ب / پشتى تو حه‌جا خۆ يان عومرا خۆ ب دويماهي دئينى، سونه‌ته قه‌ستا مه‌دينه‌يێ بكه‌ى، و سه‌ره‌دانا مزگه‌فتا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن)، و ئه‌ڤ سه‌ره‌دانه سونه‌ته و نه ژ واجبێت حه‌جێيه يان عومرێيه، و هه‌كه هه‌ر نه‌چى چو نينه، به‌لێ دگه‌ل هندێ ژى پێدڤيه مرۆڤ يێ رژد بيت و يێ ب شه‌وق بيت بۆ پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) و باژێرێ وى يێ پيرۆز و مزگه‌فتا وى يا پيرۆز.
ـ ڤێجا وه‌ختێ تو قه‌ستا مه‌دينه‌يێ دكه‌ى.. تشتێ ئێكێ دڤێت بێته بيرا ته و هێژ تو ب رێكێڤه تو بزانى، ئها ئه‌ڤه رێكا تو ب شه‌ش حه‌فت سه‌عه‌تان ب سه‌يارێ و ب ساناهى دبرى، سه‌حابان و موهاجران ئه‌ڤ رێكه هه‌مى ب پيان يا برى و دايه به‌رسينگێ خۆ، و گه‌له‌ك ژ وان بێچاره‌بوون، پيره‌ژن و پيره‌مێر و بچويك بوون و ب ترس و له‌رز و به‌رزه‌ييڤه ئه‌ڤ رێكه هه‌مى يا شه‌قكرى.
ـ دڤێت د ڤان سه‌عه‌تان هه‌مياندا تو دگه‌ل وان موهاجران بژى كا وان چه‌ند زه‌حمه‌ت كێشايه و چه‌ند نه‌خۆشى ديتينه به‌رى هيجره‌تێ بكه‌ن و پشتى ده‌ست ب هيجره‌تێ ژى كرين، و ئه‌ڤ رێكه هه‌مى داينه به‌ر سينگێ خۆ. دڤێت ئه‌ڤ رێكه ڤێ ل بيرا ته بينيت وێنه‌يێت هيجره‌تێ بێخيته به‌رچاڤێت ته هه‌روه‌كى تو دگه‌ل دژى.
ـ ڤێجا وه‌ختێ تو گه‌هشتيه مه‌دينه‌يێ باشه تو ڤان كاران بكه‌ى به‌رى سه‌ره‌دانا مزگه‌فتا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) بكه‌ى:
1ـ سه‌رێ خۆ بشۆ.
2ـ كاره‌كێ جوان بكه به‌ر خۆ.
3ـ بێهن خۆشيێ ب كاربينه پاشى قه‌ستا مزگه‌فتا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) بكه.
ـ و بزانه سه‌ره‌دانا مزگه‌فتا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) نه‌واجبه، به‌لێ سونه‌ته، چونكى پێغه‌مبه‌رێ خودێ دبێژيت: هه‌ر نڤێژه‌كا ل مزگه‌فتا من دئێته‌كرن ب هزار نڤێژانه.
ـ و بزانه بۆچۆنا مزگه‌فتا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) چو واجب نينن، نه ته‌لبيه (لَبَّيْكَ اللهم لَبَّيْكَ...) بۆ هه‌نه و نه ئيحرام گرێدان.
ـ ڤێجا ده‌مێ تو گه‌هشتيه مزگه‌فتێ پێ خۆ يێ راستێ باڤێژه ژۆر و بێژه: (اعوژ بالله العڤيم ووجهه الكريم وسلگانه القديم من الشيگان الرجيم، اللهم افتح لي ابواب رحمتك).
يان ژى بێژه: (اللهم صَل على محمد وسلم اللهم افتح لي ابواب رحمتك).
* پشتى تو دچيه د مزگه‌فتێڤه، هه‌كه وه‌ختێ نڤێژه‌كا فه‌رز بيت و قامه‌ت بۆ هاتبيته گرتن، ئێكسه‌ر دێ چيه د نڤێژا فه‌رزدا.
