌سياسه‌ته؟ به‌لكى ژ ڤێ مه‌زتر يێ خۆ نه‌ده‌ته دگه‌ل هه‌وجه‌يى و داخواز و دۆزا وان دكه‌ڤيته به‌ر گازندا قورئانا پيرۆز، هه‌روه‌كى ئه‌ڤه د سۆره‌تا نيسائدا ئاشكرايى هاتى، خودايێ مه‌زن دبێژيت: (وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَٰذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِيًّا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِيرًا ) ئانكو: هه‌وه خێره؟ بۆچى هوين د رێكا خودێدا شه‌ڕى ناكه‌ن ژبه‌ر ته‌په‌سه‌ر و بێ ده‌ستهه‌لاتان ژ زه‌لام و ژن و بچويكان، ئه‌وێت گازى دكه‌ن دبێژن: خودێ وۆ تو مه ژ ڤى گوندێ خه‌لكێ وى سته‌مكار ده‌ربێخه، و بۆ مه هاريكاره‌كى ژ ده‌ف خۆ بهنێره، و بۆ مه پشته‌ڤانه‌كى ژ ده‌ف خۆ بهنێره.
ئه‌م دێ پتر به‌لگه و نيشانان ئينين دا هێجه‌ت بۆ كه‌سێ نه‌مينيت بێژيت سياسه‌ت و ئيسلام د ژێك جودانه نه‌خاسمه بۆ ئه‌و جوينا موسلمانان و دلسۆز ئه‌وێت ژ نه‌زانين ڤێ گۆتنێ دبێژن، و خۆ دده‌نه دگه‌ل خودانێت ڤان گۆتنا، و ديسا ئه‌وێت ژبه‌ر به‌رژه‌وه‌نديێت خۆ هه‌ر ڤى هه‌لويستى دگرن، دا بزانن ئه‌و كاره‌كێ زێده خه‌له‌ت دكه‌ن، و ديسا دا هێجه‌ت بۆ جوينا دى ژى نه‌مينيت ئه‌وێت خۆ شاره‌زا و تێگه‌هشتى دبينن و خۆ لايه‌نگرێت پێشيێت راستكار دبينن دا بزانن د خه‌له‌تن و ئه‌ڤ تێگه‌هشته يا نه‌ساخه و نه‌يا دورسته، و دا بزانن مرۆڤ خۆ دويفچۆيێت پێشيان بزانيت وێ ناراگه‌هينيت خۆ بده‌ته دگه‌ل نه‌يارێت دينى، و ئيسلامێ ژ گه‌له‌ك لايێت وێ ڤه‌كه‌ت نه‌خاسمه لايێ حوكمداري و حوكمرانيێ، و بێژيت: ئيسلامه‌تيێ چو په‌يوه‌ندى ب سياسه‌تێڤه نينه، و ركى وان راوه‌ستيت ئه‌وێت ئيسلامخواز ب رێكێت سه‌رده‌م، و كاربكه‌ن ب سياسه‌تێ خزمه‌تكاريا دينێ خۆ بكه‌ن.
به‌رده‌وام ئيسلام به‌رێ مه دده‌ته هندێ ئه‌م دگه‌ل مرۆڤێ بن ده‌ست و ته‌په‌سه‌ر بين و دگه‌ل جوينا زه‌حمه‌تكێشان بين، و ديسا دورست ناكه‌ت ئه‌م سته‌مكاريێ ل سه‌ر خۆ قه‌بويلكه‌ين و سته‌مێ ل سه‌ر خۆ نه‌راكه‌ين، نه‌خاسمه ئه‌وێ بشێت نه‌كه‌ت و د رێكا سته‌مكاريدا نه‌راوه‌ستيت و دژى كارنه‌كه‌ت ئه‌و يێ گونه‌هكاره، ئه‌رێ ئه‌ڤ كاره ئه‌ڤرۆ سياسه‌ت ناهێته هه‌ژمارتن؟! به‌لكى ژ بنه‌مايێت سياسه‌تێيه، به‌رێ خۆ بدێ كا خودێ مه‌زن د راستا ويدا چ دبێژيت يێ ب سته‌مكاريێ رازى و ده‌ستێ خۆ ب سه‌رێ خۆڤه‌نيت: (إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَٰئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ لَا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَلَا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا فَأُولَٰئِكَ عَسَى اللَّهُ أَن يَعْفُوَ عَنْهُمْ وَكَانَ اللَّهُ عَفُوًّا غَفُورًا) ب راستى ئه‌وێت سته‌م ل خۆ كرين مشه‌خت نه‌بوويين و ماينه د ناف گاوراندا و سته‌م ل سه‌ر خۆ قه‌بويل كرين ملياكه‌ت جانێ وان دكێشن و دبێژنێ: هوين ل سه‌ر چ بوون؟ دێ بێژن: ب راستى ئه‌م د ئه‌رديدا به‌لنگاز و بێچاره بووين ئه‌م نه‌دشياين مشه‌خت ببين و ئه‌م نه‌دشياين موسلمانه‌تيا خۆ ژى ئاشكه‌را بكه‌ين ملياكه‌ت دێ بێژنێ: ئه‌رێ ما ئه‌ردێ خودێ يێ به‌رفره‌ه نه‌بوو هوين مشه‌خت ببنێ؟ ڤێجا ئه‌ڤان جهێ وان دۆژه‌هه و چ پيسه دويماهيكه. ژبلى وان يێت ب دورستى به‌لنگاز و نه‌چار، ژ زه‌لام و ژن و بچويكان، ئه‌وێت بێ رێك و نه‌شێن رێكه‌كا ده‌ركه‌فتنێ بگرن. ڤێجا ئه‌ڤان خودێ دێ لێ بۆريت، و ژ خۆ خودێ لێبۆر و گونه‌ه ژێبه‌ره.
