ب / جمهورێ زانايان ئيمامێ شافعى و ئيمام مالك و ئيمام ئه‌حمه‌د و زانايێ كه‌رخى و ئه‌بو به‌كرێ رازى ژ حه‌نه‌فيان خودێ ژ هه‌ميان رازى بيت، دگه‌ل هندێنه گيرۆكرنا زه‌كاتێ بێ عوزره‌ك و هێجه‌ته‌كا شه‌رعى، نه‌دورسته و گونه‌هه، به‌لێ هه‌كه عوزره‌ك و ئه‌گه‌ره‌كێ شه‌رعى هه‌بيت زانايێ ناڤدار خودانێ فه‌تحێ (خودێ ژێ رازي بيت)دبێژيت: دورسته، وه‌كى: ئه‌وێت زه‌كات لێ دچن نه‌بينيت، يان نه‌نياسيت، خۆ بگريت هه‌تا دده‌ته ئێكى زه‌كات لێ دچيت، دورسته، به‌لێ دگه‌ل هندێ ژى دڤێت به‌رده‌وام كار بكه‌ت و به‌رێ خۆ بده‌تێ كا كى هه‌ژيه دا بده‌تێ، و خۆ لێ نه‌گريت ئه‌و دويف بهێن؛ دا ژ ته‌خسيريێ ده‌ركه‌ڤيت، ژبه‌ر كو ژ پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) هاتيه زانين هه‌روه‌كى عوقبێ كورێ حارسى (خودێ ژێ رازي بيت)ژێ ڤه‌دگوهێزيت: هند له‌ز ل دانا زه‌كاتێ كريه، هه‌تا موسلمان ژ وێ له‌زاتيێ حێبه‌تى بووينه (خودێ ژێ رازي بيت)دبێژيت: من نڤێژا ئێڤارى ل مه‌دينه‌يێ ل پشت پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) كر، سلاڤا ملان ڤه‌دا، و زوى رابوو، و د سه‌ر ستۆيێ هنده مرۆڤانرا بۆرى، به‌ر ب ژۆرێت هنده‌ك ژنێت خۆڤه چۆ، زڤريڤه ده‌ف وان، ديت ئه‌و يێ ژ له‌زا وى حێبه‌تى بووين، ئينا گۆت: ((بيرا من هاته تشته‌كى ژ پارچه‌كا زێرى ده‌ف مه بوو، من نه‌ڤيا هزرا من مژويل كه‌ت، من فه‌رمان دا به‌لاڤكه‌ن))، و د ريوايه‌ته‌كا ديدا يا وى: ((من پارچه‌كا زێرى هێلابوو ل مال، من نه‌ڤيا شه‌ڤێ بمينيته ده‌ف من)).
ژبه‌ر بۆچۆنا جمهورێ زانايان و ڤێ حه‌ديسێ، ئه‌ز ڤى كارى، كاره‌كێ باش نابينم؛ ژبه‌ر پتر ژ ئه‌گه‌ره‌كى، ئێك: تو ژ زه‌كاتێ بده‌يه خوازخوازۆكان دبيت ئه‌و نه ژ وان بيت ئه‌وێت زه‌كات ل وان دچيت، هنگى ته زه‌كاتا خۆ نه‌كره د جهێ وێدا، و ژ ته ناهێته قه‌بويلكرن. دوو: دڤێت ئه‌م له‌زآ ل خێرا بكه‌ين و دبيت دآ چيه به‌ر دلۆڤانيا خودێ و ئه‌و زه‌كات دێ مينيته ل سه‌ر ته. سێ: مه‌رج نينه ئه‌م هه‌وجه‌يى و ته‌نگاڤيێت مرۆڤێت خۆ به‌رده‌وام ب زه‌كاتێ ب تنێ بقه‌تينين، پا كا سه‌ده‌قه و به‌خشين و خێر و خێراتێت دى، دڤێت سه‌ده‌قه ژى ژ مالێ مرۆڤى ده‌ركه‌ڤن هه‌روه‌كى زه‌كاتا واجب ده‌ردكه‌ڤيت، و دڤێت بزانين پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((مَا نَقَصَتْ صَدَقَه مِنْ مَالٍ)) ئانكو: چو سه‌ده‌قه چو ژ مالى كێم ناكه‌ن، ديسا (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((پلاثه أُقْسِمُ عَلَيهِنَّ وَأُحَدِّپكُم حَدِيپاً فَاحْفَڤوهُ: مَا نَقَصَ مَالُ عَبدٍ مِن صَدَقَه، وَلا ظلِمَ عَبْدٌ مَظلَمَه صَبَرَ عَلَيهَا إِلاَّ زَادَهُ اللَّهُ عِزّاً، وَلا فَتَحَ عَبْدٌ باب مَسأَلَه إِلاَّ فَتَحَ اللَّه عَلَيْهِ باب فَقْرٍ)) ئانكو: سێ خسله‌تان ئه‌ز سويندێ ل سه‌ر دخۆم، و ئه‌ز دێ ئاخفتنه‌كێ بۆ هه‌وه بێژم ژ من