ب / پێنگاڤێت ب كريار:
پێنگاڤا ئێكێ: قه‌ستا مرۆڤێت خۆ بكه، و كه‌س و كارێت خۆ و يێت ده‌وروبه‌رێت خۆ، و گه‌رده‌نا خۆ ب وان بده ئازاكرن، و حه‌ق و حقوقێت كه‌سێ نه‌هێله سه‌ر خۆ، و هشياربى نه‌چى و دلێ خه‌لكى ژ ته يێ مايى بيت، يان ته حه‌قێ ئێكى خواربيت.
پێنگاڤا دووێ: پێدڤيه هه‌ر تشتێ تو بۆ رێكا خۆ هه‌وجه ببيێ دگه‌ل خۆ ببه‌ي، و خۆ بۆ كاربكه‌ى و بزانه چێترين تشت تو دگه‌ل خۆ ببه‌ى ته‌قوا خودێيه، و هه‌ر بۆ ڤێ وه‌غه‌رێ خودايێ مه‌زن دبێژيت:(( وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَىٰ وَاتَّقُونِ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ)) ئانكو: كارێ خۆ بۆ وه‌غه‌را حه‌جێ بكه‌ن، و چێترين كاركرن ئه‌وه تو خۆ ب ته‌قوايێ و ب ترسا خودێ كار بكه‌ى، و ئه‌ڤه ژى دێ ب ڤى ره‌نگى چێبيت تو ته‌وبه‌يه‌كا راست و دورست و يا ژ دل و ژ زانين بكه‌ى.
پێنگاڤا سيێ: ده‌مێ تو ژ مال ده‌ردكه‌ڤى، پێ خۆ يێ چه‌پێ ژ مال ده‌ربێخه، و ڤێ دوعايێ به‌رى ده‌ركه‌ڤى ـ دوعايا شه‌يتان پێ ژ ته بێهيڤى دبيت و ژ ته دوير دكه‌ڤيت ـ بێژه (بِسْمِ اللَّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ لا حَوْلَ وَلا قُوَّه إِلا بِاللَّهِ) ئانكو: ئه‌ز هاريكاريێ ب ناڤێ خودێ دخوازم، و من پشتا خۆ ب خودێ گرێدا، و چو هێز و شيان نينن، ب خودێ نه‌بن.
ـ و پشتى تو ل سه‌يارێ سويار دبى ڤێ دوعايێ بكه، و ژبير نه‌كه ده‌مێ ته پێ خۆ هاڤێته د سه‌يارێدا بێژه (بِسْمِ اللَّهِ)، پشتى تو سويار دبى و جهێ خۆ دگرى، بێژه: (سُبْحَانَ الذي سَخَّرَ لنا هژا وما كنا له مُقْرنِينَ وَإِنَّا إلى رَبِّنَا لَمُنْقَلِبُونَ الحمد لله، الحمد لله، الله أكبر، الله أكبر، الله أكبر، سُبْحَانَكَ إِنِّي ظلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ لِي إِنَّهُ لا ێغْفِرُ الذنُوبَ إِلا أَنْتَ).
ـ پاشى دوعايا سه‌فه‌رێ بكه: (اللهم إِنَّا نَسْأَلُكَ في سَفَرنَا هذا الْبِرَّ وَالتَّقْوَى وَمِنْ الْعَمَلِ ما تَرْچى اللهم هَوِّنْ عَلَيْنَا سَفَرَنَا هذا وَاطوِ عَنَّا بُعْدَهُ اللهم أنت الصَّاحِبُ في السَّفَر وَالْخَلِيفَه في الْأَهْلِ اللهم إني أَعُوذ بِكَ من وَعْپاءِ السَّفَر وَكَآبَه الْمَنْڤر وَسُوءِ الْمُنْقَلَبِ في الْمَالِ وَالْأَهْلِ وَالْوَلَدِ) يا خودآ ئه‌م داخوازا باشيآ و ته‌قوايآ ژ ته دكه‌ين و ژ كارى يآ تۆ پآ رازى، يا خودێ تو ڤێ وه‌غه‌رێ ل سه‌ر مه سڤك بكه‌ى و ل به‌ر مه نێزيك بكه‌ى يا خودێ تو هه‌ڤالى د وه‌غه‌رێدا، و ته ئاگه‌ه ژ مالا من هه‌يه، تو يێ د ناڤ واندا، يا خودێ ئه‌ز خۆ ب ته دپارێزم ژ ئه‌زيه‌ت و نه‌خۆشيا وه‌غه‌رێ، و ژ دلگرانى و نه‌خۆشيا وه‌غه‌رێ، و ژ زڤرينا نه‌خۆش بۆ ناڤ مال و كه‌س و كار و زارۆكان. و ب ڤى ره‌نگى ئه‌ڤه ته به‌رێ خۆ دا حه‌جێ، ڤێجا يان دێ ب رێكا ئاڤێ يان ب ته‌يارێ يان ب رێكا سه‌يارێ چى، هه‌لبه‌ت هه‌كه تو ب رێكا سه‌يارێ چۆى، وه‌كى يا ئاشكه‌را، به‌رى تو بچيه حيجازێ دێ ل جهه‌كي راوستى دبێژنێ (ژات عرق)، و ئه‌و.. ئه‌و جهه يێ كو دڤێت تو ژێ نه‌بۆرى، هه‌تا ئنيه‌تا خۆ نه‌ئينى كا چ ره‌نگێ حه‌جێ دێ كه‌ى، و ل وێرێ دڤێت ئيحرامان گرێده‌ى.
ـ و هه‌كه تو ب ته‌يارێ چۆى، پێدڤيه ده‌مێ تو دگه‌هيه هنداڤى جهه‌كي ژ جهێت ئيحرام به‌ستنێ، ـ دڤێت حه‌جى ژێ نه‌بۆرن هه‌تا ئنيه‌تا حه‌جێ دئينن و ئيحرامان گرێده‌ن ـ و هه‌كه تو بێژى ئه‌ز نوزانم كا كه‌نگى و چ سه‌عه‌ت دێ گه‌همه هنداڤى وى جهى، وى ده‌مى ئه‌ز ته شيره‌ت دكه‌م هه‌ر ل مه‌تارخانه‌يێ تو ئيحرامان گرێده‌ى و ئنيه‌تا خۆ بينى.
ـ و هه‌كه تو ب رێكا ئاڤێ بچى پێدڤيه بزانى كا كه‌نگى دێ گه‌هيه راستا وى جهى دڤێت ل وێرێ ئيحرامان گرێده‌ى و ئنيه‌تا خۆ بينى.
و هه‌لبه‌ت حه‌جى به‌رى جلكێت ئيحرامان بكه‌ته به‌ر خۆ سونه‌ته:
* سه‌رێ خۆ بشۆت پاشى ئيحرامان بكه‌ته به‌ر خۆ.
* دوو ركعه‌تێت سونه‌ت بكه‌ت پاشى ئنيه‌تا خۆ بينيت.
* پشتى ئنيه‌تا خۆ دئينيت ئێكسه‌ر دڤێت بێژيت: ((لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لا شَريكَ لك لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَه لك وَالْمُلْكَ لا شَريكَ لك)) و به‌رده‌وام دێ ڤێ ته‌لبيێ بێژى، و به‌س ناكه‌ى هه‌تا دچيه ره‌ميا جه‌مه‌راتان رۆژا ئێكێ يا جه‌ژنێ، و گاڤا به‌ركێ ئێكێ ته هاڤێت ژ نوى دێ به‌س كه‌ى ل دويف مه‌زهه‌بێ جمهورێ زانايان.
* و يافه‌ره تو ئنيه‌تا خۆ ب مه‌رجيڤه گرێده‌ى و بێژى: (فان حبسني حابس فمحلي حيپ حبستني)، چونكى هه‌كه حه‌جى ڤێ بێژيت و ئاسته‌نگه‌ك كه‌فته د رێكا ويدا و ژ وێرێ زڤرى خودێ لێ ناگريت.
* و حه‌جا ژ هه‌ميان ب خێرتر و باشتر ئه‌وه ئنيه‌تا خۆ بۆ بينيت، حه‌جا ته‌مه‌توعه (و ئه‌م وان شيره‌ت دكه‌ين ئه‌وێت ئنيه‌تا وان حه‌جا ته‌مه‌توع، گه‌ل گاڤا عومره ب دويماهى ئينان، به‌رێ خۆ بده‌نه وان كۆمپانيان ئه‌وێت قوربانان وه‌ردگرن، وه‌كى به‌نكا (التنميه الاسلامي) يان شريكا راجحى و وان بكه‌نه وه‌كيلێت خۆ و بهايێ قوربانى بده‌نه‌ف وان، و ئه‌و خه‌ما قوربانى نه‌خۆن، چونكى دبيت پشتى هنگى ب زه‌حمه‌ت بكه‌ڤيت و قوربان ب ده‌ست نه‌كه‌ڤيت).
