ب / گه‌له‌ك و گه‌له‌ك و جاره‌كا دى گه‌له‌ك و گه‌له‌ك يا فه‌ره ئه‌م بزانين حه‌جا مه‌بروور كيژكه، ئه‌وا خه‌لاتێ وێ به‌حه‌شت، هه‌روه‌كى پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((الْحَجُّ الْمَبْرُورُ لَيْسَ لَهُ جَزَاءٌ إِلا الْجَنَّه))، حه‌جا مه‌بروور ئه‌وا خودێ قه‌بويل دكه‌ت و يا راست و دورست هاتيه‌كرن چو خه‌لات نينن؛ به‌حه‌شت نه‌بيت. هه‌كه مه ئه‌ڤ حه‌جه دڤێت، دڤێت ئه‌م هشيارى ڤان خالان بين:
يا ئێكێ: پێدڤيه بزانين كانێ رامانا حه‌جێ چيه؟ رامانا حه‌جێ ئه‌ڤه‌يه: تو قه‌ستا جهه‌كى بكه‌ى كو كه‌عبه‌يه بۆ رازيبوونا خودايێ مه‌زن، قه‌ستا جهه‌كى بكه‌ى، و پشتا خۆ بده‌يه كه‌س و كار و مالا خۆ.. و شۆل و كار و بازرگانيا خۆ؛ ژبه‌ر ئه‌گه‌ر و ئارمانجه‌كێ، ب تنێ بهێلى، ئه‌و ژى دا خودايێ مه‌زن ژ ته رازى بيت، ڤێجا ماده‌م ئارمانج ژێ رازيبوونا خودێيه پێدڤيه چو خه‌مساريێ د حه‌جا خۆدا نه‌كه‌ين، چونكى تشتێ ئێكێ ئه‌م دكه‌ين و دبێژين (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لا شَريكَ لك لَبَّيْكَ)ـه و (لَبَّيْكَ) رامانا وێ ئه‌وه: ئه‌ى خودايێ من، ئه‌ڤه ئه‌ز به‌ر ب ئه‌مرێ ته‌ڤه هاتم، ئه‌ى خودا ئه‌و تشتێ تو دبێژى ئه‌ڤه ئه‌ز هاتم ب جه بينم. و ل ڤێرێ دڤێت تو بزانى خودايێ مه‌زن نه‌به‌س ئه‌مرێ مه كريه بچينه حه‌جێ، به‌لكى گه‌له‌ك ئه‌مر يێ ل مه كرين، و هه‌كه مه دڤێت حه‌جا مه يا مه‌بروور بيت، دڤێت ئه‌م بۆ هه‌مى ئه‌مرێت خودێ بێژين (لبيك) و هه‌كه مه وه‌نه‌كر پشتى ئه‌م دزڤرينه‌ڤه، ئه‌ڤه ئه‌م رامانا حه‌جێ تێنه‌گه‌هشتين، و حاشا ئه‌ڤه ژ دره‌وڤه مه هنده‌ك جاران دگۆت: (لبيك لبيك) و ل كيرێ مه دگۆت ل هه‌مى جهان ل كه‌عبێ و مينايێ و موزده‌ليفێ و عه‌ره‌فێ.
يا دووێ: ئنيه‌تا مرۆڤى بۆ خودايێ مه‌زن بيت، مه‌خسه‌د ژ حه‌جێ به‌س رازيبوونا خودايێ مه‌زن بيت و نه بۆ چو رويمه‌تى و ريائێ بيت. يان بۆ ديتنا هنده‌ك ده‌وله‌تان، مخابن گه‌له‌ك حه‌جى يێت هه‌ين مه‌خسه‌دا وان هنده‌ك تشتێت دينه، و ئه‌ڤه ژى چو خێرێ د حه‌جا واندا ناهێليت، و ژ خێرێ ڤالا دكه‌ت.
يا سيێ: پێدڤيه ئه‌و مالێ حه‌جى بۆ خۆ دانايى دا حه‌جێ پێ بكه‌ت؛ ماله‌كێ حه‌لال بيت ((إِنَّ اللَّهَ طيِّبٌ لا ێقْبَلُ إلا طيِّبًا))، خودايێ مه‌زن يێ پاك و پاقژه، و ژ مالێ پاك و پاقژ پێڤه‌تر قه‌بويل ناكه‌ت، پێشيێت جوامێر و باش به‌رى بچنه حه‌جێ، بۆ خۆ ئه‌و مال ڤه‌ده‌ر دكر يێ ژ هه‌ميان حه‌لالتر، ئانكو هنده‌ك مال ژ هنده‌ك مالى حه‌لالتر دديت، ڤێجا ئه‌و مال بۆ حه‌جێ ددانا، نه هه‌ما هه‌ر ماله‌كێ هه‌بيت.