ـ به‌لێ هه‌كه نه‌وه‌ختێ چو نڤێژێت فه‌رز بيت، هه‌كه ده‌ست بده‌ت و ده‌رفه‌ت هه‌بيت و ئه‌زيه‌ت چێنه‌بيت قه‌ستا ره‌وزا شه‌ريف و گولزارا شه‌ريف بكه و دوو ركه‌عه‌ت سونه‌ت ته‌حييه‌ت مه‌سجد ل وێرێ بكه، به‌لێ هه‌كه ئزديحام و ئه‌زيه‌ت دێ چێبيت هه‌ما هه‌ر جهێ هه‌بيت.
ـ و ره‌وزا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) ئه‌و جهه يێ جارا ئێكێ مزگه‌فت ل سه‌ر هاتيه ئاڤاكرن، و دا بزانى ره‌وزه كيژكه، به‌رێ خۆ بدێ مزگه‌فت هه‌مى ب دوو ره‌نگێت مه‌حفيران يا هاتيه رايێخستن، و ره‌وزا شه‌ريف ب مه‌حفيرا سپى يا هاتيه رايێخستن، و ديسا دكه‌ڤيته ده‌ف مه‌رقه‌دێ پيرۆز.
ـ پشتى هنگى ئێكسه‌ر قه‌ستا مه‌رقه‌دێ پيرۆزێ پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) بكه.
ـ به‌رێ خۆ بدێ دێ د ده‌رگه‌هێ (سه‌لام)را چيه سه‌ره‌دانا مه‌رقه‌دێ پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) و هه‌ردوو وه‌زيرێت وى.
ـ ده‌مێ تو د (باب السلام)را دچيه ژۆر، چه‌ند پێنگاڤه‌كان هه‌ره دێ كه‌ڤيه به‌رانبه‌ر مه‌رقه‌دێ پيرۆز، ڤێجا دێ به‌رێ ته كه‌ڤيته مه‌رقه‌دێ پيرۆز و پشتا ته دێ كه‌ڤيته قيبلێ.
ـ به‌رێ خۆ بدێ دێ سێ په‌نجه‌رێت ئاسنى و يێت كه‌سك و ب شه‌به‌ك بينى، گۆرێ پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) و يێ هه‌ردوو هه‌ڤالێت وى (ئه‌بو به‌كر و عومه‌ر) ژى دكه‌ڤنه ناڤ په‌نجه‌ركا ئێكێدا، ڤێ بزانه گه‌له‌ك هزر دكه‌ن هه‌ر په‌نجه‌ره‌ك يا ئێكيه، و نه‌وه‌سانه.
ـ ڤێجا گه‌ل تو گه‌هشتيه په‌نجه‌را ئێكێ، بزانه ئه‌و گه‌هشتيه مه‌رقه‌دێ پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن)، ڤێجا ب هه‌مى ئه‌ده‌ب و ب ئحتيرام و ب ته‌قدير سلاڤ بكه پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) و بێژه: (السلام عليك ايها النبي ورحمه الله وبركاته) يان ب كوردى بێژه: (سلاڤێت خودێ و ره‌حما وى و به‌ره‌كه‌تێت وى ل سه‌ر ته بن ئه‌ى پێغه‌مبه‌رێ خودێ).
ـ پاشى هه‌كه سه‌له‌واتا ئيبراهيمى ژى بێژى باشتره: (اللهم صَلِّ على مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كما صَلَّيْتَ على إبراهيم وَعَلَى آلِ إبراهيم إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ اللهم بَاركْ على مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كما بَارَكْتَ على إبراهيم وَعَلَى آلِ إبراهيم إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ).
ـ و پاشى هه‌كه ڤێ ژى بێژى باشه: (آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِيلَه وَالْفَضيلَه وَابْعَثهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الذي وَعَدْتَهُ ، اللهم اجزه عن امته افضل الجزاء).
ـ هشيار بن ئه‌ڤێ هه‌ميێ دێ بێژن و پشتا هه‌وه ل قيبلێ و به‌رێ هه‌وه ل مه‌رقه‌دێ پيرۆز.