ئه‌ڤ مرۆڤێ سته‌مكاريێ ل سه‌ر خۆ قه‌بويل بكه‌ت و ب شۆڕه‌شه‌كێ ل سه‌ر سته‌مكارى و زۆرداريێ نه‌رابيت، رۆژا ملياكه‌ت روحا وى دكێشن و ب نه‌خۆشى دێ كێشن، دێ بيژنێ: ها هوين ل كيرێ بوون؟ بۆچى هه‌و ئه‌ڤه ل سه‌ر خۆ قه‌بويل دكر؟ بۆچى هه‌وه ئه‌ڤ سته‌مكاريه نه‌رادكر؟ يان ژى كێم كێم هوين ژ ناف ڤێ سته‌مكاريێ ده‌ركه‌فتبان؟ دێ بێژن: ئه‌م مرۆڤێت ده‌ست كورت و ته‌په‌سه‌ر بووين، مه پێ چێنه‌دبوو. دێ بێژنێ: ما عه‌ردێ خودێ يێ به‌رفره‌ه نه‌بوو هوين بچنێ؟ و ژ وێرێ دژى سته‌مكاريێ رابن ـ هه‌روه‌كى موسلمانێت ئێكێ ژ مه‌كه‌هێ چۆينه مه‌دينێ و ژ وێرێ رابووين ـ هه‌تا ئه‌ڤێت دى ژى ئه‌وێت لاواز ژ بچويك و زارۆك و دانعه‌مران، ئه‌وێت بێ ده‌سهه‌لات و بآ پشته‌ڤان. خۆ ئه‌ڤان ژى خودێ مه‌زن د راستا واندا نه‌گۆت: (اولئك يعفو الله عنهم) به‌لكى گۆت: (فاولئك عسى الله أن يعفو عنهم) دا بۆ مه ئاشكرا بيت كا ئيسلام چه‌ند حه‌ژ شكه‌ستن و ته‌په‌سه‌ريێ ناكه‌ت، و ب چو ره‌نگان دورست ناكه‌ت مرۆڤ كێماسى و شكه‌ستن و ته‌په‌سه‌ريێ ل سه‌ر خۆ قه‌بويلكه‌ت، هه‌ر ژبه‌ر هندێ ژى ئێكێ وه‌كى شافعى خودێ ژێ رازی بیت دگۆت: (و نفسي نفس حر ترى المذلة كفرا) نه‌فسا من نه‌فسه‌كا ئازايه شكه‌ستنێ ب گاورى دبينيت، به‌رێ خۆ بدێ ته‌په‌سه‌رى و شكه‌ستن و قه‌بويلكرنا شكه‌ستن و كێماسيێ چاوا دئينيته رێزا گاوريێ، ژ ڤێرێ دياره دبيت ئيسلام كار دكه‌ت سياسه‌ت و شۆڕه‌شگێريێ د ده‌روونێ موسلمانيدا هه‌ر چاندى و هه‌ل بهێليت، و رێك فه‌رمان و حوكم و نه‌خشه بۆ ڤێ چه‌ندێ داناينه. باشه ته زانيه بۆچى هند زێده به‌حسێ فيرعه‌ونى هاتيه‌كرن و هند زێده ناڤێ وى د قورئانێدا هاتيه؟ بۆچى به‌حسێ هامان هند هاتيه؟ بۆچى به‌حسێ قاروونى كريه؟ دا دلێ موسلمانى ژ نه‌فره‌ت و نه‌ڤيانا سته‌مكار و خۆمه‌زنكه‌ر و سه‌رداچۆى و دكتاتۆر و ده‌ره‌به‌گان (ئيقتاعيان) پڕ ببيت و دا هه‌ست و هزر و بيرێت وى ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ بێنه په‌روه‌رده‌كرن، سته‌م و سته‌مكاريێ ب چو ره‌نگان ل سه‌ر خۆ قه‌بويل نه‌كه‌ت. و ژ لايه‌كێ دى يێ خۆ ل سه‌ر خرابيێ بێ ده‌نگ بكه‌ت و دژى خرابيێ نه‌راوه‌ستيت خودێ مه‌زن د راستا ويدا ئه‌مر دكه‌ت: (لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَىٰ لِسَانِ دَاوُودَ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُوا يَعْتَدُونَ كَانُوا لَا يَتَنَاهَوْنَ عَن مُّنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ) له‌عنه‌ت ل وان ئسرائيليان هاته‌كرن، ئه‌وێت گاور بوويين، ل سه‌ر ئه‌زمانێ داوودى و عيسايێ كوڕێ مه‌ريه‌مێ، ژبه‌ر نه‌گوهداريا وان، و زێده‌گاڤى ژى دكرن. وان [جوهيان] ئێكدوو ژ چو خرابيێت دكرن، نه‌ددانه پاش، چ پيسه كار بوو وان دكر.
ئه‌رێ بۆچى ئه‌ڤه هێژاى له‌عنه‌تان بوون؟! چونكى د رێكا خرابيێدا نه‌دراوه‌ستيان، و مايێ خۆ د خرابيێ نه‌دكر و كه‌س ژێ نه‌ددا پاش، به‌رێ خۆ ب دێ كا خودێ مه‌زن ڤى ره‌نگه هه‌لويستى چاوا دده‌ته نياسين دا ئه‌ز و تو ئه‌ڤرۆ خودانێت ڤى هه‌لويستى نه‌بين و نه‌بێژين ما مه شۆله‌پێيه، خودايێ مه‌زن دبێژيت:( لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ) ئه‌رێ ته پسيارا خۆ كريه چ پيسه كار بوو وان دكر؟ خۆ بێده‌نگكرن بوو ل سه‌ر خرابيێ، ڤێجا هشياربى ژ ڤان مرۆڤان نه‌بي هه‌كه دێ هه‌ژى ڤێ ره‌وشێ بى سه‌رباركێ له‌عنه‌تان، خودێ مه پێكڤه بپارێزيت.