* پاشى دێ جلكێت ئيحرامێ كه‌يه به‌ر خۆ، و ژن هه‌ر جلكێت خۆ يێت به‌رێ دێ كه‌ته به‌ر خۆ، به‌لێ جلكێ ئيحرامێ يێ زه‌لامى دڤێت دوو پارچه بن، و سپى بن، ئێكێ دێ د ناڤته‌نگا خۆ وه‌ركه‌ت و قاييشه‌كێ دێ ل سه‌ر گرێده‌ت، يا دووێ دێ دانيته سه‌ر ملێت خۆ.
* پاشى دێ ئنيه‌تا خۆ ئينى، كا چ ره‌نگێ حه‌جێ ته دڤێت، و دويف ئنيه‌تێرا ئێكسه‌ر دێ بێژى: (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لا شَريكَ لك لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَه لك وَالْمُلْكَ لا شَريكَ لك).
* هه‌لبه‌ت هه‌ر گاڤا زه‌لامى ئه‌ڤ جلكه كرنه به‌ر خۆ و چۆ د ئيحراماندا، پێدڤيه چو جلكێت دى نه‌هێليته به‌ر خۆ، نه فانێله، نه ته‌بانه، به‌لێ ژنێ جلكێت وێ يێت ئاسايى و عادى دێ ل به‌ر بن، هه‌ر جلكێ هه‌بيت، يێ سپى بيت، يێ ره‌ش بيت، يێ زه‌ر بيت، و هه‌ر جلكێ هه‌بيت، به‌لێ پا فه‌ره يێت شه‌رعى بن و له‌شێ وێ هه‌ميێ بگرن، و هه‌كه سپى بن باشتره.
* و هه‌ردوو پێكڤه ژن و زه‌لام بێ فه‌رق و جودايى پشتى ئنيه‌تێ دئينن، دێ بێژن: (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لا شَريكَ لك لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَه لك وَالْمُلْكَ لا شَريكَ لك)، و به‌رده‌وام دێ ڤێ بێژن هه‌تا ره‌ميا شه‌يتانى دكه‌ن، پشتى به‌رێ ئێكێ دهاڤێژن دێ ته‌لبيان (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ....) به‌سكه‌ن.
* هه‌لبه‌ت گه‌ل مرۆڤى جلكێت ئيحرامێ كرنه به‌ر خۆ پێدڤيه بزانيت ئه‌ڤ تشتێت خوارێ ل سه‌ر د حه‌رامن و نه‌دورستن:
1ـ هه‌كه ژن و مێر دگه‌ل ئێك بن، نابيت بچنه نڤينا ئێك و نڤين د ناڤبه‌را واندا يا حه‌رامه هه‌تا ژ ئيحرامان ده‌ردكه‌ڤن.
2ـ گه‌نگه‌شه و جيدال و قايشكێشان و قه‌رقه‌شه و مده‌ركى يا حه‌رامه.
3ـ جلكێ دورى نابيت زه‌لام بكه‌ته به‌ر خۆ، و مه‌خسه‌دا مه ژ دورينێ ئه‌ڤه‌يه وه‌كى قه‌ميسى يان وه‌كى بلۆزى، به‌لێ هه‌كه ئيحراما ئێكێ پێنج پارچه بيت و هه‌ر پێنج پێكڤه بربنه سه‌رێك دا ببنه ئێك پارچه ئه‌ڤه نه‌دورياره و چونينه، يان هه‌ر پارچه‌كێ چه‌ند جاران دوريار سه‌ررا هاتبيت و چۆ بيت، ديسا ئه‌ڤه چو نينه.
4ـ بێهن خۆشى و گولاڤ نابيت بێته ب كارئينان، هه‌روه‌سا نابيت ئه‌و بێهنا خۆش بهه‌لكێشيت.
5ـ نابيت موى، چ يێت سه‌رى بن چ يێت بن كه‌ڤشا يان هه‌ر جهه‌كێ دى هه‌بيت حه‌جى بينيته ده‌رێ يان كورتكه‌ت، به‌لێ هه‌كه ئه‌و ب خۆ وه‌ريان دگه‌ل سه‌رشويشتنێ يان دگه‌ل سه‌رشه‌كرنێ يان دگه‌ل سه‌رخوريانێ ئه‌ڤه چونينه.
6ـ ناچێبيت نينۆكێت ده‌ستى يان پيان بێنه ژێڤه‌كرن هه‌تا رۆژا عه‌يدێ.
7ـ ديسا ناچێبيت زه‌لام چو تشتى بكه‌ته سه‌رێ خۆ، دڤێت زه‌لام يێ سه‌ركۆل بيت، به‌لێ ژن ئاسايى دێ ده‌رسۆكا وێ ل سه‌رێ وێ بيت، و ژ به‌ر گه‌رمێ دورسته شه‌مسى بێته ب كارئينان، به‌لێ ژبه‌ر هه‌تاڤێ يان هه‌ر تشته‌كێ دى ناچێبيت زه‌لام كولاڤى يان پاته‌كى بكه‌ته سه‌رێ خۆ.
8ـ ژن سه‌روچاڤێت وێ دێ د به‌رداى بن نابيت پێچێ دانيت و نابيت ده‌ستگۆركا ژى بكه‌ته ده‌ستێت خۆ.
9ـ نێچير، خۆ هه‌كه ل به‌ر وان يا ب ساناهى ژى بيت ناچێبيت، و نابيت هاريكاريێ ژى بكه‌ن.
10ـ هشيار بن دار و گياى ل حه‌جێ نه‌هلقينن، ئه‌وێ ئه‌و ب خۆ شين بووى نه‌شكێنن ژى.
حوكمێ وى يێ ئێك ژ ڤان تشتێت نه‌دورست بكه‌ت:
* هنده‌ك ژ وان تشتان هه‌كه مرۆڤى كرن، ئێكجار حه‌جا مرۆڤى پويچ دكه‌ن، ئه‌و ژى هه‌كه نڤين د ناڤبه‌را ژن و مێراندا چێبوو و پشتى ڤێ ژى دڤێت:
1ـ حه‌جا خۆ ببه‌ته سه‌رى، و حه‌ج ل سه‌ر نارابيت ژى.
2ـ دڤێت حێشتره‌كێ ژى قوربان بده‌ت.
3ـ و سالا پاشتر دڤێت جاره‌كا دى بهێت حه‌جا خۆ بكه‌ته‌ڤه.
* به‌لێ هه‌كه ئه‌ڤێت دى كرن دڤێت ئێك ژ ڤان سێيان بكه‌ت:
1ـ دڤێت گيسكه‌كي قوربان بده‌ت.
2ـ يان سێ رۆژان يێ ب رۆژى بيت.
3ـ يان خوارنێ بده‌ته شه‌ش به‌لنگازان.
تێبينيه‌ك: هه‌كه زه‌لامى پشتى ئيحرام گرێداين، و ژبيركر و ته‌بانيێ خۆ نه‌ئێخست و ما ل پێ وى، و پاشى هاته بيرا وى، چو ل سه‌ر ناچيت هه‌ما هه‌ر وه‌ختێ بيرا وى هاتێ دێ ئێخيت و هه‌ر هند.
* و هه‌كه ته ئه‌ڤ جلكه كرنه به‌ر خۆ، دێ هه‌ر ڤى زكرى بێژى، تو ل مه‌تارخانه‌يێ بى، د سه‌ياراندا بى، و د باخيره‌ياندا بى، ل كيرێ بى به‌رده‌وام دێ بێژى: (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لا شَريكَ لك لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَه لك وَالْمُلْكَ لا شَريكَ لك)، و به‌رده‌وام دێ ڤێ بێژى هه‌تا دگه‌هيه مه‌كه‌هێ.
* گاڤا تو نێزيكى مه‌كه‌هێ بووى، هه‌كه ده‌ست بده‌ت، جهه‌كى راوه‌ستى و سه‌رێ خۆ بشۆى به‌رى بچيه ناڤ مه‌كه‌هێ ئه‌ڤه سونه‌ته، و هه‌كه ده‌ست نه‌دا چو نينه. و هه‌كه ته مه‌كه‌ه ديت دێ ڤێ دوعايێ بێژى: (اللهم البلد بلدك والبيت بيتك، جئت اطلب رحمتك، وائم طاعتك، متبعا لامرك، راضيا بقدرك، مبلغا لامرك، اسالك مساله المضطر ان تتقبلني وتتجاوز عني برحمتك، وان تدخلني جنتك)، ئانكو: ئه‌ى خودێ ئه‌ڤ باژێره باژێرێ ته‌يه، و ئه‌ڤ ماله مالا ته‌يه، ئه‌ز يێ هاتيم داخوازا دلۆڤانيا ته بكه‌م، و قه‌ستا گوهداريا ته بكه‌م، و ئه‌ز دويف ئه‌مرێ ته يێ هاتيم، و ئه‌ز ب قه‌ده‌را ته يێ رازيمه، ئه‌ز يێ هاتيم دا ئه‌مرێ ته ب جه بينم، داخوازێ ژ ته دكه‌م داخوازا مرۆڤه‌كێ زێده هه‌وجه، تو ژ من قه‌بويل بكه‌ى و ب دلۆڤانيا خۆ ل من ببۆرى و گونه‌هێت من ژێ ببه‌ى، و تو من ببه‌يه به‌حه‌شتا خۆ.