يا چارێ: پێدڤيه كاروبار و مه‌ناسكێت حه‌جێ ب ره‌نگه‌كێ راست و دورست بێنه‌كرن، قوسيرى د كاروبار و مه‌ناسكێت حه‌جێدا نه‌بن، به‌لێ مخابن ل دويف ديتنا من گه‌له‌ك كه‌س بێ سه‌روبه‌ر حه‌جا خۆ دكه‌ن و ژ نه‌زانين گه‌له‌ك كێماسيان دئێخنه د حه‌جا خۆدا، و دبيت عه‌مرى هه‌ميێ جاره‌كێ ب تنێ بۆ ته ده‌ست بده‌ت تو بچيه حه‌جێ، ڤێجا دڤێت ئه‌م د هشيار بين بلا مه‌ناسكێت مه هه‌مى ب ره‌نگه‌كێ راست و دورست و پێدڤى بن، چونكى پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((حه‌جێ ب وى ره‌نگى بكه‌ن يێ من كرى))، و مخابن خه‌له‌تى گه‌له‌ك د مشه‌نه.
يا پێنجێ: پێدڤيه تو چو خه‌له‌تيان ل وێرێ نه‌كه‌ى، و دڤێت تو ل به‌ر خۆ يێ هشيار بى و تۆره نه‌بى و كه‌رب ته نه‌گريت، و هه‌تا ئنيه‌تا خه‌له‌ت ژى، نابيت بكه‌يه د دلێ خۆدا. مخابن گه‌له‌ك جاران هنده‌ك حه‌جى دێ هند بينى ئاخفتنێت خه‌له‌ت گۆتن و عه‌سه‌بى بوون و كه‌ربێت وان ڤه‌بوون، و نه‌كاميا ڤى و يێ دى كر و دێ بێژيت: حه‌جيێت ئه‌ندونۆسى د هۆسانه و يێت توركى د هۆسانه و يێت ئيرانى د هۆسانه و ئه‌ڤ تشته يێ خه‌له‌ته، يا خه‌له‌ته تو نه‌كاميا خه‌لكى بينيه سه‌ر هزرا خۆ، پا چه‌وا هه‌كه تو بينيه سه‌ر ئه‌زمانێ خۆ، له‌وا پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((من حَجَّ لِلَّهِ فلم ێرْفُپ ولم ێفْسُقْ رَجَعَ كَێوْمِ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ))، بوخارى و موسلمى ڤه‌گێرايه، ئانكو: هه‌چيێ حه‌جێ بكه‌ت و ئاخفتنێت كرێت و ب گونه‌ه نه‌بێژيت، و نێزيكى نڤينا ژنێ نه‌بيت، ئه‌و ژ حه‌جا خۆ زڤرى هه‌روه‌كى ژ نوى ژ دايكا خۆ بووى. دڤێت ئه‌م بزانين خه‌لك ژ رۆژهه‌لات و رۆژئاڤايان و ژ هه‌ژار و زه‌نگينان ل وێرێ كۆم دبن، و نابيت خه‌لك هه‌مى د راست و دورست بن، به‌لێ تو دشێى يێ راست و دورست بى هه‌كه ته بڤێت، ڤێجا دڤێت ئه‌م د هشيار بين، خۆ ئنيه‌تا خه‌له‌ت ژى نه‌ئينين، خودايێ مه‌زن دبێژيت:((وَمَن يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُّذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ)) ئه‌و كه‌سێ ل حه‌جێ، به‌س ئنيه‌تا خه‌له‌تيه‌كێ بكه‌ته دلێ خۆ، ئان ئاخفتنه‌كا خه‌له‌ت بێژيت، دێ گونه‌ه بۆ ئێته نڤێسين. ئه‌ز ب خۆ ده‌رچۆيێ شه‌ريعه‌تيمه، خواندنا من هه‌ر ژ سه‌ره‌تاييێ يا ئايينى بوو هه‌تا ئه‌ز ژ كۆليجا شه‌ريعه‌تى ده‌رچۆييم، و هه‌تا من مانجستێر و دوكتۆرا ب شه‌ريعه‌تى وه‌رگرتين و سالا ئه‌ز ته‌عين بوويم ئه‌ز ل په‌يمانگه‌ها ئيسلامى هاتمه دامه‌زراندن، و ئه‌ز ژ دامه‌زرێنه‌رێت كۆليجا شه‌ريعه‌تيمه ل دهۆكێ و من دوو سالان ل وێرێ وانه يێت گۆتين، دگه‌ل هندێ ژى پشتى ئه‌ز چۆيمه حه‌جێ ژ نوى من زانى بۆچى خودايێ مه‌زن دبێژيت:((الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَاتٌ فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّ )) هه‌ركه‌سێ چۆ حه‌جێ بلا ئاخفتنێت خه‌له‌ت و تشتێ خه‌له‌ت نه‌كه‌ت، و جره‌برێ و مده‌ركيێ د حه‌جێدا نه‌كه‌ت، چونكى ل وێرێ ئه‌و دكه‌ڤيته د هنده‌ك هه‌لويستاندا دبيت ته‌حه‌ملێ نه‌كه‌ت، و ببيته ئه‌گه‌رێ هندێ كێماسى بكه‌ڤيته حه‌جا وى.
