ب : ئێك ژ حیكمه‌ت و نهێنیێت رۆژیێ ئه‌وه مه فێری صه‌بری و بێهنفره‌هیێ بكه‌ت و پێغیمبه‌رێ خودێ سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن دپتر ژ حه‌دیسه‌كێدا هه‌یڤا ره‌مه‌زانێ ب ناڤێ هه‌یڤا بهێنفره‌هیێ ناڤكریه د ڤه‌گێرا موسلمی و ئه‌حمه‌دیدا هاتیه: (صوم شهر الصبر) و دڤه‌گێرا نه‌سائیدا ژ باهیلی هاتیه: (صم شهر الصبر) بۆچی ب ڤی ناڤی هاتیه ناڤكرن چونكی هه‌می ره‌نگێت بێنفره‌هیێ یێت تێدا ب رامانا خۆ یا گشتگیرڤه بینفره‌هیه ل سه‌ر كرنا عیباده‌تان و بێهنفره‌هیا ل سه‌ر نه‌كرنا گونه‌هان و بێنفره‌هیه ل سه‌ر ئاتاف و نه‌خوشیان.
و دڤێت رۆژی بێهن ته‌نگیێ ل مرۆڤی بكێشیت و نه‌هێلیت ژ به‌رهندێ به‌رێ خۆ بدێ پێغه‌مبه‌رێ خوشتڤی سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن چ دبێژیت هه‌روه‌كی دبوخاری و موسلمێدا هاتی هه‌كه ئێك ژ هه‌وه یێ ب رۆژی بیت بلا ئاخفتنێت سه‌قه‌ت و كرێت نه‌بێژیت و هه‌كه ئێكێ زێده گاڤی ل سه‌ر كر یان خه‌به‌ر گۆتنێ بلا چ بێچژت و بكه‌ت ؟!! لێ ڤه‌گێرینیت به‌ره‌ڤانیێ خۆ بكه‌ت نه بلا بێژیت ئه‌ز یێ ب رۆژیمه و ئه‌ز توره نابم ل ته بزڤرینم ڤێجا نه یا دورسته رۆژیگر خۆ توره بكه‌ت: (إذا أَصْبَحَ أحدكم يَوْمًا صَائِمًا فلا يَرْفُثْ ولا يَجْهَلْ فَإِنْ امْرُؤٌ شَاتَمَهُ أو قَاتَلَهُ فَلْيَقُلْ إني صَائِمٌ إني صَائِمٌ) دڤێت ئه‌م بزانین رۆژی ئه‌وه مرۆڤ خۆ ژ خوارن و ڤه‌خوارن و نڤينا ژنێ و گونه‌هان و هه‌ر كاروباره‌كێ رۆژيێ كێم بكه‌ت ڤه‌گريت ( وعه‌صه‌بیاتی و توره‌بوون ئیك ژ وان تشتایه)، چونكى ئه‌گه‌ر وه‌نه‌كر ئه‌ڤه هه‌روه‌كى وى ب ده‌ستێت خۆ پێنه‌ك ل خۆ داى و زه‌حمه‌تا خۆ به‌ر ئاڤێدا برى، و رۆژيا خۆ بێ خێر و پويچ كرى، هه‌ر ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: (( دبيت رۆژيگره‌كي ژ رۆژيا وى ژبلى برس و تێناتيێ پێڤه‌تر نه‌گه‌هيتێ )) ئه‌ڤه كيه؟ ئه‌ڤه ئه‌وه: يێ ب گونه‌هان و سنجێت نه‌ره‌وا و سه‌ره‌ده‌ريا نه‌دورست دگه‌ل رۆژيا خۆ كرى و چو خێر ـ هه‌ر وى ب خۆ ـ بۆ خۆ تنێ نه‌هێلاى. ديسا پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((ئه‌و كه‌سێ خۆ ژ ئاخفتنێت كرێت و يێت بێ مفا و كاركرنا وان نه‌ده‌ته پاش، خودێ پاكى پێ نينه ئه‌و خوارن و ڤه‌خوارنا خۆ بهێليت)). ژ ڤێ فه‌رمووده‌يێ دئێته زانين ئه‌و رۆژيا خودێ وه‌ردگريت و فه‌رمان پێ كرى نه‌ئه‌وه يا پێ خوارن و ڤه‌خوارن ب تنێ. ژ رێنمايێت ڤان فه‌رمووده‌يان و ئێخستنا وان دگه‌ل كۆما حه‌ديسێت پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) ئه‌وێت د ڤى بابه‌تيدا هاتين ئه‌ڤ پێناسينه بۆ رۆژيێ بۆ مه ديار دبيت. رۆژى ئه‌ڤه‌يه مرۆڤ خۆ ژ خوارن و ڤه‌خوارن و نڤينا ژنێ و هه‌مى گونه‌هان بده‌ته پاش( ژوان توره‌بوون و عه‌صبیاتی)، ژ وه‌ختێ دياركرى بۆ وه‌ختێ دياركرى، كو ژ هه‌لاتنا سپێدێيه هه‌تا ئاڤابوونا رۆژێ.