ئه‌ڤه دوعايا ديتنا مه‌كه‌هێيه، و وه‌ختێ هوين چۆنه مه‌كه‌هێ، دێ هه‌وه به‌نه شوقه‌يان، دێ تشتێت خۆ دانن و دێ ژ نوى قه‌ستا كه‌عبێ كه‌ن، و عادى هندى هوين ب رێكێڤه به‌رده‌وام دێ ڤى زكرى كه‌ن: (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لا شَريكَ لك لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَه لك وَالْمُلْكَ لا شَريكَ لك). هه‌ر دێ ڤى زكرى بێژن هه‌تا هوين نێزيكى مزكه‌فتا كه‌عبێ دبن.
* و هه‌كه تو نێزيكى مزگه‌فتێ بووى و ته كه‌عبه ديت دێ بێژى: (اللَّهُمَّ زِدْ هذا البيت تشريفاً وتعظيماً وتكريماً ومهابه وزِدْ مَنْ شَرَّفَه وكَرَّمه وعَظمه ممن حجَّه أو اعتَمَرَه تشريفاً وتكريماً وتعظيماً وبَراً ، اللهم انت السلام ومنك السلام، فحينا بالسلام).
و هه‌ر دوعايه‌كا دى هه‌بيت دێ دويفدا بۆ خۆ كه‌ى. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ دوعايه نه‌واجبه هه‌كه ژ بيرا ئێكى چۆ يان ژبه‌ر نه‌بيت چونينه، و هه‌ر گاڤا ته كه‌عبه ديت بۆ خۆ ده‌ست باڤێژه دوعايان و بێژه ئه‌ى خودا ئه‌ڤێ مالێ زێده‌تر ب قه‌در و قيمه‌ت بێخه و زێده‌تر ب رێز و ئحتيرام بێخه و قه‌درێ وى مرۆڤى ژى زێده‌كه يێ قه‌ستا ڤێ مالێ دكه‌ت بۆ حه‌جێ يان بۆ عومرێ.
* ژبير نه‌كه پێ راستێ باڤێژه د مزگه‌فتێڤه و بێژه:
1ـ (بسم الله والصلاه والسلام على رسول الله، اللهم اغفر لي ذنوبي، وافتح لي ابواب رحمتك).
2ـ يان ژى بێژه: (اعوذ بالله العظيم وبوجهه الكريم وسلطانه القديم من الشيطان الرجيم).
* پشتى تو دچيه د ژۆرڤه، ئێكسه‌ر قه‌ستا كه‌عبێ بكه، و تو ته‌حيه‌ت مه‌سجد ناكه‌ى، دا ده‌ست ب ته‌وافێ بكه‌ى، و ژبير نه‌كه ئنيه‌تا خۆ بينه، كا ته‌وافا ته يا چيه، هه‌كه حه‌جا ته ئيفراد بيت يان قيران بيت، ته‌وافا ته، ته‌وافا قدوومێيه، و بۆ ته‌وافكرنێ به‌رێ خۆ بدێ كه‌عبه يا چارگۆشه‌يه و كراسه‌كێ ره‌ش يێ ل به‌ر و يا د نيڤا مزگه‌فتێدا، قه‌ستا كه‌عبێ بكه، و به‌رێ خۆ بدێ كا به‌رێ ره‌ش ل كيرێيه، و راستا به‌رێ ره‌ش راوه‌سته، و مزگه‌فتێ بێخه ره‌خێ خۆ يێ راستێ و كه‌عبێ بێخه ره‌خێ خۆ يێ چه‌پێ، و هۆسا مزگه‌فت دێ ل لايێ ته يێ راستێ بيت و كه‌عبه و به‌رێ ره‌ش دێ ل لايێ ته يێ چه‌پێ بن.
* هه‌لبه‌ت پێنگاڤا ئێكێ ل ته‌وافێ دێ ل راستا سه‌متا به‌رى راوه‌ستى.
* ل وێرێ دێ ئنيه‌تێ ئينى، كا چ ره‌نگێ ته‌وافێيه، ته‌وافا قدوومێيه هه‌كه حه‌جا ئيفراد بيت يان يا قيران بيت، و دێ ته‌وافا عومرێ بيت هه‌كه حه‌جا ته‌مه‌توعێ بيت، و سونه‌تێت ته‌وافێ ژى ئه‌ڤه‌نه:
1ـ سونه‌ته ده‌ستێ خۆ بكه‌يه به‌رێ ره‌ش يان تشته‌ك ف ته بيت بگه‌هينيێ، ئه‌ڤه هه‌كه ئزديحام نه‌بيت و ده‌رفه‌ت هه‌بيت و ئه‌زيه‌تا كه‌سێ نه‌كه‌ى.
2ـ و هه‌كه نه‌شياى دوير و ل سه‌ر خيچێ به‌رێ خۆ بده به‌رێ ره‌ش و بێژه: (بسم الله، الله اكبر، اللهم ايمانا بك وتصديقا بكتابك، ووفاء بعهدك، واتباعا لسنه نبيك محمد ـ صَلى الله عليه وسلم ـ)، و هه‌كه ته نه‌زانى ڤێ بێژى فه‌ره ڤێ بێژى: (بسم الله، الله اكبر) و ئه‌ڤه به‌سه.
3ـ ب ده‌ستێ خۆ يێ راستێ ئيشاره‌تێ بده به‌رێ ره‌ش و ده‌ست ب ته‌وافێ بكه، به‌س هشيار بى ده‌ستێ خۆ ماچى نه‌كه.
4ـ سونه‌ته زه‌لام ملێ خۆ يێ راستێ ده‌ربێخيت و ئيحراما خۆ بێخيته بن كه‌فشێ خۆ يێ راستێ، و ئه‌ڤه نه‌واجبه، و هه‌ر ته‌وافه‌كا سه‌عى د دويفدا.. سونه‌ته ملێ راستێ بێته ده‌رئێخستن و رويسكرن.
5ـ هه‌رسێ جارێت ئێكێ هه‌كه ده‌رفه‌ت هه‌بيت و ده‌ست بده‌ت، سونه‌ته تو خۆش و ب هه‌روه‌له بچى، و هه‌كه ئزديحام بيت دێ ئاسايى چى.
6ـ سونه‌ته هه‌كه ئزديحام نه‌بيت، ده‌ستێ خۆ بكه‌يه كوژيێ به‌رى به‌رێ ره‌ش كو دبێژنێ كوژيێ يه‌مانى، چونكى پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: هه‌كه ده‌ستێ مرۆڤى ب روكنێ يه‌مانى كه‌فت گونه‌هێت مرۆڤى دوه‌ريێن، به‌لێ ئه‌ڤه سونه‌ته هه‌كه ده‌ست بده‌ت و يا ب ساناهى بيت، و هه‌كه يا ب زه‌حمه‌ت بيت نه‌پێدڤيه.
7ـ كوژيێ به‌رى، به‌رێ ره‌ش كو دبێژنێ روكنێ يه‌مانى هه‌تا كوژيێ به‌رێ ره‌ش سونه‌ته تو ڤێ دوعايێ بكه‌ى:(رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْێا حَسَنَه وَفِي الْآخِرَه حَسَنَه وَقِنَا عَذابَ النَّار) و هه‌ر دوعايه‌كا ته دڤێت بۆ خۆ بكه.
8ـ سونه‌ته د ته‌وافێدا به‌رده‌وام بۆ خۆ دوعايان بكه‌ى.
مه‌رجێت پێدڤى بۆ ته‌وافێ:
هه‌تا ته‌وافا ته يا دورست بيت دڤێت ئه‌ڤ مه‌رجه ب جه بێن و به‌رچاڤ بێنه وه‌رگرتن:
1ـ پێدڤيه، يێ هشيار بى ل ئنيه‌تا ته‌وافێ، كانێ ته‌وافا ته چيه. هه‌كه حه‌جا ته ته‌مه‌توع بيت، دێ بێژى: ئنيه‌تا من ته‌وافا عومرێيه. و هه‌كه ته ئنيه‌تا حه‌جا ئيفراد يان يا قيران بيت، دێ ئنيه‌تا ته‌وافا قدوومێ ئينى.