يا شه‌شێ: پێدڤيه تشتێ تو هه‌وجه بۆ حه‌جێ دگه‌ل خۆ ببه‌ى، و تشتێ ژ هه‌ميان چێتر تو يێ لێ هشيار بى، به‌رى هه‌ر تشته‌كێ هه‌بيت ته‌قوايه و ترسا خودێيه، ڤێجا به‌رى تو بۆ خۆ ل تشتان بگه‌رى، كا دێ هه‌وجه‌ى چ بى، و هه‌وجه‌ى چ نابى، دڤێت بزانى تشتێ ژ هه‌ميان فه‌رتر تو دگه‌ل خۆ ببه‌ى ته‌قوا خودێيه، له‌وا خودايێ مه‌زن دبێژيت:((وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَىٰ وَاتَّقُونِ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ)) كارێ خۆ بكه‌ن بۆ وه‌غه‌را دنيايێ و حه‌جێ، و ب راستى چێترين خۆكاركرن بۆ وه‌غه‌را حه‌جێ پارێزكارى و ته‌قوايه، و گه‌لى ئاقلداران پارێزكاريا من بكه‌ن.
يا حه‌فتێ: پێدڤيه تو ل حه‌جێ بزڤريه‌ڤه و تو مرۆڤه‌كێ دى و رامان و مه‌عانيێت حه‌جێ هه‌مى دگه‌ل ته.. و ل ده‌ف ته هه‌بن، پێدڤيه وه‌ختێ حه‌جى دزڤريته مالا خۆ، خۆ ژ هه‌مى گونه‌هان دويربێخيت و خه‌مه‌كا خه‌م ژ مالا خۆ بخۆت، و پێدڤيه سۆز و په‌يمانه‌ك ل حه‌جێ دابيته خودايێ مه‌زن، كو پشتى ئه‌و دزڤريته‌ڤه ب دورستى ئه‌مانه‌تى د راستا مالا خۆدا بكه‌ت، و ته‌خسيريێ د ده‌رهه‌قێ واندا نه‌كه‌ت، و مالا خۆ ب هه‌مى ئه‌ندامڤه بكه‌ته ماله‌كا موسلمان، كور و كچ و ده‌يك و باب، هه‌مى پێكڤه د موسلمان بن، ئانكو پێگر بن بۆ ئيسلامێ، و ب دورستى ل به‌ر ئه‌مرێ خودێ بن د هه‌مى كاروبارێت خۆدا، ڤێجا ژ جلكى و سه‌روبه‌رێ ئاشكه‌را بگره، هه‌تا دگه‌هيه هزروبير و دلى، د وه‌سا بن وه‌كى خودێ پێ خۆش، چونكى هه‌ى حه‌جى.. تو يێ قه‌ستا مه‌كه‌هێ دكه‌ى، تو يێ قه‌ستا جهێ ئيبراهيمى دكه‌ى (سلاڤێت خودێ لێ بن)، و تو يێ قه‌ستا جهێ ئيسماعيلى دكه‌ى (سلاڤێت خودێ لێ بن) به‌رانبه‌ر به‌رێ ره‌ش، تو جهێ ئيبراهيم (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبينى، ئه‌و به‌رێ ئيبراهيم (سلاڤێت خودێ لێ بن) دچۆ سه‌ر و كه‌عبه ئاڤا دكر.
