ب / هه‌لبه‌ت ئه‌ڤێ ده‌ين ل سه‌ر، ئێك ژ دووانه:
ئێك: يان ده‌ينێ وى ده‌ينه‌كێ گرانه و سه‌رێ لێ ستاندى، هه‌كه ڤى ده‌ينى بده‌ت چو پاره د ده‌ستێت ويدا نامينن، يان پارێ وى دێ ژ نيسابێ ئێته خوارێ (و نيساب ژى ئه‌و قه‌ده‌ره يا زه‌كات لێ دكه‌ڤيت). و بهايێ نيسابێ ژى (85) غه‌رامێت زێرينه. ئه‌ڤ مرۆڤێ هۆسا زه‌كاتێ ناده‌ت. دگه‌ل هندێ ژى ئه‌ڤه نه‌جهێ ئيتيفاقێيه، و هه‌مى زانا و فقهزان ڤێ نابێژن، به‌لێ دويف مه‌زهه‌بێ شافعى ((خودێ ژێ رازى بيت)) : دڤێت بده‌ت ماده‌م پاره د ده‌ستيدايه، ڤێجا ئه‌ڤ پاره چ ده‌ين بيت يان نه. هه‌تا ئيمامێ نه‌خه‌عى ((خودێ ژێ رازى بيت)) دبێژيت: ئه‌و كه‌سێ ده‌ين ل سه‌ر يان ده‌ينه‌كێ نه‌يێ ب له‌زه و خودانێ ده‌ينى پارێت خۆ ژێ ناخوازيت يان ده‌ينه‌كێ ب له‌زه و خودانێ ده‌ينى پارێت خۆ ژێ دخوازيت، به‌لێ دگه‌ل هندێ ژى هه‌ر بۆ خۆ شۆل پێ دكه‌ت و ژ ناف مالێ خۆ ناده‌رئێخيت بۆ خودانێ ده‌ينى، هندى ئه‌و بۆ خۆ فايده‌ى ژ ڤى پاره‌ى بينيت و مالێ خۆ زێده‌كه‌ت ئه‌و دێ زه‌كاتێ ده‌ت.. به‌لێ هه‌كه دينى ده‌ربێخيت و نيسابا زه‌كاتێ هه‌ر د ماليدا بمينيت هنگى دڤێت زه‌كات بێته دان.
به‌لێ دڤێت ئه‌م بزانين ئه‌و زانا و فقهزانێت دبێژن: ئه‌و ژ ده‌ينى ناده‌ت، مه‌خسه‌دا وان ئه‌و ده‌ينه ئه‌وێ مرۆڤ ژ مالێ خۆ ده‌ردئێخيت و بۆ خودانێ ده‌ينى دزڤرينيت، نه وى ده‌ينێ مرۆڤ دهێليته د شۆليرا و نه‌ده‌ت.
عوسمانێ كورێ عه‌فانى ((خودێ ژێ رازى بيت)) دگۆته موسلمانان: ئه‌ڤه هه‌يڤا زه‌كاتا هه‌وه‌يه، هه‌ركه‌سێ ده‌ين ل سه‌ر بن بلا ده‌ينێ خۆ بده‌ت. ژ ڤێرێ دئێته زانين هه‌كه ته بڤێت زه‌كاتێ ژ ده‌ينى نه‌ده‌ى به‌رى وه‌ختێ زه‌كاتێ، وى ده‌ينى ل خودانى بزڤرينه و نه‌هێله د شۆلێ خۆدا.