2ـ پێدڤيه يێ پاقژ بى و ب ده‌ستنڤێژ بى و ناچێبيت تو بێ ده‌ستنڤێژ ته‌وافێ بكه‌ى هه‌رچه‌نده ئبن ته‌يميه دبێژيت: ده‌ستنڤێژ نه‌مه‌رجه هه‌بيت بۆ ته‌وافێ و بێ ده‌ستنڤێژ ژى دورسته هه‌كه يێ پاقژ بيت ژ حه‌ده‌سا ئه‌كبه‌ر، به‌لێ باشتره يێ ب ده‌ستنڤێژ بيت هه‌كه نه ته‌وافا دورسته ـ ل ڤێرێ من پێ خۆشه ئه‌ز شيره‌ته‌كێ ل وان ژنان بكه‌م ئه‌وێت دكه‌ڤنه د عادێدا به‌رى بێنه حه‌جێ، وان ده‌رمانان ب كار بينن ئه‌وێت عادێ پاش دئێخن دا ئاسايى حه‌جا خۆ بكه‌ن و نه‌كه‌ڤنه د كراسێ بێ نڤێژيێدا.
3ـ ئه‌و ئيحرامێت ل به‌ر حه‌جيان دڤێت د پاقژ بن و بێ نڤێژ نه‌بن و ديسا ئه‌و جلكێت به‌ر ژنان ژى.
4ـ دڤێت حه‌فت جاران ل دۆر كه‌عبێ بزڤرى، و هه‌ر زڤرينه‌ك راستا به‌رآ ره‌ش ده‌سپێدكه‌ت، و دڤێت جاره‌كا دى بگه‌هيه هه‌ر وێ راستآ، ئه‌ڤه ژ نوى جاره‌ك، هه‌تا هۆسا حه‌فت جاران تو ل دۆر كه‌عبێ دزڤرى، و هه‌كه ئێك د هه‌ژمارا واندا ب شك كه‌فت، و نه‌زانى كانێ سێ كرن يان چار يان ژى پێنج كرن يان شه‌ش، هنگى دێ هه‌ژمارا كێمتر گريت و يێت مايين دێ ل سه‌ر تمامكه‌ت.
5ـ سونه‌ته تو نێزيكى كه‌عبێ بچى هه‌كه ده‌رفه‌ت هه‌بيت.
6ـ سونه‌ته هه‌كه ئه‌زيه‌ت نه‌چێبيت بچى به‌رێ ره‌ش ماچيكه‌ى يان ده‌ستێ خۆ بكه‌يه تێدا و ده‌ستێ خۆ ماچيكه‌ى، به‌لێ ئه‌ڤه هه‌كه ئه‌زيه‌تا خه‌لكى تێدا نه‌بيت هه‌كه دێ ئه‌زيه‌ت تێدا هه‌بيت، دڤێت ئه‌م بزانين ماچيكرنا به‌رى سونه‌ته، نه‌واجبه و سونه‌ته هه‌كه ئه‌زيه‌ت بۆ خه‌لكى چێنه‌بيت، و هه‌كه ئه‌زيه‌ت چێبوو هنگى گونه‌هه، نه‌سونه‌ته.
7ـ ديسا سونه‌ته د ڤان هه‌مى گه‌راندا دوعا گه‌له‌ك بێنه‌كرن، و يێ نه‌زانيت دوعا بكه‌ت بلا قورئانێ بخوينيت، و يێ دوعا نه‌زانيت، بلا زكرى بكه‌ت ب كوردى ب عه‌ره‌بى ب هه‌ر ئه‌زمانه‌كێ هه‌بيت، بۆ خۆ گه‌له‌ك ڤێ دوعايێ بكه: (اللهم اجعله حجا مبرورا وسعيا مشكورا وذنبا مغفورا، ربنا آتنا في الدنيا حسنه وفي الآخره حسنه وقنا عذاب النار).
د ته‌وافێدا ل ڤان خالان هشياربه:
1ـ ناڤبه‌ينا جارێ و جارێ د ته‌وافێدا گه‌له‌ك بێهنا خۆ نه‌ڤه‌ده، و كار بكه هه‌ر حه‌فت جار دويف ئێكرا بن.
2ـ قه‌وسه‌ك يا ل پشت كه‌عبێ هه‌ى، يا سپيه دبێژنێ: (حجر اسماعيل) هشياربه ده‌مێ تو ته‌وافێ دكه‌ى د وێرێرا نه‌چه، چونكى ئه‌و پارچه‌يه‌كه ژ كه‌عبێ و هنگى ته‌وافا ته نه‌يا دورسته و تو دۆر كه‌عبێ هه‌ميێ نه‌زڤريه.
و هه‌كه تو شياى پشتى ته‌وافێ ب دويماهى دئينى يان هه‌ر وه‌خته‌كێ هه‌بيت سونه‌ته‌كێ د ناڤ وێ قه‌وسێدا بكه‌ى، ئه‌ڤه هه‌روه‌كى ته د كه‌عبێڤه كرى، چونكى ئه‌و قه‌وس وه‌كى مه گۆتى ژ كه‌عبێيه.
3ـ تو يێ عيباده‌تى دكه‌ى پێدڤيه تو ب سوحبه‌تێڤه مژويل نه‌بى، ئه‌و سوحبه‌ت نه‌بيت يا ئه‌و ب خۆ گوهدارى و وه‌عز و شيره‌ت، و ژ ديارده‌يێت خه‌له‌ت گه‌له‌ك جاران حه‌جى د ته‌وافێدا ب سوحبه‌تێڤه مژويل دبن و گه‌ل ئێك و دوو دئاخێڤن هه‌تا ته‌وافا وان ب دويماهيك دئێت.
4ـ ده‌ستێ خۆ نه‌دانه سه‌ر ده‌ڤێ خۆ د ته‌وافێدا.
5ـ قرچه قرچێ ژ ده‌ستێت خۆ نه‌ئينن و هوين د ته‌وافێدا.
6ـ يێ ده‌ستنڤێژا وى نه‌خۆش بوو دشێت بچيت ده‌ستنڤێژا خۆ خۆشكه‌ت و ده‌ستنڤێژا خۆ بشۆته‌ڤه و بێت گه‌رێت خۆ تمام بكه‌ت.
7ـ و هه‌كه هه‌رحه‌فت گه‌ر تمام بوون زه‌لام بلا جاره‌كا دى ملێ خۆ يێ راستێ ڤه‌شێرن و هه‌ر ملێت خۆ نه‌هێلن رويس.
* پێنگاڤا پشتى ته‌وافێ:
پشتى ته ته‌واف خلاسكر ل هه‌ر جهه‌كێ مزگه‌فتێ بيت به‌رێ خۆ بده كه‌عبێ و دوو ركعه‌تان سونه‌ت بكه، د ركعه‌تا ئێكێدا((قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ)) پشتى فاتيحێ بخوينه، و د ركعه‌تا دووێدا ((قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ)) پشتى فاتيحێ بخوينه. و دبێژنه ڤێ نڤێژێ نڤێژا ته‌وافێ، و هه‌كه ده‌ست بده‌ت ئه‌ڤ نڤێژه ل جهێ (مقام ابراهيم) بێته‌كرن ئه‌ڤه سونه‌ته، و هه‌كه تو گه‌هشتيه جهێ (مقام ابراهيم) دێ ڤێ ئايه‌تێ خوينى: ((وَاتَّخِذُوا مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى)) به‌لێ هه‌كه ژبه‌ر ئزديحامێ ده‌ست نه‌دا مه‌رج نينه نڤێژ ل وێرێ بێته‌كرن، به‌لكى هه‌ر جهه‌كێ بێته‌كرن دورسته.
* پێنگاڤا پشتى دوو ركعه‌تێت ته‌وافێ:
پشتى تو ڤان دوو ركعه‌تان دكه‌ى، سونه‌ته قه‌ستا ئاڤا زمزم بكه‌ى و تێر ئاڤێ ڤه‌خۆى، يا باشه به‌رى ئاڤا زمزم ڤه‌خۆى، ئنيه‌تا خۆ بينى، كا دێ بۆ چ هيڤى و ئومێد، ئاڤێ ڤه‌خۆى، چونكى پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((ئاڤا زمزم بۆ وى تشتيه يێ بۆ دئێته ڤه‌خوارن)).
پشتى ته تێر ئاڤ ڤه‌خوار دورسته تو ل سه‌رێ خۆ ژى بكه‌ى و باش بێهنا خۆ بده‌ى.
* پاشى هه‌كه ده‌رفه‌ت هه‌بيت بێيه به‌رێ ره‌ش، ئه‌ڤه يا باشه، و هه‌كه يا ب زه‌حمه‌ت بيت، ژ دويرڤه به‌رێ خۆ بده به‌رێ ره‌ش و راستا ده‌رگه‌هێ كه‌عبێ راوه‌سته و ده‌ستێت خۆ بلندكه و وان دوعايان بكه ئه‌وێت ته دڤێن.