مرۆڤی دوو هێزیت هه‌ین هه‌ردوو ب رۆژیێ ب هێزتر دكه‌ڤن؛ له‌وانێ ژێ دحه‌دیسێدا هاتیه (يا باغي الخير أقبل ويا باغي الشر أقصر) یا ئه‌وێ خێرخواز وه‌ره خێرا و یا ئه‌وێ گونه‌هخواز به‌سكه؛ رۆژی هێزا خێرخوازیێ و ڤیانا خێرێ و كرنا خێرێ ل ده‌ف مه ب هێزتر دئێخیت، و ئه‌ڤه یا ئاشكرایه هه‌ركه‌سێ به‌رامبه‌ركرنه‌كێ بۆ خۆ و كریارێت خۆ بكه‌ت یێت به‌ری ره‌مه‌زانێ و ره‌مه‌زانێ یان یێت ره‌مه‌زانێ و پشتێ ره‌مه‌زانی، بۆ ئه‌و زێدیی كه‌فته د رێژا خێرێت مهدا؛ چونكی هێزا خێركرنێ ل ده‌ف مه ب رۆژیێ ب هێزتر لیهات، و هێزا دوویێ هێزا نه‌كرن و هێلانا گونه‌هانه، پێدڤیه رۆژی ڤێ ژی ل ده‌ف مه ب هێزتر لێ بێخیت و وكا ئه‌م چه‌ند دویری گونه‌هاینه، پتر ژێ دویر كه‌ڤین، و دڤێت ئه‌ڤ هێزه یا به‌ر زو بلندبیت، و خۆ ژ هه‌می كارو كریاۆرێت خراب بده‌ینه پاش، و ژهه‌می گونه‌ھان، به‌لێ توره‌بوون و عه‌صبیاتی كه‌ربچوونێ ب تایبه‌تی، چونكی ئه‌ڤه هه‌ڤدژی ناڤێ هه‌یڤێیه (شهر الصبر) هه‌یڤا بهێن فره‌هیێ؛ و چونكی ب ره‌نگه‌كێ ئاشكرایی پێغه‌مبه‌رێ خوشتڤی سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن یێ دبیژته ته هشیاربی توره‌نه‌بی، و دجهێ توره‌بوونێدا دڤێت توره‌نه‌بی، ئه‌و جھـ كێژكه؟ ئێك ئه‌زمانێ خۆ ل مرۆڤی درێژكه‌ت یان ده‌قێ مرۆڤی بشكێنیت یان خه‌به‌ر و جڤینا بێژته مرۆڤی، یان ده‌ستێ خۆ بۆ مرۆڤی درێژبكه‌ت، و شه‌رێ مرۆڤی بكه‌ت، ئه‌ڤه هه‌می جهێ توره‌بونێنه‌ه هه‌كه ئێك ژ وانا دراستا مرۆڤیدا رویبده‌ت پا تۆ چ دبێژێ هه‌كه ئه‌ڤه هه‌می دده‌رهه‌قیدا مرۆڤیدا كوم ببن؟!! گه‌ل هندێ ژی پئیغه‌مبه‌ر سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن دبێژتی بیهنا خۆ فره‌هكه و توره نه‌به و بێژه ئه‌ز یێ ب رۆژیمه ئه‌ز یێ ب رۆژیمه ئانكو رۆژی نا هێلیت ئه‌ز توره‌ببم و ل ته ڤه‌گێرم و وه‌كێ ته بكه‌م، و ئه‌م ڤێ خویشكێ شیره‌ت ناكه‌ین بێژته هه‌ڤژینێ خۆ رۆژیا نه‌گره، به‌لێ ئه‌م دبێژینه وی ته دورستی رۆژی نه نیاسیه، و دورستی ته رۆژی نه‌گرتیه، و ته خه‌م ژ ناڤه‌روكا رۆژیێ نه‌خاریه، كو جان ره‌و‌شتێ وێیه، هشیاری خۆبی ژ وان نه‌بی یێ ژ رۆژیا وان ژ برس و تێناتیێ پێڤه‌تر نه گه‌هنێ و خودێ چێتر دزانیت.