ئه‌ز فه‌ر دبينم ئه‌م به‌رێ خۆ بده‌ينێ كا ئه‌و خرابى چ دگريت ئه‌وا دڤێت ئه‌م به‌رامبه‌ر د بێده‌نگ نه‌بين، ئه‌وا پێغه‌مبه‌رێ مه يێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن د راستا وێدا گۆتى: ((هه‌ركه‌سێ ژ هه‌وه خرابيه‌ك ديت بلا ب ده‌ستێت خۆ بگوهۆريت، و هه‌كه نه‌شيا بلا ب ئه‌زمانێ خۆ بگوهۆريت، و هه‌كه نه‌شيا بلا ب دلێ خۆ بگوهۆريت، و ئه‌ڤه كێمترين پله‌يێت باوه‌ريێنه)). و بزانه گه‌له‌ك و گه‌له‌كا خه‌له‌ته ئه‌م خرابيێ د بازنه‌كێ به‌رته‌نگدا تخويبكه‌ين و بێژين خرابى به‌س زنايه، يان مه‌ى ڤه‌خوارنه، يان كوشتنه، يان دزيه، ئه‌رێ پا پێلێدانا مافێت مرۆڤان چيه؟! سڤك گرتنا گه‌لان چ تشته؟! ته‌په‌سه‌كرنا مله‌تان چ تشته؟! خوارنا ره‌نج و خوها مله‌تان چ تشته؟! ته‌زويرا هه‌لبژارتنان چ تشته؟! ده‌نگ كرين د ده‌مێت هه‌لبژارتناندا و ب هه‌ر مالێ مله‌تى چ تشته؟! دزيا مال و داهاتيێ مله‌تى چ تشته؟! گرتنا خه‌لكێ بێ گونه‌هـ چ تشته؟! ئازاردانا خه‌لكى د زينداناندا بێ سويچ و سه‌به‌ب چ تشته؟! به‌رتيل ببنه رێك بۆ رێڤه‌برنا هه‌مى كار و باران چ تشته؟! ياسا ب ره و رويشالڤه ل سه‌ر هه‌ژارى بێته سه‌پاندن و زه‌نگين و په‌رپرس د سه‌ربه‌رداى بن، چ تشته؟! به‌رپرس ل مالێت خۆ بن و شريكێت خودانێت شولا بن و رێژا قازانجا وان بچيته د حسێبا واندا و ئه‌و ل مالێت خۆ د نڤستى بن، چ تشته؟! مرۆڤ ل سه‌ر بيروباوه‌رێت خۆ بێنه گرتن چ تشته؟! ئازادى هه‌مى د قه‌ده‌غه‌كري بن، چ تشته؟! ماف هه‌مى د خوارى بن چ تشته؟! تو د وه‌لاتێ خۆدا هاوه‌لاتيێ پله دوو بى چونكى تو نه‌دگه‌ل پارتا ده‌سهه‌لاتى، چ تشته؟! هه‌كه ئه‌ندامێ سه‌ر ب ده‌سهه‌لاتێڤه ل سه‌ر خه‌لتيێ عمفه‌ريێ وه‌رگريت، و غه‌يرى وى د زينداناڤه به‌رزه‌بوون چ تشته؟! ڤه‌شارتنا گه‌له‌ك هه‌وجه‌يێت خه‌لكى يێت رۆژانه و پێدڤى دا بهايێ وان ل سه‌ر خه‌لكێ هه‌ژار گران ببيت چ تشته؟! ده‌سهه‌لات به‌ده‌ل خزمه‌تكاريا گه‌لى بكه‌ت، ببيته بازرگان هه‌ر تشته‌كێ بكه‌ت ب پيڤه‌رێ بازرگانيێ بيت چ تشته؟! هه‌لويستێ ده‌سهه‌لاتێ ئه‌ڤه بيت (انت معي انت قديس انت ضدى انت ابليس) تو دگه‌ل منى تو خۆش مرۆڤى ڤێجا تو چ بى، و تو نه‌دگه‌ل منى تو ملياكه‌تبى.. تو ئبليسى چ تشته؟! تو چه‌ندێ بليمه‌ت بى، تو ناگه‌هيه مافێت خۆ هه‌كه تو دگه‌ل من نه‌بى و ب سه‌ر پارتا منڤه نه‌بى چ تشته؟! و گه‌له‌كێت دى و گه‌له‌كێت دى، ئه‌رێ ئه‌ڤه هه‌مى نه‌خرابينه، و ئه‌ڤه هه‌مى نه مونكه‌رن و ئه‌ڤه هه‌مى ناكه‌ڤنه د بازنێ خرابيێدا؟! هۆسا بۆ مه ديار دبيت بازنێ خرابيێ و مونكه‌رى گه‌له‌ك و گه‌له‌كێ به‌رفره‌هه، و گه‌له‌ك ژ وان ئه‌ڤرۆ خه‌لك ژ بنه‌تار و كاكلكا سياسه‌تێ ددانن. به‌لێ پێدڤيه ل سه‌ر موسلمانى به‌رامبه‌ر ڤان خرابيا راوه‌ستيت و رێكێ لێ بگريت، و خۆ ل سه‌ر بێده‌نگ نه‌كه‌ت، چ خه‌لك كارێ وى ب سياسه‌ت بدانيت يان نه، ئه‌ڤه نه ئارێشا ويه، چونكى بێ گۆمان هه‌كه ئه‌و ب گوهۆڕينێ رابوو و خۆ ل ڤان خرابيان بێده‌نگ نه‌كر دێ بێژنێ ئه‌ڤه مايێ خۆ د سياسه‌تێ دكه‌ت، و كارێ وى كاره‌كێ سياسيه، و ئه‌و ب خۆ كارێ شه‌رعيه، و هه‌كه ئه‌و ب ڤێ چه‌ندێ نه‌رابوو، ئه‌ڤه وى ئه‌ركه‌كێ شه‌رعى هێلا، ڤێجا ل سه‌ر وى پێدڤيه ئه‌و ب ئه‌رك و واجبێ خۆ يێ شه‌رعى و سياسى رابيت، و يێ رژد و هشيار بيت دينێ خۆ راست و دورست و ساخله‌م وه‌رگريت، و يێ هشيار بيت ل سه‌ر رازيكرنا خودێ د گوهۆڕينا خرابيێدا.