به‌لێ هه‌كه ده‌ينێ ته ل سه‌ر ئێكى بيت ب ڤى ره‌نگێ خوارێيه:
1ـ هه‌كه ده‌ين يێ ب هيڤى بيت كو بهێت، ئه‌ڤرۆ نه سوبه‌هى، يان هه‌ر ده‌مێ بخوازيت دێ زڤريت. ئه‌ڤ ده‌ينه زانا دبێژنێ (ده‌ينێ مه‌رجۆ) ئه‌ڤ ده‌ينه دێ ئێته حسێبكرن و زه‌كات دێ ژێ ئێته‌دان و بلا هێژ نه‌هاتبيته د ده‌ستێ خودانيدا ژى. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه بۆچۆنا كۆمه‌كا سه‌حابانه ژ وان عومه‌رێ كورێ خه‌تابى و عوسمانێ كورێ عه‌فانى و عه‌بدوللايێ كورێ عومه‌رى و جابرێ كورێ عه‌بدوللاى خودێ ژ وان رازى بيت و كۆمه‌كا تابعيان ژى دگه‌ل ڤێ ره‌ئيێنه، ژ وان جابرێ زه‌يدى و موجاهد و ئيبراهيم خودێ ژ وان رازى بيت.
2ـ هه‌كه ده‌ينێ بێ هيڤى بيت كو بزڤريت، ڤێجا چ ژبه‌ر هندێ خودانێ ده‌ينى حاشاتيێ دكه‌ت و دبێژيت: چو ده‌ين ل سه‌ر من نينن، يان ژى يێ ده‌ين ل سه‌ر، يێ ده‌ست كورته و تشته‌ك د ده‌ستيدا نينه، و ته هيڤى نينه ده‌ينێ ته، كێم كێم زوى بۆ ته بزڤرينيت ـ هه‌كه نه‌بێژين ته هيڤى نينه چو جار بزڤرينيت ـ. بۆ چۆنێت زانايان د ڤى ره‌نگێ ده‌ينيدا ب ڤى ره‌نگێ خوارێنه:
* بۆچۆنا ئێكێ دبێژيت: ئێكجار زه‌كات لێ نائێته‌دان هه‌تا نه‌ئێته وه‌رگرتن، و هه‌رده‌مێ هاته وه‌رگرتن ژى، دێ ب ڤى ره‌نگى بيت:
ـ دێ زه‌كاتا هه‌مى سالێت بۆرى ژێ ئێته‌دان، و ئه‌ڤه ره‌ئيا عه‌ليێ كورێ ئه‌بى تالبيه و ئبن عه‌باسيه خودآ ژ هه‌ردوويان رازى بيت.
ـ ده‌مێ هاته وه‌رگرتن زه‌كاتا ئێك سال ب تنێ دێ ژێ ئێته‌دان، و دڤێت ژ رۆژا دئێته وه‌رگرتن، زه‌كات لێ بێته‌دان، و نابيت بێته گيرۆكرن، هه‌تا ساله‌ك ب سه‌رڤه بچيت، يان بگه‌هيته وه‌ختێ زه‌كاتا خودانى، و ئه‌ڤه ره‌ئيا حه‌سه‌نێ به‌سريه و عومه‌رێ كورێ عه‌بدلعه‌زيزيه خودآ ژ هه‌ردوويان رازى بيت.
ـ زه‌كات ل سه‌ر نينه، و هه‌رده‌مێ ده‌ينه‌كێ ڤى ره‌نگى هاته وه‌رگرتن دێ حسێب بيت فايده‌كێ نويه وه‌كى هه‌ر فايده‌كێ كرين و فرۆتنێ و دێ كه‌ڤيته دگه‌ل پارێ دى يێ دانايى وه‌ختێ زه‌كاتێ دێ زه‌كات لێ ئێته‌دان.
ب راستى ئه‌م پشته‌ڤانيا ره‌ئيا دووێ دكه‌ين، ره‌ئيا عومه‌رێ كورێ عه‌بدلعه‌زيزى، چونكى ل سه‌ر خودانى نه‌ياگرانه و ب ساناهيه و پتر د خێرا هه‌ژاريدايه.
بۆچۆنا دووێ: ده‌ينێ ب هيڤى بيت يان نه، دڤێت زه‌كات لێ بێته‌دان، و ئه‌ڤه مه‌زهه‌بێ شافعيه((خودێ ژێ رازى بيت)) و خودێ چێتر دزانيت.