* پێنگاڤێت پشتى ڤه‌خوارنا ئاڤا زمزم:
پاشى قه‌ستا سه‌فا و مه‌روايێ بكه، و به‌رێ خۆ بدێ ل سه‌ر قه‌وسه‌كێ يا نڤێسيه (باب الصفا) د وێرێرا هه‌ره دێ چيه سه‌فايێ، و سه‌فا ب خۆ: گركه‌كه و به‌رێت وي د زه‌رن، و به‌سه ده‌ستێ ته يان پێت ته بگه‌هنه وان به‌ران، به‌لێ سونه‌ته هه‌كه ئزديحام نه‌بيت و ئه‌زيه‌ت چێنه‌بيت، مرۆڤ بچيته سه‌ر سه‌فايێ.
ـ ڤێجا وه‌ختێ تو نێزيكى سه‌فايێ بووى و گه‌هشتيێ، ڤێ ئايه‌تێ بخوينه:((إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَائِرِ اللَّهِ))
* و ژبير نه‌كه سه‌عيا د ناڤبه‌را سه‌فا و مه‌روايێدا، پشتى ته‌وافێ و دوو ركعه‌تان و ڤه‌خوارنا ئاڤا زمزم دئێت.
ـ پاشى دێ سه‌ركه‌ڤيه سه‌فايێ و به‌رێ خۆ ده‌يه كه‌عبێ و بێژه: (الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر) پاشى ڤێ دوعايێ بكه: (لا إِلَهَ إلا الله وَحْدَهُ لا شَريكَ له له الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وهو على كل شَيْءٍ قَدِيرٌ لا إِلَهَ إلا الله وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ وَهَزَمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ) سێ جاران دێ ڤێ دوعايێ كه‌ى.
ـ پشتى ڤێ دێ ده‌يه رێكێ، و دێ قه‌ستا مه‌روايێ كه‌ى، و وه‌ختێ تو قه‌ستا مه‌روايێ دكه‌ى، دێ ره‌حه‌ت و ئاسايى چى، هه‌تا دگه‌هيه جهه‌كي، دێ نيۆنه‌كا كه‌سك بينى ل به‌ر ره‌خێ خۆ يێ راستێ، ڤێجا وه‌ختێ تو گه‌هشتيه وێ نيۆنا كه‌سك ده‌ست ب هه‌روێلێ بكه، و ب هه‌روه‌له هه‌ره هه‌تا تو دگه‌هيه نيۆنه‌كا دى يا كه‌سك وه‌كى يا ئێكێ. پاشى وه‌كى به‌رێ ئاسايى هه‌ره هه‌تا دگه‌هيه مه‌روايێ. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ هه‌روێله بۆ زه‌لامى ب تنێيه نه بۆ ژنێ. ژن هه‌ر دێ ئاسايى چيت.
ـ ڤێجا وه‌ختێ تو بۆ مه‌روايێ دچى نه‌راوه‌سته هه‌تا تو پشت دنگان دكه‌ڤى و ل وێرێ به‌رێ خۆ بده كه‌عبێ و ڤێ بێژه: (الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر) پاشى ڤێ دوعايێ سێ جاران بێژه: (لا إِلَهَ إلا الله وَحْدَهُ لا شَريكَ له له الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وهو على كل شَيْءٍ قَدِيرٌ لا إِلَهَ إلا الله وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ وَهَزَمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ)، ئه‌ڤه بوو جاره‌ك.
ـ پاشى جاره‌كا دى بزڤره و قه‌ستا سه‌فايێ بكه، و وه‌ختێ تو بۆ سه‌فايێ دچى ئاسايى دێ چى هه‌تا ديسا دگه‌هيه نيۆنه‌كا كه‌سك هه‌ر ل ره‌خێ ته يێ راستێ، و هه‌ر گاڤا تو گه‌هشتيه وێ نيۆنێ ب هه‌روه‌له هه‌ره هه‌تا دگه‌هيه نيۆنه‌كا دى، پاشى دێ ئاسايى چى هه‌تا دگه‌هيه سه‌فايێ، و هۆسا هه‌تا حه‌فت جاران دهێى و دچى، هه‌لبه‌ت چۆن جاره‌كه و هاتن جاره‌كا ديه، هاتن جاره‌كه و چۆن جاره‌كه هه‌تا هۆسا دبنه حه‌فت جار.
ـ كار بكه هه‌رحه‌فت جار ل سه‌ر ئێك بن، و بێهنا خۆ د ناڤبه‌را جارێ و جارێدا گه‌له‌ك نه‌ڤه‌ده، و هه‌كه پيچه‌ك بيت چونينه.
ـ د هاتن و چۆنێدا گه‌له‌ك دوعايان بۆ خۆ بكه، و چو زكرێ ده‌ستنيشانكرى بۆ نينه، و هه‌ر زكره‌كێ هه‌بيت دورسته و هه‌ر دوعايه‌كا هه‌بيت دورسته و قورئانێ ژى بخوينى دورسته.
* پێنگاڤا پشتى سه‌فا و مه‌روايێ:
پشتى جارا حه‌فتێ ب دويماهى دئێت، هه‌لبه‌ت دڤێت يا ئاشكرا بيت دێ ژ سه‌فايێ ده‌ست پێ كه‌ى و ل مه‌روايێ ب دويماهى ئينى. ڤێجا پشتى جارا حه‌فتێ تو دگه‌هيه مه‌روايێ، ڤێرێ ئێك ژ ڤان دوويان دێ كه‌ى:
1ـ هه‌كه حه‌جا ته يا ته‌مه‌توعێ بيت ل ده‌رگه‌هێ راستا مه‌روايێ دێ ژ مزگه‌فتێ ده‌ركه‌ڤى، و دێ هنده به‌رميل و عنباران بينى، هنداڤى وان عنباران مويێ سه‌رێ خۆ كورتكه يان بتراشه، ژن ژى هه‌كه حه‌جا وێ ته‌مه‌توع بيت دڤێت وه‌كى زه‌لامى پشتى جارا حه‌فتێ پرچێ خۆ ته‌مه‌ت تبله‌كێ كورت بكه‌ت، و حه‌جي دشێت سه‌ر كورتكرنێ گيرۆكه‌ت بێته جهێ خۆ يێ نڤستنێ چێكه‌ت يان بچيته ده‌ف سه‌رتراشخانه‌كێ و هۆسا ئه‌ڤه عومرا وان تمام بوو، و پاشى دێ ژ ئيحرامان ده‌ركه‌ڤن و جلكێت ئاسايى كه‌نه به‌ر خۆ هه‌تا دبيته رۆژا هه‌شتێ ژ ده‌هكان.
2ـ به‌لێ هه‌كه حه‌جا ته ئيفراد بيت، يان يا قيرانێ بيت، تو چو ژ پرچێ خۆ ژێڤه‌ناكه‌ى نه ژن نه زه‌لام.
ڤێجا هه‌كه حه‌جا ته ته‌مه‌توع بيت، و ته پرچا خۆ كورت كر، پاشى دێ هێيه شوقا خۆ، و دێ ژ ئيحرامان ده‌ركه‌ڤى، و پشتى ڤێ هه‌ر تشتێ ژبه‌ر ئيحرامان ل سه‌ر ته حه‌رام بووى بۆ ته دورست بوون.
پشتى ڤێ دێ جلكێت خۆ يێت ئاسايى كه‌يه به‌ر خۆ و دێ خۆ گرى هه‌تا رۆژا هه‌شتێ ژ زيلحيجه‌يێ، ڤێجا د ڤى وه‌ختيدا دڤێت تو يێ هشيار بى ل سه‌ر نڤێژێت ب جه‌ماعه‌ت و ل كه‌عبێ، چونكى هه‌ر نڤێژه‌كا ل كه‌عبێ ب سه‌د هزار نڤێژانه، و د ڤى وه‌ختيدا و هندى تو ل مه‌كه‌هێ بى، يێ هشيار و رژدبه ل سه‌ر نڤێژێت سونه‌ت و ل كه‌عبێ، نه‌خاسمه ته‌هه‌جود و شه‌ڤنڤێژان، چونكى هه‌ر نڤێژه‌كا هه‌بيت چ يا فه‌رز بيت چ يا سونه‌ت هه‌كه ل مزگه‌فتا كه‌عبێ بێنه‌كرن ب سه‌د هزار نڤێژانه.
پێنگاڤا دى:
دێ هۆسا مينى هه‌تا رۆژا هه‌شتێ ژ ده‌هكان دئێت، و دبێژنێ رۆژا ته‌رويێ، سپێده‌هيا ڤێ رۆژێ هه‌كه حه‌جا ته يا ته‌مه‌توع بيت دێ ل شوقا خۆ سه‌رێ خۆ شۆى و دوو ركعه‌تان نڤێژ سونه‌ت كه‌ى و دێ ئيحرامان گرێده‌ى و پاشى دێ ئنيه‌تا خۆ ئينى و بێژى: (اللهم لبيك حجا) پاشى ئێكسه‌ر دێ بێژى: (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لا شَريكَ لك لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَه لك وَالْمُلْكَ لا شَريكَ لك).
ـ به‌لێ هه‌كه حه‌جا ته ئيفراد بيت يان قيران بيت هه‌ما ئيحرامێت ته يێت به‌ر ته و تو يێ دورستى.