و هه‌كه هات و جانێ خۆڤه‌كێشانێ د ناف موسلماناندا به‌لاڤ بوو كو موسلمان خۆ بپارێزيت و بترسيت و خۆ ژ گوهۆڕينا دويربێخيت دا يێ ته‌نا و ب سلامه‌ت بيت، چونكى دترسيت بێژنێ ئه‌ڤه مايێ خۆ د سياسه‌تێ دكه‌ت و سياسه‌ت و ئيسلامێ تێكه‌ل دكه‌ت، وى ده‌مى بلا گه‌له‌ك و گه‌له‌ك ژ خۆ بترسيت چونكى پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ئه‌م يێت ژ ڤى هه‌لويستى ترساندين، ئه‌مر دكه‌ت: (إذا رأيت أمتي تهاب فلا تقول للظالم يا ظالم فقد تودع منهم) ئانكو: هه‌كه ته ديت موسلمان نه‌وێريان بێژنه سته‌مكارى: هه‌ى سته‌مكار، ده‌ستێ خۆ ژ وان بشۆ. ژبه‌ر هندێ سه‌حابان خودێ ژ وان رازى بيت دگۆتن: هوين دزانن كه‌له‌خ و ته‌رمێ د ناف زێندياندا كيژكه؟! گۆتن ئه‌وه يێ ئه‌مرى ب باشيێ نه‌كه‌ت، و خه‌لكى ژ خرابيێ نه‌ده‌ته پاش. ئه‌رێ ئه‌ڤرۆكه چه‌ند ته‌رم ژ ڤى ره‌نگى د ناف موسلماناندا هه‌نه، و ئه‌ڤ خه‌له‌تيه و خرابيه چه‌ند ژ وان دكه‌ڤنه د بازنێ سياسه‌تێدا، به‌لێ ما چێ دبيت ئه‌م مايێ خۆ تێ نه‌كه‌ين و پشتا خۆ بده‌ينێ چونكى ژ سياسه‌تێ دهێته هه‌ژمارتن؟! دگه‌ل من به‌رێ خۆ بدێ د ڤه‌گێره‌كا ديدا پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن د راستا بێده‌نگيا به‌رامبه‌رى خرابيێ چ ئه‌مر دكه‌ت: ((نينه پێغه‌مبه‌ره‌ك به‌رى من د مله‌ته‌كيدا هاتبيته هنارتن، هه‌كه هاريكار و پشته‌ڤان و هه‌ڤال نه‌بن رێكا وى دگرن و دويف ئه‌مرێ وى دچن، پاشى ده‌سته‌كه‌كا خراب پاش وانڤه هاتن، وێ دبێژن يا نه‌كه‌ن، و وێ دكه‌ن يا ئه‌مرێ وان پێ نه‌هاتيه‌كرن، هه‌ركه‌سێ جيهادێ ب ده‌ستێ خۆ دگه‌ل وان بكه‌ت ئه‌و خودان ئيمانه و هه‌ركه‌سێ جيهادێ ب ئه‌زمانێ خۆ دگه‌ل وان بكه‌ت ئه‌و خودان ئيمانه و هه‌ركه‌سێ جيهادێ ب دلێ خۆ دگه‌ل وان بكه‌ت ئه‌و خودان ئيمانه و پشتى ڤێ دنكه‌ك ژێ ژ ئيمان و باوه‌ريێ نينه)).
هۆسا و ب ڤى ره‌نگى ئيسلام سياسه‌تێ ل ده‌ف مرۆڤێ موسلمان بنه‌جهـ و موكم دكه‌ت، و هۆسا ئيسلام مرۆڤى پال دده‌ت به‌رده‌وام شه‌ڕێ خرابيێ بكه‌ت، ب ده‌ستێ خۆ يان ب ئه‌زمانێ خۆ يان ب دلێ خۆ. و ل ڤێرێ دبيت هنده‌ك بێژن چ گوهۆڕين دێ ب دلى چێ بيت هه‌ما بلا هه‌ر د دلێ خۆدا مرۆڤ دگه‌ل خرابيێ نه‌بيت ما ئه‌ڤه دێ چ گوهۆڕيت؟! دڤێت ئه‌م بزانين پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ژ قه‌ستا كارێ دلى نه‌كريه گوهۆڕين و جيهاد، ئاشكرايه هه‌ركاره‌كێ هه‌بيت ژ دلى ده‌ست پێ دكه‌ت و هه‌كه دل ژ نه‌ڤيانا خرابيێ هاته شويشتن هنگى ده‌ست و ئه‌زمان ژي ب چ ده‌ورا نارابن، و نه‌ڤيانا خرابيێ نيشانا باشيا دليه، به‌لێ كيژ دلى نه‌ڤيان تێدايه؟ ئه‌ڤه يا فه‌ره ئه‌م بزانين، ئه‌و دلێ خودانێ خۆ ژ هه‌ڤالينيا خرابكاران نه‌ده‌ته پاش و ژ تێكه‌ليا دگه‌ل وان نه‌ده‌ته پاش و ژ خوارن و ڤه‌خوارنا دگه‌ل وان نه‌ده‌ته پاش، وى دلى ب دورستى نه‌ڤيانا خرابيێ نه‌هه‌لگرتيه. به‌رێ خۆ بدێ كا پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن د راستا ڤى دليدا چ ئه‌مر دكه‌ت، دبێژيت: ((كێماسيا ئێكێ كه‌تيه د دينێ ئسرائيلياندا، ئه‌ڤه بوو: زه‌لام دا گه‌هيته زه‌لامى دا بێژيتێ: يا بێڤان كه‌س ته‌قوا خودێ بكه و ژ خودێ بترسه، و يا تو دكه‌ى بهێله، ئه‌ڤه بۆ ته نه‌يا دورسته، پاشى رۆژا پاشتر دا گه‌هيتێ و ئه‌و هه‌ر يێ وه‌سا و د وى كراسيدا، به‌لێ ئه‌ڤێ ئه‌و نه‌ددا پاش ئه‌و دگه‌ل نه‌خۆت و ڤه‌خۆت و دگه‌ل نه‌روينيت، ڤێجا ده‌مێ ئه‌ڤه كرين خودێ دلێت وان د خرابيێدا وه‌كى ئێك لێكرن، پاشى گۆت: (لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَىٰ لِسَانِ دَاوُودَ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُوا يَعْتَدُونَ كَانُوا لَا يَتَنَاهَوْنَ عَن مُّنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ تَرَىٰ كَثِيرًا مِّنْهُمْ يَتَوَلَّوْنَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَبِئْسَ مَا قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنفُسُهُمْ أَن سَخِطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَفِي الْعَذَابِ هُمْ خَالِدُونَ)له‌عنه‌ت ل وان ئسرائيليان هاته‌كرن، ئه‌وێت گاور بوويين، ل سه‌ر ئه‌زمانێ داوودى و عيسايێ كوڕێ مه‌ريه‌مێ، ژبه‌ر نه‌گوهداريا وان، و زێده‌گاڤى ژى دكرن. وان جوهيان ئێكدوو ژ چو خرابيێت دكرن، نه‌ددانه پاش. چ پيسه‌كار بوو وان دكر. هه‌ى موحه‌ممه‌د تو دێ گه‌له‌كا ژ وان بينى ژ كه‌ربێت موسلماناندا دۆستينى و پشته‌ڤانيا ئه‌وێت گاور بوويين ژ موشركان دكه‌ن. ب راستى ئه‌ڤه پيسه شۆله وان دايه به‌رێ خۆ، كه‌رب و غه‌زه‌با خودێ ل سه‌ر وان بيت، و ئه‌و دێ هه‌ر د دۆژه‌هێدا مينن. ئه‌گه‌ر وان باوه‌رى ب خودێ و پێغه‌مبه‌رى و وان ئايه‌تێت بۆ پێغه‌مبه‌رى هاتين ئينابايه، وان دۆستينى و پشته‌ڤانيا وان موشركان نه‌دكر، به‌لێ باراپتر ژ وان ژ رێ ده‌ركه‌فتينه. هه‌تا گه‌هشتيه (رێ ده‌ركه‌فتينه) پاشى گۆت: ((نه‌خێر، ئه‌ز ب خودێ كه‌م بێ شك يان هوين دێ ئه‌مرى ب باشيێ كه‌ن و نه‌هيێ ژ خرابيێ كه‌ن، و بێ شك دێ ده‌ستێ زالمى گرن و ب خورتى دێ وان ئيننه سه‌ر حه‌قيێ و ل سه‌ر حه‌قيێ ب تنێ دێ راوه‌ستينن، يان ژى خودێ دێ دلێت هه‌وه د خرابيێدا وه‌كى ئێك لێكه‌ت، پاشى دێ هه‌وه دويرى دلۆڤانيا خۆ ئێخيت هه‌روه‌كى ئه‌و دويرى دلۆڤانيا خۆ ئێخستين)).