ـ هشيار بن ده‌ستێ خۆ ل چو ديوار و په‌نجه‌ران نه‌ده‌ن پاشى ماچى بكه‌ن يان ب سه‌ر و چاڤێت خۆدا بيننه خوارێ، يان جهه‌كي ژ له‌شێ خۆ پێ ڤه‌مالن.. ئه‌ڤه گه‌له‌كا خه‌له‌ته، مخابن ژ كێم تێگه‌هشتن گه‌له‌ك خه‌لك ڤى كارى دكه‌ن.
ـ بزانه برايێ حه‌جى.. هه‌روه‌كى تو ئێكسه‌ر يێ سلاڤ دكه‌يه پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) و ئه‌و ب خۆ يێ سلاڤا ته وه‌ردگريت، پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى (سلاڤێت خودێ لێ بن) د حه‌ديسه‌كا دورستدا دبێژيت: ((ما من أَحَدٍ يُسَلِّمُ علي الا رَدَّ الله عز وجل إلي روحي حتى أَرُدَّ عليه السَّلاَمَ كه‌سه‌ك سلاڤ ناكه‌ته من هه‌كه خودێ روحا من بۆ من نه‌زڤرينيت دا سلاڤا وى بزڤرينم)). ئه‌للاه چه‌ندا خۆشه ئه‌ڤرۆكه تو ئێكسه‌ر سلاڤكه‌يه پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى و ئه‌و ئێكسه‌ر سلاڤا ته وه‌رگريت، چه‌ند كه‌ره‌مه‌كا مه‌زنه، تو چه‌ندێ به‌خته‌وه‌رى، ئه‌ڤرۆ بێهنا پێغه‌مبه‌رى يا دگه‌هيته ته، ئه‌ڤه ژ ته دخوازيت تو چو جار ڤێ ژبير نه‌كه‌ى و ڤێ بێهنێ ژ خۆ نه‌به‌ى و بزڤريه‌ڤه و ئه‌ڤ ديمه‌نه و ئه‌ڤ وه‌خته يێ ته تێدا ئێكسه‌ر سلاڤ كريه پێغه‌مبه‌رێ خۆشتڤى يێ به‌رهه‌ڤ و حازر بيت د هزرا ته‌دا.
ـ ده‌مێ تو سلاڤ دكه‌يه پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) دڤێت ده‌نگێ ته گه‌له‌كێ بلند نه‌بيت.
ـ پشتى هنگى پێنگاڤه‌كێ بۆ ته‌نشتا خۆ يا راستێ هه‌ره دێ گه‌هيه به‌ر مه‌رقه‌دێ ئه‌بو به‌كرى (خودێ ژێ رازي بيت)سلاڤ بكێ، بێژه: (السلام عليك يا امير المۆمنين، يا خليفه رسول الله ابوبكر) و دوعا بۆ (ئه‌بو به‌كر)ى بكه كو خودايێ مه‌زن پێش مه‌ڤه جزايێ وى يێ هه‌ژى بده‌تێ ژبه‌ر يا وى بۆ ڤى دينى كرى.
ـ پاشى پێنگاڤه‌كا دى بۆ ته‌نشتا راستێ هه‌ره دێ گه‌هيه به‌ر مه‌رقه‌دێ عومه‌رێ كورێ خه‌تابى (خودێ ژێ رازي بيت)سلاڤ بكێ، بێژه: (السلام عليك يا امير المۆمنين) و دوعا بۆ بكه.
* پاشى سونه‌ته ل مه‌دينه‌يێ تو بچيه سه‌ره‌دانا مزگه‌فتا قوبايێ مزگه‌فتا ئێكێيه د ئيسلامێدا هاتيه ئاڤاكرن، ئه‌و مزگه‌فتا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) ئاڤاكرى به‌رى بگه‌هيته مه‌دينه‌يێ. پێغه‌مبه‌ر (سلاڤێت خودێ لێ بن) د ده‌رهه‌قێ مزگه‌فتا قوبايێدا دبێژيت: ((من تَطهَّرَ في بَيْتِهِ پمَّ أتى مَسْجِدَ قُبَاءَ فَصَلَّى فيه صَلَاه كان له كَأَجْر عُمْرَه))، هه‌ركه‌سێ ل مالا خۆ ده‌ستنڤێژا خۆ بشۆت و پاشى بێته مزگه‌فتا قوبايێ پاشى نڤێژه‌كێ تێدا بكه‌ت ئه‌ڤه بۆ وى به‌رانبه‌ر خێرا عومره‌كێيه.
