ب : ئه‌ركێت ژنێ یێت سه‌ره‌كی د ده‌زگه‌هێ خێزانێ و هه‌ڤژینیێدا، هه‌ر ئه‌ون یێت بۆ زه‌لامی دبنه ماف، و ژ بلی ڤان ئه‌ركان چ ئه‌ركێت دی د راستا وه‌لاتیدا ل سه‌ر ژنێ نینه، به‌لێ زه‌لامی ژ بلی ئه‌ركێت وی یێت هه‌ڤژینی و خێزانیێ، هنده ئه‌ركێت دی ژی دراستا ملله‌ت و لاتیدا ل سه‌ر وینه، و دڤێت خویك و باجا ئه‌ندامه‌تیا خۆ دوه‌لاتیدا بده‌ت، دڤێت پشكداریێ د ئاڤاكرن و پێشئێخستنا ولاتیدا بكه‌ت، ل سه‌ر وی پێدڤیه ب رولێ به‌ره‌‌ڤانیكرنێ ژ وه‌لاتی رابیت، دڤێت ب ئه‌ركێ سه‌ربه‌زیێ رابیت، و دڤێت به‌رڤانیێ و فیداكاریێ و قوربانیكرنێ بكه‌ت، و خوینا خۆ بێخیته د خزمه‌تا وه‌لاتێ خۆدا، دڤێت به‌ره‌ڤانیێ ژ ئاسیش و مال و ئه‌منیه‌ت و كه‌س مرۆڤێت وه‌لاتێ خۆ بكه‌ت، دڤێت خه‌ما وی ئه‌و بیت چاوا دێ وه‌لاتێ وی پێش كه‌ڤیت، و دڤێت ژ بلی ئه‌ركێت خۆ یێت خێزانی ب ئه‌ركێت خۆ یێت به‌رڤانیكرنێ ژێ دراستا وه‌لاتیدا رابیت، دڤیت بزانیت ئه‌ركێ ویه رێكێ ژ نه‌یار و هه‌ڤدژ و خرابان بگریت، دڤێت ئه‌و خه‌مێ ژ لایێ ئابوری و دورستكرنێ (صناعه‌تی) بازرگانیێ و زانینێ و ته‌كنولوجیه‌تێ بخۆت، كورت وكرمانج بار و به‌رپرسیاتیا زه‌لامی گه‌له‌كا گرانه، ژ بلی ئه‌ركێت هه‌ڤژینیێ ئه‌ڤ ئه‌ركێت بوری ل سه‌ر ئه‌ركێت خێزانێرا ئه‌ركن ل سه‌ر زه‌لامی، و دڤێت ب ڤان هه‌می ئه‌ركان رابیت، هه‌كه پێ نه‌رابو یێ گونه‌هكاره، و به‌رپرسه، و ئه‌و ئه‌رك هه‌ر چه‌ند ژن رولێ خۆ تێدا دبینیت ژی به‌لێ هه‌كه پێ نه‌رابو نه یا گونه‌هكاره، و نه یا به‌رپرسه؛ چونكی ئه‌ڤه ئه‌ركێت زه‌لامینه، و زه‌لام ژ ڤان ئه‌ركان به‌رپرسه، دبیت ژ به‌ر ڤێ چه‌ندێ و ژڤێ ئه‌ركێ زێده، خودێ ئه‌و دان و كه‌ره‌م ل گه‌ل كربیت، و ده‌رجه و په‌یسه‌كا زێده‌تر ژ ژنێ دابیتێ، ئه‌و ژی چونكی ئه‌ركێت وی ژ یێت ژنێ پترن، ژ به‌رهندێ پێدڤیه ژن خه‌ما مه‌زن ب ده‌ته مافێت وی و سستیێ تێدا نه‌كه‌ت، هندی هند مافێت زه‌لامی ل سه‌ر ژنێ گه‌له‌كن پێغه‌مبه‌ر سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن دبێژیت: (لَوْ كُنْتُ آمِراً أحَداً أَنْ يسْجُدَ لأَحدٍ لأَمَرْتُ المرْأَة أَنْ تَسْجُدَ لِزَوْجِهَا) ھه‌که من فه‌رمانا ئێکی کربا بۆ ئێکێ چۆبا سوجده‌یێ دا فه‌رمانا ژنێ که‌م بۆ زه‌لامێ خۆ چۆبا سوجده‌یێ. پێغه‌مبه‌ر سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن ڤێ ئاخفتێ ئاراسته‌ی ژنا موسلمان دكه‌ت، و بۆ ژنا خودان ئیمان و باوه‌ریدار و خودێ ترس دبێژیت؛ دا بزان كا مافێ زه‌لامێ وان ل سه‌ر وان چه‌نده، و ئه‌ڤه ژێ دخوازیت سستی و خه‌مساریێ د ئه‌ركێت خۆدا و دمافێت زه‌لامیدا نه‌كه‌ت، و پێ راببیت، عائیشا دایكا مه موسلمانان دبیژیت: من پسیار ژ پێغه‌مبه‌ری سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن كر، هه‌روه‌كی حاكمی و نه‌سائی ڤه‌گێرای : (يا رسول الله أي الناس أعظم حقا على المرأة؟ قال: زوجها) به‌رێ خۆ بدێ كا پێغه‌مبه‌ری سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن چ به‌رسڤ دا عائیشایێ خودێ ژێ رازی بیت، ده‌مێ پسیار ژێ كری یا پێغه‌مبه‌رێ خودێ مافێ كێ ل سه‌ر ژنێ مه‌زنتره؟ نه‌گۆتێ: ( ابوها یان عمها یان اخوها یان خالها ) به‌لكی گۆتێ: زوجها، ژ ڤیری دیاره‌دبیت كا ژمرۆڤان هه‌میان و ژوان كه‌س وكارێت ژنێ، كا مافێ كێ ل سه‌ر وێ مه‌زنتره، دا ئه‌و ڤێ چه‌ندێ به‌رچاڤ وه‌رگریت، ئه‌و ژی زه‌لامێ وێیه، به‌لێ هه‌كه ل ڤێری مافی زه‌لامی ل سه‌ر ژنێ دیاره ببیت، به‌رێ خۆ بده پسیارا دی یا عائیشایێ كا پێغه‌مبه‌ری سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن مافێ كێ ژ یێ زه‌لامان پتر و مه‌زنتر دانا هه‌ر دڤه‌گێرا بورید دبێژیت من پسیارا پێغه‌مبه‌ری كر سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن : (فأي الناس أعظم حقا على الرجل؟ قال: أمه) پا حه‌قێ كێ ل سه‌ر زه‌لامی مه‌زنتره؟ دیسا به‌رێ خۆ بدێ نه‌گۆت: ( ابوه یان عمه یان اخوه یان خاله ) به‌لكی گۆتێ: دایكا وی، كۆ ئه ژی ژنه، ڤێجا هه‌كه ل وێرا هه حه‌قێ زه‌لامی ل سه‌ر ژنێ مه‌زنتر دانابیت، ل ڤێرێ ده‌می ژن دبیته دایك حه‌قێ وێ ل سه‌ر زه‌لامان ژ هه‌میان مه‌زنتره، مافێ وی ل سه‌ر كورێ وێ مه‌زنتره ژمافی. ژنا وی، بابێ وی، و برایێ وی، و مامێ وی، و ئیجاخێ و هه‌میان، و هه‌ر دڤێ رامانێدا ده‌مێ پسیار ژ پێغه‌مبه‌ری سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن هاتیه كرن، كا كێ هه‌ژیتره ل گه‌ل باش بیت؟ و كا كی به‌راهیكا هه‌میان دهێت ل گه‌ل باش بیت؟ ئه‌بو هوریره خودێ ژێ رازی بیت دڤه‌گێرا بوخری و موسلمیدا دبیژیت: (جَاءَ رَجُلٌ إلى رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فقال: يا رسول اللَّه مَنْ أَحَقُّ النَّاسِ بحُسنِ صَحَابَتي؟ قال: أُمُّك قال: ثُمَّ منْ ؟ قال: أُمُّكَ قال: ثُمَّ مَنْ ؟ قال: أُمُّكَ قال: ثُمَّ مَنْ ؟ قال: أَبُوكَ) زه‌لامه‌ک ھاته ده‌ف پێغه‌مبه‌رێ خودێ سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن و گۆت: یا پێغه‌مبه‌رێ خودێ کی ژ مرۆڤان پتر ھه‌ژی ھه‌ڤال باشیا منه؟ گۆت: ده‌یکا ته، گۆت: پاشی کی؟ گۆت: ده‌یکا ته، گۆت: پاشی کی؟ گۆت: ده‌یکا ته، گۆت: پاشی کی؟ گۆت: بابێ ته، و دڤه‌گێره‌كا دیدا گۆت: (قال: أُمُّكَ ثُمَّ أُمُّكَ، ثُمَّ أُمُّكَ، ثمَّ أَباكَ) دەیکا ته، پاشی دەیکا ته، پاشی دەیکا ته، پاشی بابێ ته، ڤێجا هه‌كه ژ لایه‌كێ مافی زه‌لامی ستویر و مه‌زن و گران دانابیت، ژ لایه‌كێ دی مافێ وێ ستویر و گران و مه‌زن ل سه‌ر زه‌لامی دانایه ده‌مێ دبیته دایك، : (فأي الناس أعظم حقا على الرجل؟ قال: أمه) مافێ كێ ل سه‌ر زه‌لامی مه‌زنتره؟ گۆت: دایكا وی.