پێدڤيه بزانين دلى رۆله‌كێ مه‌زن و مه‌زن يێ هه‌ى به‌لێ هه‌كه ب دورستى نه‌ڤيانا خرابيێ راكربيت، و نه‌وه‌كى دلێ مرۆڤێت ئسرائيليان بيت، خرابيا خرابكاران وان ژ رابوون و روينشتن و ڤه‌خوارن و خوارنا دگه‌ل وان نه‌ده‌ته پاش، هه‌كه دل ب دورستى نه‌ڤيانا خرابيێ و خرابكاريێ راكر ئه‌و خرابى دێ بيته په‌له‌ك د دلێ ويدا و دڤێت هه‌ر رۆژه‌ك بهێت گه‌ش ببيت و ب كارێ خۆ رابيت، چونكى دل و نه‌ڤيانا خرابيێ دگه‌ل بۆرينا رۆژان دبيته پێله‌كا ب هێز و مه‌زن و دهێته داگرتن و دهێته به‌رهه‌ڤكرن دژى خرابيێ و دڤێت رۆژه‌كێ ب كريار دژى خرابيێ رابيت، و ب ئه‌زموون هاتيه زانين، هه‌كه مرۆڤى تشته‌ك داگرت و داگرت و داگرت هه‌ر رۆژه‌ك دێ هێت ئه‌ڤ تشته ده‌ركه‌ڤيت، هه‌روه‌كى ئه‌ڤه ل سه‌رهلدانا پيرۆزا مله‌تێ مه چێبووى سالا (1991)ێ، بێ گۆمان سه‌رهلدان ئه‌نجامێ داگرتنا دلان بوو بۆ سه‌رێ چه‌ند سالان، و د ده‌مێ پێدڤيدا ئه‌و نه‌ڤيان و داگرتن بوو كار و ده‌ركه‌فت و بوو گوهۆڕينا دورست.
ده‌مێ مله‌ت نه‌ڤيانا زۆرداريێ دكه‌ته د دلێ خۆدا ئه‌ڤ نه‌ڤيانه رۆژ بۆ رۆژێ ستوير دبيت هه‌تا رۆژا په‌قينێ دهێت، و ده‌مێ ئه‌و رۆژ دهێت دێ ژ دلى هێته ئه‌زمانى و ژ ئه‌زمانى هێته ده‌ستى و دێ بيته شۆڕه‌ش و گوهۆڕين، و هه‌كه دلى ئه‌ڤ رۆله نه‌با پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن نه‌دكره رێكه‌كا گوهۆڕينێ و گوهۆڕينا دلى جيهاد نه‌ددانا.
دا پتر بزانين دڤێت موسلمان ژ سياسه‌تێ نه‌ره‌ڤيت، و بزانيت سياسه‌ت و ئيسلام نه د ژێك دويرن ده‌ست و دار و سيسته‌مێت ئه‌ڤرۆ ل جيهانێ به‌لاڤ و ل كار، و سيسته‌م و په‌يره‌و و پرۆگرامێت مافێ مرۆڤان دبێژن: ژ مافێ مرۆڤيه رايا خۆ ده‌رببڕيت و ره‌خنێ بكه‌ت، و به‌رهنگاريێ بكه‌ت، به‌لێ به‌رامبه‌ر ڤێ ئيسلام چ دبێژيت؟ راده‌ربرين و به‌رهنگارى فه‌رزه، ده‌ربرينا بير و بۆچۆنان و ره‌خنه‌گرتن و به‌رهنگاريا خرابيێ ل سه‌ر مرۆڤى فه‌رزه، و هه‌كه پێ نه‌رابوو هه‌ژى ئيزايا خودێ دبيت، و جوداييه‌كا مه‌زن يا هه‌ي د ناڤبه‌را ياسايێت ئه‌ڤرۆ ل جيهانێ ل كار د ئيسلامێدا، ياسايێت ئه‌ڤرۆ ل كار دبێژن: ده‌ربڕين و لێنه‌گرتن و به‌رهنگارى مافێ مرۆڤيه، و ئه‌و يێ ئازاده وى ڤيا دێ ب مافێ خۆ رابيت وى ڤيا پێ نارابيت، و هنگى چو ل سه‌ر ناچيت، به‌لێ ئيسلام دبێژيت مافێ به‌رهنگاريا خرابيێ ئه‌رك و واجب و فه‌رزه، و يێ پێ نه‌رابوو يێ گونه‌هكاره، و هه‌ژى سزايێ خودێيه، هۆسا ئيسلام به‌رده‌وام مرۆڤێ موسلمان دكه‌ته سياسى و دڤێت هه‌ر موسلمانه‌كێ هه‌بيت يێ سياسى بيت.