ـ به‌لێ نه‌بێژه پا ئه‌ز دێ هه‌ر ئێمه ڤێ مزگه‌فتێ ماده‌م هندا ب خێره ئه‌و چه‌ندا ب خێر بيت، بزانه مزگه‌فتا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) هه‌ر ب خێرتره، به‌لێ دگه‌ل هندێ ژى سونه‌ته و خێره تو بچيه مه‌دينه‌يێ سه‌ره‌دانا مزگه‌فتا قوبايێ بكه‌ى.
* ديسا سونه‌ته ل مه‌دينه‌يێ تو سه‌ره‌دانا گۆرستانا به‌قيعێ بكه‌ى، و گۆرستانا به‌قيعێ دكه‌ڤيته ب ره‌خ مزگه‌فتا پێغه‌مبه‌ريڤه، گره‌گرێت سه‌حابان و هه‌ڤسه‌رێت پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) د ڤێ گۆرستانێدا د ڤه‌شارتينه.
ڤێجا ده‌مێ تو دچيه د به‌قيعێڤه، ڤێ بێژه: (السَّلَامُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الدِّێار من الْمُۆمِنِينَ وَالْمُسْلِمِينَ وَإِنَّا إن شَاءَ الله لَلَاحِقُونَ أَسْأَلُ اللَّهَ لنا وَلَكُمْ الْعَافِێه). هه‌لبه‌ت هه‌كه ته نه‌زانى ب عه‌ره‌بى بێژى ب كوردى بێژه: (سلاڤێت خودێ ل سه‌ر هه‌وه بن گه‌لى خه‌لكێ ڤێ موقبه‌رێ ژ موسلمان و خودان ئيمانان، هوين چۆن و ئه‌م ژى ب ئانه‌هيا خودێ دێ د دويف هه‌وه‌را ئێين، دوعا ژ خودێ دكه‌ين ل گونه‌هێت مه و هه‌وه ببۆريت).
ـ باش بزانه كا خه‌لكێ ڤێ موقبه‌رێ كينه، باراپتر ژ وان خه‌لكێ مه‌دينه‌يێنه ئه‌وێت دبێژنێ (ئه‌نسار) پشته‌ڤان و هاريكارێت پێغه‌مبه‌رينه (سلاڤێت خودێ لێ بن)، ئه‌ڤه ئه‌ون ئه‌وێت پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) حه‌ژێكرنا وان كريه نيشانا ئيمان و باوه‌ريێ، ئه‌ڤه ئه‌ون ئه‌وێت پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) د ده‌رهه‌قا واندا گۆتى هه‌ر وه‌كى دبوخاريێدا هاتي: ((فلوا أَنَّ أَحَدَكُمْ أَنْفَقَ مِثلَ أُحُدٍ ذهَبًا ما بَلَغَ مُدَّ أَحَدِهِمْ ولا نَصِيفَهُ)) هه‌كه ئێك ژ هه‌وه هندى چيايێ ئوحدێ زێرى بكه‌ته خێر ناگه‌هيته مستا ئێك ژ وان يان نيڤا وێ.
ـ ديسا بزانه ئه‌ڤه هه‌مى ئه‌و بوون ئه‌وێت گه‌له‌ك نه‌خۆشى و ئه‌زيه‌ت و ئاسته‌نگ و ته‌نگاڤى ديتين، به‌لێ خۆراگرتن و قوربانى دويف قوربانيێ دان و قاره‌مانى ل سه‌ر قاره‌مانيێ تۆماركرن.