ـ و رۆژا هه‌شتێ سپێدێ دێ ژ شوقا خۆ ده‌ركه‌ڤى و قه‌ستا مينايێ كه‌ى و به‌رده‌وام:
دێ ته‌لبيا بێژى و تو به‌س ناكه‌ى هه‌تا به‌رێت رۆژا ئێكێ ژ عه‌يدێ نه‌هاڤێژى ل ده‌ف جمهورێ زانايان.
ـ و سونه‌ته تو نيڤرۆ بگه‌هيه مينايێ و پێنج نڤێژان ل وێرێ بكه‌ى، نڤێژا نيڤرۆ و يا ئێڤارى و يا مه‌غره‌ب و يا عه‌يشا و يا سپێدێ ژ رۆژا پاشتر.
ـ سونه‌ته تو ل وێرێ نڤێژا چار ركاعه‌ت، دوو ركاعه‌ت بكه‌ى، به‌لێ تو دگه‌ل ئێك كۆم ناكه‌ى.
* پێنگاڤێت پشتى مينايێ:
ـ رۆژا پاشتر كو دبيته نه‌هى زيلحيجه و رۆژا عه‌ره‌فێيه، دێ خۆ گرى هه‌تا رۆژ ده‌ردكه‌ڤيت، پاشى دێ قه‌ستا عه‌ره‌فێ كه‌ى، و به‌رده‌وام دێ ڤى زكرى بێژى: (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لا شَريكَ لك لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَه لك وَالْمُلْكَ لا شَريكَ لك).
ـ و عه‌ره‌فێ تخويبێت خۆ يێت هه‌ين و هشياربه ژ تخويبێت وێ نه‌ده‌ركه‌ڤى و نيشان د داناينه و ئاشكه‌رانه.
ـ و عه‌ره‌فه شه‌نگسته و روكنێ ژ هه‌ميان فه‌رتره، ژبه‌ر هندێ پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: (الحج عرفه) له‌وا پێدڤيه حه‌جى خه‌مه‌كا مه‌زن ژ عه‌ره‌فێ بخۆت، و هاى ژ تخويبێت وێ هه‌بيت و ژێ نه‌ده‌ركه‌ڤيت، چونكى ب راستى يێ ب دورستى ب عه‌ره‌فێ نه‌رابوو، ئه‌ڤه حه‌جا وى نه‌يادورسته و فه‌رز ل سه‌ر وى نه‌رابوو.
ـ هندى ته پێ چێ بيت، نێزيكى مزگه‌فتا (نه‌ميره) ببه، هه‌تا تو نڤێژا خۆ يا نيڤرۆ و ئێڤارى كورت و پێكڤه دكه‌ى، و گوهێ خۆ دده‌يه ئه‌و خوتبا ل وێرێ دئێته خواندن.
ـ پاشى كار بكه نێزيكى چياى ببه و ل چياى نه‌سه‌ركه‌ڤه، گه‌له‌ك ب سه‌ر چياى دكه‌ڤن و ئه‌ڤه يا خه‌له‌ته.
ـ ل بنێ چياى به و ب سه‌ر چياى نه‌كه‌ڤه، چونكى پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) ل بنێ چياى ل (سه‌خه‌رات) يێ راوه‌ستياى و ب سه‌ر چياى نه‌كه‌فتيه.
ـ دێ بينى هنده‌ك ململانێ دكه‌ن و دكه‌نه ئزديحام كا دێ كى پتر ل چياى سه‌ركه‌ڤيت و ئه‌ڤه خه‌له‌ته، و ژ پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) نه‌هاتيه زانين.
ـ وه‌ختێ تو دوعا دكه‌ى به‌رێ خۆ بده قيبلێ و به‌رێ خۆ نه‌ده چياى.
ـ ب راستى ئه‌ڤ رۆژه؛ رۆژا دوعايانه، و رۆژا زكريه، نه رۆژا سونه‌تانه، ڤێجا به‌رده‌وام دوعا و زكرى بكه و به‌رده‌وام ڤى زكرى بێژه: (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لا شَريكَ لك لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَه لك وَالْمُلْكَ لا شَريكَ لك).
ـ پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((چێترين زكر من و پێغه‌مبه‌رێت به‌ريكا من رۆژا عه‌ره‌فێ كرين ئه‌ڤه‌يه: (( لا إِلَهَ إلا الله وَحْدَهُ لا شَريكَ له له الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وهو على كل شَيْءٍ قَدِيرٌ)).
ـ رۆژا عه‌ره‌فێ خودايێ مه‌زن، مه‌زناتيا خۆ د ناڤ ملياكه‌تاندا ديار دكه‌ت و دبێژيته وان: ئها ئه‌ڤه ئه‌و عه‌بدێت منن ئه‌وێت هه‌وه د راستا واندا دگۆتن بۆچى دێ وان چێكه‌ى، ئه‌و دێ خوينێ رێژن و دێ خرابيێ د عه‌رديدا كه‌ن، به‌رێ خۆ بده‌نێ هه‌ر ئێك ژ جهه‌كى و هه‌ر ئێك ژ ده‌ڤه‌ره‌كێ يێت هاتين و داخوازا دلۆڤانيا من دكه‌ن. و چو رۆژا شه‌يتان خۆ شكه‌ستى و رسوا و ره‌زيل تێدا نابينيت وه‌كى رۆژا عه‌ره‌فێ، ته‌پا ل سه‌رێ خۆ دده‌ت و خۆليێ ب سه‌رێ خۆ وه‌ردكه‌ت.
ـ و رۆژا عه‌ره‌فێ گه‌له‌ك دوعايان بۆ خۆ بكه و بۆ وان كه‌سان ژى ئه‌وێت ژ ته خواستين تو دوعا بۆ بكه‌ى.
ـ و ل عه‌ره‌فێ نه‌شه‌رته هه‌ر به‌رێ ته ل كه‌عبێ بيت و نه‌شه‌رته وێ رۆژێ هه‌ميێ تو يێ ب ده‌ستنڤێژ بى، به‌لێ هه‌كه هه‌ر يێ ب ده‌ستنڤێژ بى باشتر و چێتره.
ـ و دڤێت ژ عه‌ره‌فێ نه‌ده‌ركه‌ڤى هه‌تا رۆژ ئاڤا دبيت.
* پێنگاڤا پشتى عه‌ره‌فێ:
پشتى دبيته مه‌غره‌ب، و رۆژ ئاڤا دبيت، ژ نوى دێ عه‌ره‌فێ هێلى و دێ قه‌ستا (موزده‌ليفه‌يێ) كه‌ى و ديسا دبێژنێ: (المشعر الحرام) ژى، و دبێژنێ: (موزده‌ليفه) چونكى ئه‌و جهه يێ خه‌لك خۆ تێدا نێزيكى خودێ دكه‌ت.
ـ ڤێجا ماده‌م ب ڤى ره‌نگيه، هه‌ژيه تو ل وێرێ گه‌له‌ك دوعا و زكرى بكه‌ى، خودايێ مه‌زن دبێژيت:((فَإِذَا أَفَضْتُم مِّنْ عَرَفَاتٍ فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِندَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ))
هه‌كه هوين ژ عه‌ره‌فێ دارژيانه خوارێ زكرێ خودێ ل مه‌شعه‌رولحه‌رام بكه‌ن.
ـ شۆلێ ته ل وێرێ هه‌تا سپێدێ ئه‌ڤه‌يه به‌س دوعا و زكرى بكه‌ى، چونكى ئه‌و؛ ئه‌و جهه يێ مرۆڤ تێدا نێزيكى خودێ دبيت.
ـ تو نڤێژا خۆ يا مه‌غره‌ب ل عه‌ره‌فێ ناكه‌ى، دێ گيرۆكه‌ى ئينيه سه‌ر يا عه‌يشا، و يا مه‌غره‌ب و عه‌يشا دگه‌ل ئێك و كورت دێ ل موزده‌ليفه‌يێ كه‌ى. و بلا ببيته دره‌نگ چو نينه.
ـ به‌ركێت خۆ ل وێرێ كۆم بكه، (فه‌زلێ كورێ عه‌باسى) (خودێ ژێ رازي بيت)به‌رك ل موزده‌ليفه‌يێ بۆ پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) يێت كۆمكرين، و ئه‌ڤ به‌ركه ژى ئه‌وێت تو بۆ ره‌جما شه‌يتانى كۆم دكه‌ى، بلا هندى نۆكا بن و هندى به‌ركێت قه‌سپێ بن، و بلا د هند بن ده‌مێ تو دهاڤێژى با نه‌به‌ت ئه‌ڤه به‌سه، و نه‌دورسته تو به‌رێت مه‌زن هه‌لگرى و باڤێژى.