ژبه‌ر چ دڤێت هه‌ر موسلمانه‌كێ هه‌بيت يێ سياسى بيت؟ چونكى ژ پێدڤيێت باوه‌رى و ئيمانێ ئه‌ڤه‌يه، موسلمان بۆ خۆ ب تنێ نه‌ژيت، و ژيانا وى نه‌ئه‌و تنێ خودانێ وێيه، و ژيانا وى مولكێ موسلمانان هه‌ميانه، خودايێ مه‌زن دبێژيت: (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ) هنديكه موسلمانن برايێت ئێكن، ما دێ چاوا براينى ب جه ئێت هه‌كه ژيانا خۆ نه‌ده‌ته وان؟ ژبه‌ر هندێ دڤێت يێ سياسى بيت، و هه‌ر ژبه‌ر هندێ ژى پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن دبێژيت: (من لم يهتم بأمر المسلمين فليس منهم) به‌رێ خۆ بدێ ئه‌و كه‌سێ خه‌ما موسلمانان نه‌خۆت ئه‌و نه ژ موسلمانانه، به‌رێ خۆ بدێ كا خودايێ مه‌زن چاوا خه‌لكێ نه‌زان دده‌ته نياسين: (كَلَّا بَل لَّا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَىٰ طَعَامِ الْمِسْكِينِ) ئه‌و رێز و ته‌قديرا ئێتيم و سێويان ناكه‌ن، و ئێك و دوو پالناده‌ن سه‌ر هاريكرنا هه‌ژاران، و ناندانا به‌لنگازان هه‌ر ژبه‌ر هندێ ژى باوه‌ريێ ب رۆژا قيامه‌تێ نائينن: (أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ فَذَٰلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ الْمِسْكِينِ) به‌رێ خۆ باش بدێ خودايێ مه‌زن هاريكاريا هه‌ژاران و باوه‌ريا ب خودێ د قورئانا خۆ يا پيرۆزدا پێكڤه يا گرێداى، و د ڤێ ئايه‌تێدا باشتر ئاشكرا دبيت: (إِنَّهُ كَانَ لَا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظِيمِ وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ الْمِسْكِينِ) ئه‌ڤ ئايه‌ته ڤێ چه‌ندێ نيشا موسلمانان دده‌ت، ئه‌گه‌ر جڤاك وه‌لێ هات هاريكاريا هه‌ژاران تێدا نه‌هاته‌كرن، و ئێتيم هاتنه پاشڤه‌برن، و ده‌ستێ وان نه‌هاته‌گرتن، و مافێت هه‌ژاران تێدا به‌رزه بوون، ئه‌ڤه بوو جڤاكه‌كێ ده‌ره‌به‌گى (ئيقتاعى) و دڤێت شۆڕه‌شه‌كا گوهۆڕينێ ل سه‌ر ڤان مرۆڤان و ڤێ جڤاكێ رابيت و مافێت هه‌ژاران بێنه زڤراندن و پاراستن، و ب ڤێ چه‌ندێ ئيسلام به‌رپرسيه‌كا سياسى دئێخيته د ستۆيێ هه‌ر موسلمانه‌كێ هه‌بيتدا، و دڤێت ب وێ به‌رپرساتيێ رابيت، و هه‌كه نه، ئه‌ڤه ئه‌و ژى دێ هێته هه‌ژمارتن ژ مرۆڤێت نه‌زان ئه‌ڤێت به‌رى نوكه ئايه‌تێت بۆرين سالۆخكرين، و هه‌ر ژبه‌ر هندێ ژى پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن دبێژيت: (مَنْ خلَعَ يَداً منْ طَاعَةٍ لَقِى اللَّه يوْم القيامَةِ ولاَ حُجَّةَ لَهُ، وَمَنْ ماتَ وَلَيْس في عُنُقِهِ بيْعَةٌ مَاتَ مِيتةً جَاهِلًيَّة) هه‌ركه‌سێ ژ گوهداريێ ده‌ركه‌ڤيت، رۆژا قيامه‌تێ بێ هه‌جه‌ت دێ گه‌هيته خودێ، و هه‌ركه‌سێ مر و سۆز و په‌يمان ب گوهدان و گوهداريێ د ستۆيێ ويدا نه‌بن ئه‌و مرنا نه‌زانان مر.. و د ريوايه‌ته‌كا ديدا يا وى: هه‌ركه‌سێ مر و ئه‌و نه‌دگه‌ل موسلمانان بيت ب راستى ئه‌و مرنا نه‌زانان دمريت. ڤيجا ده‌مێ ئه‌و سۆز و په‌يمانێ دده‌ته ده‌سهه‌لاتدارى ئه‌ڤه وى هنده ماف و ئه‌ركێ سياسى ل سه‌ر خۆ واجبكرن، ژبه‌ر هندێ ب چو ره‌نگان ئيسلام و سياسه‌ت ناهێنه ژێك جوداكرن و ژێك دوير ناكه‌ڤن.