ئاڤا زمزم بيرا ته دئينيته هندێ وه‌ختێ ئيبراهيمى (سلاڤێت خودێ لێ بن) هاجه‌ر و ئيسماعيل هێلاينه ل وێرێ، و ده‌مێ تو سه‌عيا د ناڤبه‌را سه‌فا و مه‌روايێدا دكه‌ى بيرا ته دئينيته مالا باش و پێگر (مولته‌زم) ئه‌و مالا ژ باب و ده‌يك و كورى پێك دئێت، ئه‌و ژى ئيبراهيم و ئيسماعيل و هاجه‌ره، كا چه‌وا ڤان هه‌رسێكان ئه‌مرێ خودايێ مه‌زن ب جه ئينان.
ڤێجا يێ بچيته حه‌جێ دڤێت ته‌وبه بكه‌ت و ده‌فته‌را گونه‌هێت خۆ دانينه به‌رچاڤێت خۆ، و ژ هه‌مى گونه‌هان ته‌وبه بكه‌ت، هه‌كه پارێت ئێكى خوار بن، خورتى و سته‌م ل ئێكى كر بيت، يان بێبه‌ختى ل ئێكى كر بيت، دڤێت بچيت و گه‌رده‌نا خۆ ژ ڤى مرۆڤى بده‌ت ئازاكرن، و هۆسا دڤێت هێژ نه‌چۆيه حه‌جێ هزرا خۆ بكه‌ت، كا خه‌له‌تى د ده‌رهه‌قێ كێدا كريه، و بچيته ده‌ڤ و گه‌رده‌نا خۆ پێ بده‌ته ئازاكرن، و دڤێت مه‌رجێت ته‌وبێ ب جه بينيت، هه‌كه گونه‌ه د ناڤبه‌را وى و خودێدايه پێدڤيه سێ مه‌رجان ب جه بينيت:
1ـ ڤێ گونه‌هێ ئێكسه‌ر بهێليت.
2ـ ب دورستى په‌شێمان ببيت.
3ـ برياره‌كا موكوم و ژ دل بده‌ت، چوجا ل وێ گونه‌هێ نه‌زڤريته‌ڤه. به‌لێ هه‌كه گونه‌ه ئه‌و بيت د ده‌رهه‌قێ مرۆڤه‌كيدا كر بيت. ئه‌ڤێ چه‌ندێ چار مه‌رج يێت هه‌ين، و هه‌تا ته‌وبا وى قه‌بويل ببيت پێدڤيه هه‌رسێ مه‌رجێت بۆرى ب جه بينيت دگه‌ل ڤى مه‌رجێ چارێ ئه‌و ژى ئه‌ڤه‌يه: دڤێت بچيت گه‌رده‌نا خۆ ب وى مرۆڤى ئه‌وێ خه‌له‌تى د راستا ويدا كرى، بده‌ته ئازاكرن.
يا دويماهيێ: خالا دويماهيێ يا كو پێدڤى حه‌جى يێ لێ هشيار بيت، دا حه‌جا وى يا مه‌بروور و قه‌بويل بيت ئه‌ڤه‌يه: وه‌ختێ دزڤريته‌ڤه، بزڤريت مرۆڤه‌كێ دى، و يێ هاتيه گوهۆرين و وه‌كى به‌رێ نه‌مايه، ئه‌و خه‌له‌تيێت كرين و ئه‌و تشتێت به‌رى نوكه دكرن دڤێت بێنه هێلان، و دڤێت بزانين گه‌له‌ك زانايێت مه دبێژن: رامانا (الحج المبرور) ئه‌و حه‌جه يا خودانێ وێ دزڤريت نه‌وه‌كى خۆ و يێ هاتيه گوهارتن، و بزڤريته‌ڤه و گه‌له‌ك ده‌رسێت مه‌زن ژ حه‌جێ يێت وه‌رگرتين، و بزڤريته‌ڤه و بۆ خۆ گه‌له‌ك رامان و شيره‌تێت مه‌زن يێت وه‌رگرتين، و بزڤريته‌ڤه و بۆ خۆ گه‌له‌ك ده‌رس و چامه و عيبره‌ت يێت وه‌رگرتين، چونكى ئه‌و يێ ژ مالا خودێ دئێت و ئه‌ڤه چه‌ند هه‌يام بوو ئه‌و مێڤانێ خودايێ مه‌زن بوو، و گه‌له‌ك جه يێت ديتين و يێ چۆيێ جهێت پێغه‌مبه‌رينه و جهێت پێغه‌مبه‌رانن، ڤێجا ڤيابيت ڤان تشتان هه‌ميان سه‌متێ ژيانا وى هه‌مى گوهارتبيت و ژيانا وى هه‌مى به‌ر ب گوهۆرينێڤه بربيت، و ئه‌ڤه وى بكه‌ته مرۆڤه‌كێ خودايى، و مرۆڤێ خودايى