* ديسا ياباشه و موسته‌حه‌ببه ل مه‌دينه‌يێ سه‌ره‌دانا گۆرستانا شه‌هيدان بێته‌كرن ئه‌و گۆرستانا مه‌يدانا ئوحدێ، و ئه‌و گۆرستانا ئيمام حه‌مزه و موسعه‌بێ كورێ عومه‌يرى و حه‌نزه‌له‌يێ كورێ ئه‌بى عامرى و سه‌عدێ كورێ ره‌بيعى و عه‌بدوللايێ كورێ عه‌مرێ كورێ حه‌رامى و عه‌مرێ كورێ جه‌موحى و گه‌له‌كێت دى و هه‌تا حه‌فتێ سه‌حابيان تێدا ڤه‌شارتى، گۆرستانا شه‌هيد و قاره‌مانێت ئوحدێ.
ـ يا فه‌ره ل ڤێرێ بيرا ته باش بێته شه‌رێ ئوحدێ و ده‌رسێت شه‌رێ ئوحدێ و قاره‌مانيا موسلمانان د ڤى شه‌ريدا كرى.
ـ و بزانه ئه‌و گۆرستان يا ل نيڤا مه‌يدانا شه‌رێ ئوحد، تێدا چێبووى، و ده‌مێ تو دچيه وێرێ بێژه: (السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يا أَهْلَ الْقُبُور ێغْفِرُ الله لنا وَلَكُمْ أَنْتُمْ سَلَفُنَا وَنَحْنُ بِالْأَثر) ئانكو: سلاڤێت خودێ ل سه‌ر هه‌وه بن گه‌لى خودانێت ڤان گۆران، خودێ ژ مه و هه‌وه رازى بيت، هوين به‌رى مه چۆن، و ئه‌م ژى دێ د دويف هه‌وه‌را ئێين.
ـ برايێ خۆشتڤى، خويشكا هێژا.. ده‌مێ تو دچيه به‌قيعێ يان مه‌يدانا ئوحدێ گۆرستانا شه‌هيدان هزرنه‌كه ئه‌ڤه به‌س جهه‌كێ ديرۆكيه و به‌س، يان جهه‌كێ كلتۆرى و شوينواره‌كه ته ديتى، يان به‌س جهه‌كێ نويه ته ديتى، نه.. دڤێت ئارمانج و مه‌خسه‌دا ته ب سه‌ره‌دانا به‌قيعێ و گۆرستانا شه‌هيدان ئه‌و نه‌بيت ديتنا جهه‌كێ ديرۆكيه و به‌س، به‌لكى دڤێت ئه‌ڤ سه‌حابه ئه‌وێت هه‌ر ئێك وه‌كى چيايه‌كى د سه‌بات و خۆراگرتن و موكوميا خۆدا ئێك ئێكه ژيانا وان و قوربانيا وان و قاره‌مانيا وان بێته به‌رچاڤێت ته، پێدڤيه رويدانێت ئوحدێ بێنه پێش چاڤێت ته، ئه‌و رۆژا حه‌فتێ سه‌حابى، ژ وان: مامێ پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) تێدا شه‌هيد بوويين، هه‌مى ژ به‌ر چ؟! چونكى هنده‌كان موخاله‌فه و نه‌گوهدانا ئه‌مرێ پێغه‌مبه‌رى كر (سلاڤێت خودێ لێ بن)، ئه‌ڤه‌بوو بوو ئه‌گه‌رێ هندێ موسلمانان زه‌ريبه و خويكه‌كا مه‌زن دا، ئه‌ڤ خويكه خوينا شه‌هيدان بوو و گه‌له‌كا ژ وان قورئان ژبه‌ر بوو، ڤێجا دڤێت ل ڤێرێ سۆز و په‌يمانه‌كێ بده‌ى رێكا وان بگرى و به‌رنه‌ده‌ى و سۆز و په‌مانه‌كا دى بده‌ى نه‌گوهداريا ئه‌مرێ خودێ و پێغه‌مبه‌رێ وى نه‌كه‌ى، و هه‌كه مه موخاله‌فه كر دڤێت وێنه‌يێ ئوحودێ پێش چاڤێت مه بيت، و دا باش ناڤ ڤان رويدانا بژى ئه‌ز ته شيره‌ت دكه‌م به‌رى بچيه مه‌كه‌ه و مه‌دينه‌يان كتێبه‌كێ ل سه‌ر ژياننامه‌يا پێغه‌مبه‌رى (سلاڤێت خودێ لێ بن) بخوينى و خودێ چێتر دزانيت.