به‌لكى يا ژ هه‌ميان ئاشكراتر، هه‌تا موسلمان د نڤێژێدا دڤێت بزانيت ئه‌و يێ د ده‌ريايه‌كا سياسه‌تێدا، بۆچى؟! چونكى دبيت نه‌خاسمه د ركاعه‌تا ئێكێ و دووێدا، پشتێ فاتحێ ئه‌و يێ هنده ئايه‌تان دخوينيت د گرێداينه ب نافكا بابه‌ته‌كيڤه ئه‌ڤرۆ خه‌لك هه‌مى ژ سياسه‌تێ دهه‌ژمێرن، ئه‌رێ تو چ دبێژى بۆ ئه‌وێ ل سه‌ر نڤێژا خۆ دخوينيت:( وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ) و هه‌ر كه‌سێ حوكمى ب وێ نه‌كه‌ت يا خودێ ئينايه خوارێ ئه‌و ژ گاورانه.( وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ) و هه‌ركه‌سێ حوكمى ب ئه‌وا خودێ ئينايه خوارێ نه‌كه‌ت، ئه‌و ژ زۆردارانه.( وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ) و هه‌ركه‌سێ حوكمى ب وێ نه‌كه‌ت ئه‌وا خودێ ئينايه خوار، ئه‌و ژ رێكا راست و باوه‌ريێ ڤه‌ده‌رن. تو چ دبێژى بۆ وى يێ د نڤێژا خۆدا دخوينيت. (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَتُرِيدُونَ أَن تَجْعَلُوا لِلَّهِ عَلَيْكُمْ سُلْطَانًا مُّبِينًا ) گه‌لى خودان باوه‌ران گاوران شوينا موسلمانان دۆست و پشته‌ڤان نه‌گرن، ئه‌رێ هه‌وه دڤێت ب ڤى كارێ خۆ نيشانه‌كا ب هێز و ئاشكه‌را بده‌نه خودێ هه‌وه ژبه‌ر ئيزا بده‌ت.( لَّا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِ الْمُؤْمِنِينَ وَمَن يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فِي شَيْءٍ إِلَّا أَن تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَاةً وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ ) بلا خودان باوه‌ر گاوران ئه‌وێت گاور بووين شوينا خودان باوه‌ران نه‌كه‌نه دۆست و پشته‌ڤان، و هه‌چيێ ڤێ بكه‌ت نه ژ خودێيه ب چو ره‌نگان، ژبلى هندێ هوين خۆ ژ وان ب دورستى بپارێزن، خودێ هه‌وه هشيارى ئيزا خۆ دكه‌ت و هه‌وه ئاگه‌هدار دكه‌ت و بزانن دويماهيك هه‌ر خودێيه هوين لێ بزڤڕنه‌ڤه. (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ تُلْقُونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ) گه‌لى خودان باوه‌ران، نه‌يارێ من و نه‌يارێ خۆ نه‌كه‌نه دۆست و هه‌ڤال. (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِّن دُونِكُمْ لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ إِن كُنتُمْ تَعْقِلُونَ) گه‌لى خودان باوه‌ران ژبلى خۆ موسلمانان كه‌سێ ديتر شوينا خودان باوه‌ران نه‌كه‌نه دۆست و بژارتيێت خۆ، ئه‌و ته‌خسيريێ د گه‌هاندنا ئه‌زيه‌تێ د راستا هه‌وه‌دا ناكه‌ن، هيڤيان دكه‌ن و دخوازن به‌رته‌نگى و وه‌ستيان بۆ هه‌وه چێ ببيت، كين و نه‌ڤيان ژ ده‌ڤێ وان دياربوو و دباريت، و يا د دلێ واندا هێژ مه‌زنتره ژى. ب راستى مه بۆ هه‌وه، ئايه‌ت و نيشان ل سه‌ر پێدڤيا دلسۆژيێ د دينيدا و دۆستينيا موسلمانان و نه‌دۆستينيا گاوران ئاشكه‌راكرن، ئه‌گه‌ر ئاقله‌ك د سه‌رێ هه‌وه‌دا هه‌بيت. ڤێجا تو چ دبێژى بۆ وى مرۆڤى يێ ڤان ئايه‌تان ل سه‌ر نڤێژا خۆ دخوينيت، دڤێت يا ئاشكرا بيت د بنيڕا ئيسلام قه‌بويل ناكه‌ت دين و دنيا بێنه ژێكجوداكرن دين و دنيا د ئيسلامێدا ژێكڤه‌نابن و نابيت ئيسلام ژ قورئانێ بێته جوداكرن يان ژ سوننه‌تا پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن، نابيت ئيسلام ژ ديرۆكا ئيسلامێ بێته جوداكرن، ئيسلام دين و ده‌وله‌ته، ڤێجا ئه‌ڤێت دبێژن ئيسلامێ په‌يوه‌ندى ب دنيايێ و سياسه‌تا دنيايێڤه نينه ئه‌و د خه‌لتن و ئاخفتنه‌كا خه‌له‌ت و نه‌بنه‌جه دكه‌ن.
جاره‌كا دى ئه‌م دێ زڤرين به‌حسێ خرابيێ كه‌ين دا ئاشكرا ببيت كا چاوا ئيسلامێ په‌يوه‌ندى دگه‌ل سياسه‌تێ هه‌يه، ئيسلام پێدڤى دكه‌ت هه‌مى پێكڤه د هاريكار بن بۆ نه‌هێلانا خرابيێ، و خودايێ مه‌زن ئه‌مر دكه‌ت: (وَتَعَاوَنُواعَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ) ڤێجا هاريكارى ل سه‌ر راكرن و نه‌هێلانا خرابيێ ئه‌رك و واجبه، و ئه‌ز دبێژم ئه‌ڤه نه‌جهێ گۆمانێيه، و هه‌كه هاريكارى نه‌چێبوو، وى ده‌مى ئه‌م د گونه‌هكارين، و هاريكارى ب دورستاهى چێ نابيت، هه‌كه ب جه‌ماعي نه‌بيت، ئانكو هه‌كه هه‌مى پێكڤه ده‌ستێت خۆ نه‌ده‌نه ئێك، و ئه‌ڤ ره‌نگه كاره دبێژنێ كارێ ب كۆمى و جه‌ماعى، هۆسا دياره كارێ جه‌ماعى رێكه بۆ ب جهئينانا ڤى ئه‌مرێ خودايى، و هه‌كه رێك بيت بۆ ب جهئينا واجبه‌كى ئه‌و ژى دبيته واجب، و دبيت ئه‌ڤ واجبه كو كارێ ب كۆميه ب رێكا كۆمه‌ل و رێكخراوان بيت يان ژى ب رێكا پارت و ئه‌حزابان بيت، و هه‌كه ئه‌ڤ ده‌زگه‌هه ل سه‌ر ڤى ده‌مى نه‌بن هاريكاريا پێدڤى بۆ نه‌هێلانا خرابيێ ناچێبيت و مه بڤێت و نه‌ڤێت دڤێت ئه‌ڤ هاريكاريه بۆ نه‌هێلانا خرابيێ هه‌ر هه‌بيت، چونكى ئه‌مرێ خوداييه، و چو گۆمان تێدا نينه، ئه‌ڤ ده‌زگه‌هه د سياسينه.