و زه‌لام ئێك ژ ده‌رگه‌هێت به‌حه‌شتێیه بۆ ژنێ، و دشێت ب رێكا خزمه‌تكرن و رازیبوونا زه‌لامی ده‌رگه‌هێ به‌حه‌شتێ بقوتیت، و ب گه‌هیته به‌حه‌شتێ، پێغه‌مبه‌رێ خوشتڤی سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن دڤه‌گێرا ترمزیدا دبیژیت: (أَيُّما امرأَةٍ ماتَتْ وزوْجُهَا عنها راضٍ دخَلَتِ الجَنَّةَ) ھه‌ر ژنه‌کا مر و زەلامێ وێ ژێ رازی، چۆ به‌حه‌شتێ، شه‌وكانی خودێ ژێ رازی بیت، دبێژیت: ئه‌ڤ حه‌دیسه مه‌زناتیا مافێ زه‌لامی ل سه‌ر ژنێ دیاردكه‌ت، و به‌رێ وێ دده‌ته هندێ ئه‌و وان رێكان بگریت یێت وێ دگه‌هیننه رازیبوونا زه‌لامێ وێ؛ دا پێ بگه‌هیته به‌حه‌شتێ، و دحه‌دیسه‌كا دیدا پێغه‌مبه‌رێ خوشتڤی سلاڤێت خودێ ل سه‌ر بن، دبێژیت: پشتی ژنه‌ك دیتی بچویكه‌كێ ل ملێ وێ، و یێ دی یێ د ده‌ستێ وێدا گۆت: (حَامِلاتٌ وَالِدَاتٌ رَحِيمَاتٌ لَوْلا ما يَأْتِينَ إلى أَزْوَاجِهِنَّ دخل مُصَلِّيَاتُهُنَّ الْجَنَّةَ) دبن و دهه‌لدگرن و ب دلوڤانن، و هه‌كه ژ هندێ نه‌با قه‌نجیا زه‌لامێت خۆ ژبیردكه‌ن؛ دا نڤێژكه‌رێت وان چنه به‌حه‌شتێ، ژڤان ئایه‌ت و حه‌دیسان دیاره‌دبیت زه‌لامی حه‌ق و مافه‌كێ زێده‌تر یێ هه‌ی ئه‌وژی ئه‌ڤه‌یه:
رێبه‌ری و سه‌روه‌ری و خزمه‌تكاریا مالێیه، و ئه‌ڤ مافه خودێ یێ داییێ، و نابیت مال یا بێ سه‌ربیت، و سه‌رێ مالێ زه‌لامه، نه ژنه، دڤێ رامانێدا خودایێ مه‌زن دبێژیت: ((الرّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوالِهِمْ) زه‌لام سه‌رکار و سه‌رپه‌رشتێت کاروبارێت ژنانه، ئانکو دڤێت ئه‌و ل به‌ر خزمه‌تا وان بن، و ب کاروبارێت وان ڕابن؛ ژ به‌ر کو خودێ ھنده‌ک ب سه‌ر ھنده‌کان ئێخستینه، و ژ به‌ر کو زه‌لام مالێ خۆ د به‌ر واندا دمه‌زێخن، و دڤێت ژن ڤێ فه‌رمانێ وه‌رگریت وقه‌بیلكه‌ت، كا چاوا خودێ ئه‌و ژن دا، نه زه‌لام، و دڤێت ب ڤێ چه‌ندێ و ژ ڤێ فه‌رمانێ یا رازی بیت و نه ڤه‌گێریت، و نه بێژیت: بوچی ئه‌و سهروهر و رێبه‌ره؟!! بو چی ئه‌ز نابم؟!! و بوچی ده‌ره‌جه‌كا وی ژ من بلندتره؟؟! چونكی (لاَ يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْئَلُونَ) پسیار ژخودێ نا ئێته‌كرن كا چ دكه‌ت، به‌لێ پسیار ژ وان دێ ئێته‌كرن، كا وان چ دكر؛ چونكی ئه‌و به‌نده‌نه، و به‌نده ژ كارێ خۆ یێ به‌رپرسه، و نابیت ئه‌و ژ خودێ ژ كارێ وی ب پرسن، گه‌له‌ك ئه‌گه‌ر یێت هه‌ین دڤێت خێزان و مال نه‌مینیته بێ سه‌ر، ژ وان پێغه‌مبه‌رێ خوشتڤی سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن دبێژیت: (إِذا خَرَج ثَلاثَةٌ في سفَرٍ فليُؤَمِّرُوا أَحدهم) ھه‌که سێ بۆ وەغه‌رەکێ دەرکه‌فتن، بلا ئێکی ژ خۆ بکه‌نه ئه‌میر و رێبه‌ر، ڤێجا سێ د وه‌غه‌ره‌كا نه به‌ردوامدا و ده‌مدار دڤێت سهروهر و رێبه‌ر هه‌بیت، پا تو چ دبێژی بو ده‌زگه‌هێ مالێ و خێزانێ؟!! چاوا چێدبیت بێ سه‌ر