وه‌رگرن و ژبه‌ركه‌ن: مالێ چو به‌نده‌يان ب سه‌ده‌قێ كێم نابيت، و سته‌م ل به‌نده‌يه‌كى ناهێته‌كرن و سه‌برێ ل سه‌ر بكێشيت، هه‌كه خودێ عه‌زيزى و سه‌ربلنديێ لێ زێده نه‌كه‌ت، و چو به‌نده چو ده‌رگه‌هێت خوازۆكيێ ل خۆ ڤه‌ناكه‌ت، هه‌كه خودێ ده‌رگه‌هه‌كێ هه‌ژاريێ لێ ڤه‌نه‌كه‌ت. ديسا (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((إِنَّمَا الدُّنْێا لأَرْبَعَه نَفَر: عَبدٍ رَزَقَه اللَّه مَالاً وَعِلْماً، فَهُو ێتَّقي فِيهِ رَبَّهُ، وَێصِلُ فِيهِ رَحِمَهُ، وَێعْلَمُ للَّهِ فِيهِ حَقا فَهذا بأَفضل المَنازل)). ئانكو: ب راستى دنيا بۆ چار مرۆڤانه ئێك ژ وان: به‌نده‌يه‌كي، خودێ مال و زانين ب رزقێ وى كربيت، و ئه‌و پارێزكاريا خودايێ خۆ تێدا بكه‌ت، و باشيێ پێ دگه‌ل مرۆڤێت خۆ بكه‌ت، و دزانيت خودێ حه‌قێ تێدا هه‌ى، ئه‌ڤه خودان باشترين جهه. و دڤێت خودانێ مالى بزانيت ئه‌و پشكا ژ مالێ خۆ ئه‌وا دكه‌ته خێر ئه‌و يا ويه و ئه‌و يا بۆ هه‌لگرتيه نه چو يێ دى.
ديسا پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: هه‌روه‌كى عائيشا دايكا مه موسلمانان ڤه‌دگوهێزيت دبێژيت: مه گيسكۆكه‌ك ڤه‌كوشت، پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) گۆت: ((چ ژێ مايه؟)) گۆت: چو ژێ نه‌مايه شه‌پويلێ وێ نه‌بيت، ئانكو: (مه هه‌مى يێ كريه خێر شه‌پويلێ وێ نه‌بيت). گۆت: ((هه‌مى يێ ژێ ماى شه‌پويلێ وێ نه‌بيت)). ئانكو: يێ بوويه خێر ئه‌و يێ ماى و ئه‌و بۆ مرۆڤيه). ديسا پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيته ئه‌سمايێ (خودێ ژێ رازي بيت)و د رێكا وێرا دبێژيته مه:
((نه‌گرێده، (ئانكو: يا د ده‌ستێ ته‌دا نه‌گره و نه‌ڤه‌شێره هه‌روه‌كى تو دكه‌يه د تويركه‌كيدا و گرێ دده‌ى) هه‌كه خودێ دێ ژ ته بريت)). و د ريوايه‌ته‌كا ديدا دبێژيت: ((بمه‌زێخه و نه‌ڤه‌گره (و نه‌هه‌ژمێره.. هه‌ژمارا چرويكيێ گرتى) هه‌كه خودێ دێ ژ ته ڤه‌گريت، و يا ژ ته زێده ل ده‌ف خۆ نه‌پارێزه د ئامانيدا هه‌كه خودێ دێ ژ ته ڤه‌گريت و ژ ته پارێزيت)). و هه‌كه مه پارێ خۆ بڤێت دآ ده‌ين و سه‌ده‌قه‌يان ژێ ده‌رێخين، چونكى ئه‌ڤا ئه‌م ژێ ده‌ردێخين ئه‌و يا مه‌يه و يا دمينيت يا ميراتخۆرێ مه‌يه.
پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((كێ ژ هه‌وه مالێ ميراتگرێ وى ژ يێ وى خۆشڤيتره؟)) گۆتن: يا پێغه‌مبه‌رێ خودێ.. كه‌س ژ مه نينه هه‌كه مالێ وى ژ يێ ميراتگرێ وى خۆشڤيتر نه‌بيت، گۆت: ((ب راستى مالێ وى ئه‌وه يێ دده‌ت، و پێشى خۆ دئێخيت، و مالێ ميراتگرێ وى ئه‌وه يێ پاش خۆ دهێليت)). ديسا هه‌ر ب ڤێ رامانێ دبێژيت: ((مرۆڤ دبێژيت: مالێ من، مالێ من، و ما ته.. هه‌ى مرۆڤ، ژ مالێ خۆ چ هه‌يه ئه‌و نه‌بيت يێ ته خوارى و نه‌هێلاى، يان يێ ته كريه به‌ر خۆ و ته كه‌ڤن كرى، يان يێ ته كريه خێر ته بۆ خۆ بۆ رۆژا قيامه‌تێ هێلايى)) و خودێ چێتر دزانيت.