ژ ئه‌ڤا بۆرى باش و باش ئاشكرا دبيت زاراڤێ سياسه‌تێ، گه‌له‌كێ سته‌ملێكريه هه‌روه‌سا زاراڤێ حزبى ژى، چونكى ئه‌ڤ هه‌ردوو زاراڤه كرێت يێت هاتينه ب كارئينان، و خه‌له‌ت سه‌ره‌ده‌رى يا دگه‌ل هاتيه‌كرن، د ئه‌نجامدا سته‌م ل ئيسلامێ دئێته‌كرن، و كا چاوا سياسه‌تێ ره‌ت دكه‌ن هۆسا حزبێ ژى ره‌ت دكه‌ن، و دبێژن حزب و سياسه‌ت د ئيسلامێدا نينه، وه‌كى كارڤه‌ژينه‌ك ژ كارئينانا كرێت بۆ ڤان هه‌ردوو زاراڤان، به‌لێ فه‌ره ئه‌م بزانين په‌يڤا (حزب) هه‌ژده جاران د قورئانێدا هاتيه، هنده جاران بۆ په‌سه‌ندكرنێ ئينايه، وه‌كى: (أُولَٰئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ) و (فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ) و هنده جاران نه‌بۆ هندێ وه‌كى: (أُولَٰئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ) و هنده جاران هه‌ر بۆ گه‌هاندنا رامانا زمانيه و به‌س، وه‌كى: (ثُمَّ بَعَثْنَاهُمْ لِنَعْلَمَ أَيُّ الْحِزْبَيْنِ أَحْصَىٰ لِمَا لَبِثُوا أَمَدًا) ل ڤێرێ ديار دبيت ئه‌م گشتى باڤێژينه ڤى زاراڤى و دگه‌ل نه‌بين يا خه‌له‌ته و نه‌يا دورسته، دڤێت ئه‌م به‌رێ خۆ بده‌ينێ كا حزب سه‌ر چ بناغه هاتيه دامه‌زراندن، و كا ئارمانجێت وێ چنه؟ و كا ئه‌و ئارمانج دورست و شه‌رعينه؟ و كا بنه‌مايێت وێ چنه؟ و كا دورست و شه‌رعينه يان نه؟ و كا ئارمانجا سه‌ره‌كى ژێ چيه به‌لاڤكرن و پێشئێخستنا ئيسلامێيه يان نه؟ هه‌كه به‌رسڤ ل سه‌ر بناغه‌يه‌كێ باش و شه‌رعى هاتيه دامه‌زراندن، و ئارمانج و بنه‌مايێت وێ د دورست و شه‌رعينه، هنگى ئه‌و حزب ئه‌وه ئه‌وا په‌سن و مه‌دحێت وێ د قورئانێدا هاتينه‌كرن، و دڤێت هه‌مى موسلمان پشته‌ڤانيێ لێ بكه‌ن، و ژێ نه‌ره‌ڤن، چونكى ناڤێ وێ حزبه، و دڤێت بزانين قورئان ده‌مێ هه‌ژده جاران بۆ مه په‌يڤا حزب دئينيت، بۆ مه شه‌نگسته‌كێ سه‌ره‌كى ددانيت بۆ سه‌ره‌ده‌ريێ دگه‌ل ڤى زاراڤى و ل سه‌ر وى ئه‌ساسى دڤێت سه‌ره‌ده‌ريێ بكه‌ين.
راسته هه‌مى سياسه‌ت نه‌مه‌قبويلن و هه‌ر ژبه‌ر هندێ ژى زانايێ ناڤدار سه‌عيد نورسى ئه‌و هه‌لويستێ ئاشكرا ژ سياسه‌تێ هه‌لگرت، پشتى ئه‌و سياسه‌ت و سياسه‌تكاريا خراب ديتى، ئه‌وا بێ بنه‌ما و ئاڤاكرى ل سه‌ر بنه‌مايێ به‌رژه‌وه‌نديان ب تنێ، و دوير ژ ره‌وه‌شت و بهابلندان. سياسه‌تا نه‌هێته وه‌رگرتن و نه‌هێته په‌سه‌ندكرن سياسه‌تا ميكافيليه، ئه‌وا دبێژيت: ئارماج هه‌مى رێكان بۆ خۆ دورست دكه‌ت، و چو بۆ ره‌وشت و سنج و بهايێت بلند نه‌دانيت.
دويماهيا ڤێ به‌رسڤێ ئه‌ز دبێژمه مرۆڤێت دلسۆز و حه‌ژێكه‌رێت ئيسلامێ و ئه‌وێت خۆ دويفچۆيێت پێشيێت راستكار ددانن، پێكڤه دا ته‌قوا خودێ بكه‌ين، و باش هزرا خۆ بكه‌ين، به‌رى ئه‌م و نه ژ مه‌خسه‌د خۆ بده‌ينه دگه‌ل نه‌يارێت ڤى دينى، يان دگه‌ل موسلمانێت بووينه ئێخسيرێت به‌رژه‌وه‌نديێت به‌رته‌نگ و به‌روه‌خت، و ئه‌م ژى وێ ڤه‌گێرين يا ئه‌و ژ نه‌خش و ژ پيلان دانان و ژ مه‌ره‌م و ژ مه‌خسه‌د دبێژن، و ئه‌م ژى وێ ده‌هۆلێ لێ بده‌ين يا ئه‌و لێ دده‌ن، و وێ ته‌ويكێ لێ بده‌ين يا ئه‌و لێ دده‌ن، ب راستى ئه‌ڤه هه‌ژيه مرۆڤ بۆ ب خه‌م بكه‌ڤيت، موسلمان هۆسا ساناهى بێته خاپاندن و سه‌ردابرن، و ژ هاريكاري و پشته‌ڤانيا ئيسلامخوازان بێته دويرئێخستن ب هێجه‌تا ئه‌و حزبن، يان سياسه‌تێ دكه‌ن، يان سياسه‌ت و ئيسلامێ تێكه‌ل دكه‌ن، ئه‌ز بۆ خۆ، پاشى بۆ ڤان دبێژم: به‌رێخۆدانه‌كا هوير و ل سه‌رخۆ بۆ پێناسا دين و سياسه‌ت يا پالپشتكرى بكه‌ين دێ بۆ مه باش و باش دياربيت ئيسلام و سياسه‌ت ناهێنه ژێكجوداكرن، و خودێ چێتر دزانيت.