بمینیت؟!! و زانایێت مه دبیژن: گۆتنا پێغه‌مبه‌رێ خوشتڤی سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن (إِذا خَرَج ثَلاثَةٌ) رامان ئه‌و نینه، هه‌كه دوو بن، نابیت ئه‌و ئێكێ بۆ خۆ بكه‌ن سه‌ر و رێبه‌ر، و دویماهیكێ دڤێت گوهدانا وی بێته‌كرن، و دڤێت ئێك ژ وان سه‌ر بیت، و یێ دی ل دویف بچیت؛ دا ژێكڤه‌بون و جودابوون نه كه‌ڤیته وان، ڤێجا دوو ل رێكه‌كێ بچن دڤێت ئێك رێبه‌ربیت، پا چاوا چێدبیت خێزان و مال بمینیته وه‌سا بێ سه‌ر و سهروهر و رێبه‌ر، و دئسلامێدا زه‌لام ب ره‌نگه‌كێ گشتی و ته‌ڤایی ئه‌و سه‌ر و سهروهر و رێبه‌ره؛ چونكی زه‌لام ژێده‌ر و بنیاته، و ژن چقه و لقه، و زه‌لام به‌ری ژنێ یێ چێبووی، پاشی دویفرا ژن یا چێبووی، خودایێ مه‌زن دبێژیت: (يَاأَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّكُمُ الَّذِى خَلَقَكُمْ مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِيراً وَنِسَآءً) خه‌لکینۆ پارێزکارییا خودایێ خۆ بکه‌ن باوه‌رییێ پێ بینن و بپه‌رێسن ئه‌وێ ھوین ژ ئێک گیانی ب تنێ ئافراندین و ئه‌وی خودایی ژ وی گیانی ھه‌ڤسه‌را وی ژێ چێکر و ئافراند و ژ ڤان ھه‌ردوکان گه‌له‌ک ژن و مێر دان و به‌لاڤکرن، و دئایه‌ته‌كا دیدا دبێژیت: (هُوَ الَّذِى خَلَقَكُمْ مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا) خودێ ھوین ھه‌می ژ گیانه‌کی ب تنێ یێت چێ کرین، پاشی ھه‌ڤسه‌را وی ژێ چێکر، ڤێجا ما ده‌م ئاده‌م به‌ری حه‌وایێ چێبویه، و بنیاتێ حه‌وایێ ئاده‌مه، تشته‌كێ سروشتی ئاساییه یێ ژێده‌ر و بنیات كو زه‌لامه بو یێ دی كو ژنه ببیته رێبه‌ر، و دیسا ماده‌م به‌راهیكێ ئاده‌م زه‌لام چێبوویه و پاشی حه‌وا و ژن چێبوویه ئاسییه یێ به‌راهیكێ چێبوی بۆ یێ دی ببیته سهروهر و رێبه‌ر، دیاسا خودێ فه‌رمانا ملیكه‌تان كر بۆ ئاده‌می ب چنه سوجدێ نه بۆ حه‌وایێ، و یێ خودێ ملیاكه‌ت بۆ برینه سوجدێ هه‌ژیتره بۆ یا دی ببیته سهروهر و رێبه‌ر، و ئه‌ڤ سه‌روه‌ریه كێ دایێ؟ و دان ژكییه؟ ئه‌ڤه كه‌ره‌مه‌ك و دانه‌كه ژ خودێ، و مال و خێزان پێكهاته‌كه دڤێت رێبه‌ر و سهروهر هه‌بیت، و ئه‌ژی ب فه‌رمانا خودێ زه‌لامه، و پتریا زانا دبێژن: ئه‌ڤ دانه (رێبه‌ریه) ئه‌و پله و پایه‌یه یا خودایێ مه‌زن گۆتی: (وللرجال علیهن درجة) ژ به‌رهندێ دڤێت ژن ڤێ په‌سندبكه‌ت و دانپێدانێ بكه‌ت، و سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل ڤێ راستیێ بكه‌ت، و ئه‌ڤه ژ وێ دخوازیت گوهداریا وی بكه‌ت، هندی ئه‌و گوهداریا خودێ بكه‌ت و بێ ئه‌مریا وی نه‌كه‌ت، هه‌كه بێ ئه‌مریا خودێ كر، چ گوهداری وی ل سه‌ر ژنێ نینه، پێغه‌مبه‌رێ خوشتڤی سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن دبێژیت: (لا طاعة لمخلوق فی معصیه الخالق) گوهداریا چ چێكریان ناهێته كرن، هه‌ڤژین بیت كی بیت د نه‌گوهداریا خودێدا.