ـ پشتى هنگى دێ بۆ خۆ پيچه‌كێ نڤى و دڤێت تو شه‌ڤا خۆ ل وێرێ ببه‌ى و گه‌له‌ك زانا دبێژن: هه‌كه شه‌ڤ ژ نيڤه‌كێ بۆرى ئه‌ڤه مانا شه‌ڤێ هاته هه‌ژمارتن و ئه‌ز ڤێ بۆچۆنآ ب هێزتر ددانم و ده‌ستويريا ئه‌ڤێت خوارێ هاتيه دان هه‌تا سپێدێ نه‌مينن و زوى ده‌ركه‌ڤن:
1ـ پيره‌ژن و پيره‌مێران دورسته.
2ـ ژنێت بێچاره و ئه‌وێت ژ ئزديحامێ دترسن.
3ـ بچويكان ژ ترسا ئزديحامێ.
ـ پشتى سپێده ل ته دبيت يا سونه‌ت ئه‌وه تو له‌زێ ل نڤێژا سپێدێ بكه‌ى و زوى بده‌يه رێ بچيه مينايێ.
* پێنگاڤا پشتى موزده‌ليفه‌يێ:
ـ پشتى تو نڤێژا سپێدێ دكه‌ى قه‌ستا مينايێ بكه، هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه رۆژا ئێكێ يا جه‌ژنێيه.
ـ هه‌كه تو ب پيان هاتى به‌رێ خۆ بدێ ل سه‌ر پارچه‌كا مه‌زن يا نڤێسى (وادي محسر) ل وێرێ خۆ گيرۆنه‌كه و خۆش هه‌ره، چونكى ل وێرێ ته‌يرێت ئه‌بابيل ب سه‌ر ئه‌بره‌هه‌ى و له‌شكه‌رێ ويدا هاتبوون.
ـ وه‌ختێ تو ژ موزده‌ليفه‌يێ ده‌ركه‌فتى و ته قه‌ستا مينايێ كر، به‌رده‌وام دێ ڤى زكرى بێژى: (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لا شَريكَ لك لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَه لك وَالْمُلْكَ لا شَريكَ لك).
ـ وه‌ختێ تو گه‌هشتيه مينايێ دورسته تو بهێيه بن خيڤه‌تا خۆڤه و تشتێت خۆ بدانى و پاشى بچيه به‌رهاڤێتنێ و ره‌جمێ، و دورسته هه‌ما تو ئێكسه‌ر ژى بچى.
ـ هه‌كه تو گه‌هشتيه جهێ به‌رهاڤێتنێ.. كار بكه سينگ و سينگ نه‌چى، و بزانه قاتێ ئێكێ هه‌ر سال جهێ ئزديحامێيه و هه‌ر تشته‌كێ رويداى هه‌ر ل قاتێ ئێكێ يێ چێبووى، ڤێجا تو هه‌ره سلال سه‌ر جسرى، و ئه‌ز ڤێ شيره‌تێ ل هه‌مى حه‌جيێت كوردستانێ دكه‌م، چونكى سلال يا ڤه‌كريه و هه‌كه ئزديحام ژى بيت يا ڤه‌كريه و بێهنا مرۆڤى ته‌نگ نابيت.
ـ وه‌ختێ تو كه‌فتيه سه‌ر رێكێ دێ بينى سێ جهێت به‌رهاڤێتنێ يێت هه‌ين.
1ـ يێ ئێكێ دبێژنێ: (الجمره الصُغرى) ژێ ببۆره و ئه‌ڤه رۆژا ئێكێيه ته چو شۆل پێ نينه.
2ـ يێ دووێ دبێژنێ: (الجمره الوسطى) ديسا ژێ ده‌رباز ببه و ل ده‌ف نه‌راوه‌سته.
يێ سيێ: دبێژنێ: (الجمره الكبرى) يان (جمره العقبه) رۆژا ئێكێ يا عه‌يدێ نه ل ده‌ف يێ ئێكێ و نه ل ده‌ف يێ دووێ نه‌راوه‌سته و هه‌ر هه‌ره هه‌تا تو دگه‌هيه يێ سيێ.
ـ هه‌كه تو به‌رێ خۆ بده‌يه راستا هه‌ر جه‌مره‌كێ ناڤێ وێ ل سه‌ر ستوينه‌كا مه‌زن يێ نڤێسيه.
ـ ڤێجا ده‌مێ ته جهێ به‌رهاڤێتنێ يێ سيێ ديت لايێ راستێ يان يێ چه‌پێ بگره، چونكى خه‌لك سينگ و سينگ دچن و هه‌ر د رێكا خۆدا دزڤرنه‌ڤه و دبيته ئزديحام و دێ ته دگه‌ل خۆ زڤريننه‌ڤه و ئه‌زيه‌ت دێ بۆ ته چێبيت.
ـ وه‌ختێ تو نێزيكى (جمره الكبرى) يان (جمره العقبه) بووى ب ده‌ستێ راستێ حه‌فت به‌ركان باڤێژى.
ـ دگه‌ل به‌رێ ئێكێ دێ بێژى: (باسم الله، الله اكبر) و هۆسا هه‌تا هه‌ر حه‌فت به‌ركان دهاڤێژى، و دگه‌ل به‌رێ ئێكێ دێ ته‌لبيان (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ) به‌س كه‌ى دويف مه‌زهه‌بێ جمهورێ زانايان.
ـ دڤێت هه‌ر حه‌فت به‌رێت ته بكه‌ڤنه د سێنيێدا، و دێ دنگه‌كي د نيڤا وێ سينيێدا بينى، به‌س بۆ نيشان ئه‌و دنگه يێ هاتيه بلندكرن و نه‌مه‌رجه به‌ركێت ته ب وى دنگى بكه‌ڤن.
ـ به‌ركێت خۆ بهه‌ژمێره و هشيار بى ئێك ئێكه باڤێژه، و هه‌كه ته دگه‌ل ئێك هاڤێتن دێ ب ئێكي ئێنه حسێبكرن.
* تشتێت خه‌له‌ت يێت ل وێرێ دئێنه‌كرن، ڤێجا هشيار به ژ:
1ـ هه‌مى به‌ركان پێكڤه دهاڤێژن و ئه‌ڤه يا خه‌له‌ته.
2ـ گه‌له‌ك گه‌رم دبن و خه‌به‌ران دبێژنه شه‌يتانى يا ژ وانڤه شه‌يتان يێ ل وێرێ يێ راوه‌ستيايه. و ئه‌ڤه يا خه‌له‌ته.
3ـ گه‌له‌ك دوير به‌ركێت خۆ دهاڤێژن و ناكه‌ڤنه د سينيێدا و ب پاتكێت خه‌لكى دكه‌ڤن، ئه‌ڤه ژى واجب ب جه نه‌ئينا.
4ـ گه‌له‌ك شه‌مسى و پێلاڤان دهاڤێژنه جهێ به‌رهاڤێتنێ و ئه‌ڤه يا خه‌له‌ته.
ـ هه‌ر به‌ركێ تو دهاڤێژى بێژه: (باسم الله، الله اكبر).
ـ هه‌كه تو وه‌كيلێ ئێكى بى و پێش ويڤه به‌ركان باڤێژى دڤێت به‌راهيێ تو بۆ خۆ باڤێژى پاشى دێ ده‌ست پێ كه‌ى و بۆ وى هاڤێژى يێ تو وه‌كيلێ وى و دێ بێژى يا خودێ ئه‌ڤه پێش فلان كه‌سيڤه.
* پێنگاڤێت پشتى به‌رهاڤێتنێ رۆژا ئێكێ يا جه‌ژنێ:
پشتى ته ئه‌ڤ هه‌رحه‌فت به‌ركه هاڤێتن دێ ژ ره‌ميا جه‌مه‌راتان بۆرى و دێ ڤان تشتان كه‌ى و ل سه‌ر ته واجبن:
ئێك: هه‌كه ته قوربانێ خۆ نه‌ڤه‌كوشتبيت دێ ڤه‌كوژى، به‌لێ ئه‌ز ل ڤێرێ حه‌جيان شيره‌ت دكه‌م به‌رى ڤێ رۆژێ قوربانێ خۆ يان بهايێ قوربانى ته‌سليمى جهێت په‌يوه‌نديدار و يێت شۆلێ وان ئه‌و بكه‌ن، وان بكه‌نه وه‌كيلێت خۆ، چونكى تو يێ وه‌ستيايى و نه‌شێى ژ نوى به‌رێ خۆ بده‌يه هندێ دا قوربانى ڤه‌كوژى.
دوو: پشتى هاڤێتنا به‌ركان يان پرچێ خۆ كورتكه يان بتراشه، به‌لێ ژن هه‌ما دێ به‌س كورتكه‌ت، به‌لێ بۆ زه‌لامى هه‌ردوو دورستن و تراشتن ب خێرتره. و هه‌كه ته كورت كر دڤێت ژ هه‌مى پرچێ خۆ ژێڤه‌كه‌ى نه‌به‌س راسته‌كێ ب تنێ.