ژى ئه‌وه يێ چو تشتان نه‌كه‌ت و چو ئاخفتنان نه‌بێژيت، و ب چو كار و كرياران نه‌رابيت هه‌كه هزرا خۆ باش و باش تێدا نه‌كه‌ت، كا خودێ ب وێ گۆتنێ و وي كار و كريارێ و وێ هزروبيرێ يێ خۆشه يان نه، و هه‌كه ديت خودێ يێ پێ نه‌خۆشه، دويرترين مرۆڤه ژ وان گۆتن و كرياران و نێزيك نابيت، و ئه‌و گه‌ز و مه‌قه‌س و پيڤانێت به‌رى نوكه تشت پێ دكێشان هه‌مى به‌دل بوون، و گه‌ز و ته‌رازيا وى يا بوويه دينێ خودايێ مه‌زن، سه‌ره‌ده‌رى و ته‌عامولا وى د بازرگانيا ويدا و د هه‌مى شۆلێت ويدا ب وى ره‌نگينه يێ خودايێ مه‌زن پێ خۆش، ئارمانجا وى ژ هه‌ر تشته‌كێ هه‌بيت ئه‌ڤه‌يه خودايێ مه‌زن ژ خۆ رازى بكه‌ت، و ئه‌ڤ كارلێكرن و گوهۆرينه نه بۆ هه‌يڤه‌كێ و دوو هه‌يڤان ب تنێيه به‌لكى بۆ ژيێ وى هه‌ميێيه، و هه‌ر ژبه‌ر هندێ ژى حه‌ج ل عه‌مرى هه‌ميێ ساله‌كێ ب تنێ ل سه‌ر مرۆڤى فه‌رزه، و پشتى وێ جارێ، يێت دى هه‌مى سونه‌تن، ڤێجا پێدڤيه حه‌جى بۆ خۆ باش ده‌رسان ژێ وه‌رگريت، و ئه‌و جهێت ل حه‌جێ دبينيت، هه‌مى رامانا خۆ ل سه‌ر وى بهێلن، و كارلێكرنا خۆ ل سه‌ر وى بكه‌ن.
ژ وان جهان: وه‌كى مه‌كه‌هێ ئه‌و جهێ ده‌سپێكا ده‌عوا ئيسلامێيه، جهێ((اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ)) و جهێ بيلال و خه‌ببابيه و جهێ زه‌نيرايێ و ياسرى و عه‌ممارى و سومه‌يايێيه، و يا فه‌ره وه‌ختێ حه‌جى به‌رێ خۆ دده‌ته دۆل و نهالێت مه‌كه‌هێ، ئه‌و وێ هزرێ بكه‌ت ئه‌و يێ پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبينيت، و يێ ئه‌بو به‌كرى دبينيت، و ئه‌ڤه عه‌مماره و يێ دى خه‌ببابه و هۆسا ديرۆكا ئيسلامێ باش ل به‌ر چاڤان ئاشكه‌را دبيت، و ده‌مێ دچيته عه‌ره‌فێ بزانيت رامانا عه‌ره‌فێ چيه. و ئه‌ڤه مينايه، دڤێت مينا چ بينيته بيرا وى؟. و ئه‌ڤه كه‌عبه‌يه، پاشى قه‌ستا مه‌دينه‌يا پيرۆز دكه‌ت و د ناڤبه‌را مه‌كه‌ه و مه‌دينه‌يێدا شه‌ش حه‌فت سه‌عه‌تن ب ترومبێلێ، و د ڤێ رێكێ هه‌ميێدا دڤێت به‌رده‌وام تو هزرا خۆ بكه‌ى، كا چه‌وا ده‌رس و عيبره‌تان دێ بۆ خۆ وه‌رگرى، نه هزرا ته ل سه‌ر هندێ بيت كانێ دێ چ دياريان ئينى، مخابن ديارى بۆ كه‌س و كاران، بۆ گه‌له‌ك حه‌جيان دبيته ئه‌گه‌رێ هندێ ب دورستى حه‌جا خۆ نه‌كه‌ن، و ئه‌ركاران ب ره‌نگێ پێدڤى نه‌كه‌ن، له‌وا پێدڤيه هزرا مرۆڤێ حه‌جى به‌س ئه‌و بيت كا دێ چه‌وا ده‌رس و عيبره‌تان بۆ خۆ گريت، و كا دێ چه‌وا كارتێكرن لێ ئێته‌كرن، و كا چه‌وا شوينده‌ستێت حه‌جێ، و وان جهێت چۆينێ و ديتين، دێ ل سه‌ر وان كه‌ڤن و مينن و خودێ چێتر دزانيت.