هه‌كه زه‌لامێ فه‌رمان ب بێ ئه‌مریا خودێ نه‌كر، هنگی پێدڤییه ژن گوهداریا وی بكه‌ت، و نه‌هێلیت كه‌س بێ ده‌ستوریا وی بێته دمالا ویڤه، و پێدڤیه خۆ ژ گۆتن و كریارێت زه‌لام پێ نه‌خوش دبیت ب ده‌ته پاش، و دڤێت پێگریێ ب گوتن وكریاران بكه‌ت یێت زه‌لامی دلخوش دكه‌ن، و پێدڤیه ژن ژ سنورێت شه‌ریعه‌تی نه ده‌ركه‌ڤیت د سه‌ره‌ده‌یا خۆدا ل گه‌ل زه‌لامی، و پێدڤیه ژن دهه‌می كاروبارێت خۆدا پێگریێ ب وان رێزو سه‌روبه‌ر و عه‌ده‌تان بگریت یێت نه جودا و هه‌ڤرك ل گه‌ل ئیسلامێ.
ژ ئه‌ڤا بوری بۆ مه هاته زانین كا مه‌به‌ست (وللرجال علیهن درجة) چیه، و كا بۆچی خودێ ئه‌و پله و پایه دا زه‌لامی زیده‌تر ژ نێ، و ل دویف چونا پتر ژ زانایان نه‌خاسمه ته‌فسیر زانانان ئه‌و پله قیوامه‌یه‌ته ئانكو سه‌روه‌ری و رێبه‌ریا مالێیه، هه‌ر چه‌ند گه‌له‌ك ته‌فسیر زانیت دی ژ وان زانایێ سیوطی خودێ ژێ رازی بیت، دبێژیت ئه‌و ده‌رجه ئه‌ڤه یه مافێ به‌ردانێ خودێ یێ دایه زه‌لامی، نه دایه ژنێ، و به‌ردان یا كریه دده‌ستێ زه‌لامیدا نه یێ ژنێ، و ب راستی ئه‌ڤه ژی بوچونه‌كا هێژایه، و ئه‌و ده‌رجه پایه چ بیت، زانایێ ناڤدار رازی، خودێ ژێ رازی بیت، د ته‌فسیرا خۆدا دبێژیت ئه‌و ده‌رجه به‌رپرساتیا زه‌لامی پتر لێ دكه‌ت، و بارێ وی گران تر لێ دكه‌ت، و ئه‌ڤ ده‌رجه بلندكرنه، ژ زه‌لامی دخوازیت پتر ته‌قوا خودێ د هه‌ڤژینا خودا بكه‌ت، و پتر ژ مافێت وێ یێ هشیاربیت، و نه ده‌ته سه‌ر مافێت وێ؛ چونكی ده‌مێ خودێ گوتیێ (وللرجال عليهن درجة) ئه‌ڤه گه‌فه ل زه‌لامی ما ده‌م خودێ كه‌ره‌م ل گه‌ل ته‌كر و ژ به‌ر حیكمه‌ته‌كێ پایه‌كێ تو بلندكری ئه‌ڤه دڤێت ترسا خودێ ل ده‌ف ته پتر لێ بكه‌ت و تۆ پتر خه‌مێ ژ مافێت هه‌ڤژینا خۆ بخوی.