ـ هه‌لبه‌ت پشتى سه‌ر كورتكرنێ يان تراشينێ، ئه‌ڤه مرۆڤ ژ ئيحرامان ده‌ركه‌فت و هه‌ر تشتێ به‌رى نوكه ل سه‌ر حه‌رام بووى ـ ژبه‌ر ئيحرامان ـ بۆ دورست بوون نڤينا ژنێ نه‌بيت.
* پێنگاڤا پشتى به‌رهاڤێتنێ رۆژا ئێكێ ژ عه‌يدێ:
ـ پشتى ته سه‌رێ خۆ كورتكرى يان تراشى تو يێ ب دلێ خۆيى. هه‌كه ته دڤێت:
1ـ هه‌ر د وێ رۆژێدا هه‌ره مه‌كه‌هێ و ته‌وافا ئيفازێ بكه كو روكنێ دويماهيێيه يێ حه‌جێ.
2ـ حه‌زكه‌ى ژى بمينه مينايێ و بزڤره خيڤه‌تا خۆ و جلكێت خۆ بگوهۆره و بمينه هه‌تا به‌ركان رۆژا دووێ و سيێ ژى ژ عه‌يدێ دهاڤێژى پاشى ئێكجارى هه‌ره مه‌كه‌هێ بۆ ته‌وافا ئيفازێ.
* به‌لێ هه‌كه تو د وێ رۆژێدا چۆيه مه‌كه‌هێ:
دێ ته‌وافا ئێفازێ كه‌ى و دبێژنه ڤێ ته‌وافێ، ته‌وافا زيارێ ژى.
ـ و وه‌ختێ ڤێ ته‌وافێ يێ ڤه‌كريه و چ وه‌ختێ بيت دورسته.
ـ و نه‌مه‌رجه هه‌ر ژ رۆژا ئێكێ يا عه‌يدێ بيت و پشتى هنگى ب چه‌ند رۆژه‌كان ژى دورسته.
ـ و ئه‌ڤ ته‌وافه ژى وه‌كى ته‌وافا ئێكێ ته كرى دئێته‌كرن چو فه‌رق و جوداهى نينه.
2ـ و هه‌كه حه‌جا ته يا ته‌مه‌توع بيت پشتى ته ته‌وافا ئيفازێ كر دێ دوو ركعه‌تێت سونه‌ت ژى كه‌ى كو ئه‌و ژى تابعى ته‌وافێنه، پاشى دێ چيه سه‌عيێ د ناڤبه‌را سه‌فا و مه‌روايێدا.
* به‌لێ هه‌كه حه‌جا ته يا ئيفراد بيت يان يا قيران بيت تو سه‌عيێ ناكه‌ى.
* پێنگاڤا پشتى ڤێ:
پشتى تو ته‌وافا ئيفازێ دكه‌ى و سه‌عيێ ژى دكه‌ى، هه‌كه حه‌جا ته‌مه‌توع بيت جاره‌كا دى دێ زڤريه‌ڤه مينايێ و دڤێت تو وێ شه‌ڤێ ل مينايێ بى دويف مه‌زهه‌بێ مالكي، و بۆچۆنا دورستتر ژ مه‌زهه‌بێ شافعى و حه‌نبه‌لى، و دويف مه‌زهه‌بێ حه‌نه‌في و زاهرى و ڤه‌گێره‌كێ ژ مه‌زهه‌بێ شافعى و حه‌نبه‌لى مانا ل مينايێ سونه‌ته نه‌واجبه و ئه‌ز ڤێ بۆچۆنێ ب هێزتر ددانم.
ـ رۆژا پاشتر كو رۆژا دووێ ژ عه‌يدێيه، نيڤرۆ جاره‌كا دى دێ قه‌ستا جهێ به‌رهاڤێتنێ كه‌يه‌ڤه، به‌لێ ئه‌ڤرۆ دێ به‌ركان هاڤێژيه هه‌رسێ جهان، هه‌ر جهه‌كي دێ حه‌فت به‌ركان هاڤێژى، ب ده‌ستێ راستێ دێ هاڤێژى و دگه‌ل هه‌ر به‌ركه‌كي دێ بێژى (بسم الله، الله اكبر).
ـ پاشى جاره‌كا دى دێ زڤريه خيڤه‌تا خۆ ل مينايێ و جاره‌كا دى وێ شه‌ڤێ دێ ل مينايێ بى.
ـ رۆژا پاشتر كو رۆژا سيێ يا عه‌يدێيه، دێ جاره‌كا دى قه‌ستا جهێ به‌رهاڤێتنێ كه‌ى و ديسا دێ به‌ركان هاڤێژيه هه‌رسێ جهان، هه‌ر جهه‌كي حه‌فت به‌ران، ده‌ستپێكێ دێ ده‌ست ب يێ بچويك كه‌ى هه‌تا دگه‌هيه يێ مه‌زن و هۆسا به‌رێت خۆ تو دهاڤێژى هه‌رسێ رۆژان دێ بنه (49) به‌رك (7) به‌رك رۆژا ئێكێ و (21) رۆژا دووێ و (21) رۆژا سيێ، هۆسا (7+21+21= 49) به‌رك.
* و هه‌كه هه‌ر رۆژا سيێ به‌رى رۆژئاڤابوونێ ته مينا هێلا و تو چۆيه مه‌كه‌هێ ئه‌ڤه چو ل سه‌ر ته نه‌ما و دورسته.
ـ به‌لێ هه‌كه تو مايه ل مينايێ و ته خۆ مژويل كر هه‌تا رۆژئاڤا بووى هنگى دڤێت رۆژا چارێ ژى ژ عه‌يدێ بمينيه مينايێ و جاره‌كا دى ژى بۆ رۆژا چارێ ژى (21) به‌ركێت دى باڤێژى و هنگى (49+21=70) دێ به‌ركێت ته بنه حه‌فتێ به‌رك.
* و پشتى ڤێ هه‌كه ته ته‌وافا ئيفازێ رۆژا ئێكێ يا جه‌ژنێ كربيت دێ زڤريه مه‌كه‌هێ و حه‌جا ته يا ب دويماهى هاتى.
* به‌لێ هه‌كه ته ته‌وافا ئيفازێ نه‌كربيت و رۆژا ئێكێ يا عه‌يدێ تو نه‌هاتبيه مه‌كه‌هێ و تو ل مينايێ مابى هه‌تا رۆژا سيێ پاشى تو هاتبيه مه‌كه‌هێ.
1ـ دێ ته‌وافا ئيفازێ كه‌ى وه‌كى ته‌وافا ئێكێ.
2ـ پشتى ته‌وافێ دوو ركعه‌تان دێ كه‌ى ئه‌و تابعى ته‌وافێيه.
3ـ و پاشى دێ چيه سه‌عيێ ناڤبه‌را سه‌فا و مه‌روايێ كه‌ى، ئه‌ڤه هه‌كه حه‌جا ته حه‌جا ته‌مه‌توع بيت، به‌لێ هه‌كه يا قيران بيت يان يا ئيفراد تو چو سه‌عيان ناكه‌ى.
* پێنگاڤا دويماهيێ:
پشتى ڤێ چو ته‌واف ل سه‌ر ته نه‌مان هه‌تا وێ رۆژێ نه‌بيت ئه‌وا ته ئنيه‌ت ژ مه‌كه‌هێ ده‌ركه‌ڤى، هنگى ته‌وافه‌كا دى ل سه‌ر ته واجبه، كو دبێژنێ ته‌وافا وه‌داعێ، ئانكو: يا خاترخواستنێ، چونكى پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) دبێژيت: ((بلا دويماهى تشتێ ته ل مه‌كه‌هێ ئه‌ڤه بيت ته‌وافێ بكه‌ى)).
دێ حه‌فت جاران ل دۆر كه‌عبێ زڤرى و دوو ركعه‌تان كه‌ى و تو ناچيه سه‌فا و مه‌روايێ، به‌لێ دڤێت پشتى ته‌وافا وه‌داعێ ژ مه‌كه‌هێ ده‌ركه‌ڤى و ب ڤى ره‌نگى ئێكجار حه‌جا ته ب دويماهى هات و خودێ قه‌بويل بكه‌ت، و پشتى ته ته‌وافا وه‌داعێ ب دويماهى ئيناى، دێ هێى خۆ ل هيڤيا سه‌يارێ گرى و تو ناچيه بازارى، و پاشى سونه‌ته قه‌ستا مه‌دينه‌يێ بكه‌ى، و چۆنا مه‌دينه‌يێ و سه‌ره‌دانا مزگه‌فتا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) سونه‌ته و نه ژ واجبێت حه‌جێيه، و هه‌كه هه‌ر نه‌چى چو نينه، به‌لێ دگه‌ل هندێ ژى پێدڤيه مرۆڤ يێ رژد بيت و يێ ب شه‌وق بيت بۆ پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) و باژێرێ وى يێ پيرۆز و مزگه‌فتا وى يا پيرۆز.
