گۆمانبازیا یازدێ: دبێژن ڤهگێرڤانێت حهدیسێ مرۆڤن و نهملیاكهتن، و نه یێت مهعصوم و بێ گونههـ و پاراستینه، و دورست دبن و خهلهت دبن، ڤێجا چاوا ئهم باوهریێ ب راستیا هزارهها ڤهگێران بینین ئهوێت وان بۆ مه ڤهگوهاستین، ئێك ژ مه ههكه د دیوانهكێدا ئاخفتنهكێ بێژیت، یان گولێ ببیت، ب زهحمهت د دیوانهكا دیدا ههر وێ ئاخفتنا كری یان یا گولێ بووی ڤهگێریتهڤه بێى كێم و كورتی، ڤێجا پا تۆ چ دبێژی بۆ ڤان ڤهگێرڤانان ئهوێت دهمهكێ درێژ كهفتینه دناڤبهرا گولێبوونا وان و ڤهگێرانا وان، و خهلهتى ژی ژ وان یا وارده؟!.
بهرسڤدان:
ههر رێكهكا دژمنێت دینی هيڤی تێدا ههبن بشێن موسلمانان بخاپینن، دێ گرن، و ههر دهرگهههك ههبیت دێ قوتن، و ههر دهلیڤهك و دهرفهتهك ههبیت تێدا بشێن دربهكى داننه ئیسلامێ و گۆمانێ بۆ موسلمانی د راستا دینێ ویدا و د راستا گۆتنێت پێغهمبهرێ ویدا دورستكهن بێ دودلی دێ كهن.
ئهم دبێژینه وان بێ گۆمان ما دهم پێغهمبهر بهشهره و مرۆڤه نه ملیاكهت و جناوهره، دێ مرۆڤ دۆرماندۆرێت وی بن، و ئاخفتنێت وی وهرگرن و ڤهگێرن و ڤهگوهێزن نه ملیاكهت.
و گۆتنا: ئهو بهشرن و مرۆڤن و نه ملیاكهتن ژ بهرهندێ ئهم وهرناگرین گۆتنا گاوران بوو، بۆ رويبرویبوونا پێغهمبهران. و باوهرینهئینانێ ب وان، ڤێجا ڤان دڤێت ههڤههلویست و ههڤگۆتن بن، خودایێ مهزن د راستا واندا دبێژیت: (إِنْ أَنتُمْ إِلاَّ بَشَرٌ مِّثْلُنَا) ڤێجا هێجهتا وان بۆ نهوهرگرتنا ئاخفتنا پێغهمبهران و باوهرنهئینانا وان ب پێغهمبهران چ بوو؟ ئهڤهبوو هوین بهشهرن هوین مرۆڤن، ما ئهڤهیه پيڤهرێ ئاخفت وهرگرتن و وهرنهگرتنێ، ئهڤێت حهدیسێ وهرنهگرن ب ڤێ هێجهتێ ههر ئهو گۆتنا ههی.
بهلێ مرۆڤان ئاخفتنێت پێغهمبهران یێت ڤهگوهازتین، نه ملیاكهتان، و ئهڤه نه كێماسیه، پێغهمبهر مرۆڤ بوون، ئاساییه مرۆڤ ئاخفتنێت وان ڤهگوهێزن، و سالۆخكرنا ڤهگێرڤانان ب بهشهریهتێ و ب مرۆڤینیێ نه عهیبداری و كێماسیه؛ چونكی پیڤهرێ كێماسیێ و بهاگرانیێ یێ گرێدایه ب كار و كریاێت ویڤه، نه ب مرۆڤیا ویڤه د گرێداینه، و ژ یاسایێت خودێ مرۆڤ كاروبارێت خۆ برێڤه ببهت، و مرۆڤ ببنه پێغهمبهر، و مرۆڤ دۆرماندۆرێت وان بن، و ئهو كاروبارێت خۆ برێڤه ببهن، و فهرمانان ب جهـ بینن، و ئهو ئاخفتنان ڤهگێرن، نه ملیاكهت، و ههكه وهسا نهبا مرۆڤ ب كاروكریارێت خۆ یێ بهرپرسیار نهدبوو.
ڤێجا ڤهگوهاستنا حهدیسان ب رێكا مرۆڤان نه بیدعهیه، و نه كێماسیه، و سلامهتی و دورستیا حهدیسان لهكهدارناكهت، و ب گۆمان نائێخیت، نهمازه ههكه مهرجێت پێدڤی تێدا ههبن، و ههرگاڤا ئهو مهرج یێت وهرگرتن و وهرنهگرتنێ د مرۆڤیدا ههبن، و پهیدابوون بێ گۆمان و بێی دودلی دێ ژێ هێته وهرگرتن.
هزار جار و ڤهكری سوپاس بۆ خودایێ مهزن بن، ب رێكا زانینا جهرح و تهعدیلێ (جهرح شهنگست و مهرجێت وهرنهگرتا حهدیسێنه، و تهعدیل شهنگست و مهرجێت وهرگرتا حهدیسێنه، و جهرح و تهعدیل پێكڤه ترازیا هویركاره بۆ ههر ڤهگێرڤانهكى، تێدا ب زانین دویماهیكێ دێ ژێ هێته وهرگرتن یان نه) زانایێت مه ئهم دلرهحهت و پشتراستكرین د راستا حهدیسێت پێغهمبهرێ مهدا ب رهنگهكێ وهسا گۆمان جهێ خۆ د وهرگرتنا حهدیسێدا نهبینیت، و ب راستی چو ڤهگێر (روایة) ل جیهانێ ههمیێ نهكهفتینه بهر نهشتهرگهریا هویركار، یا جهرح و تهعدیلێ و نهقدێ و رهخنێ، وهكی یا ئیسلامێ كهفتیه بهر، و بهری ههمیان ڤهگێرا حهدیسێ، و نه موسلمانان شههدهیی ب ڤێ چهندێ دایه، وهكی (باسورث) ئهندامێ كولیا تهثلیثێ ل ئهكسفورد و (كارلیل) و (برنادشو) و دكتۆر (سبرنهكركان) ڤان حێبهتیبوونا خۆ بۆ رێكا كۆمكرنا حهدیسان دیاركر، و ئهو علم و زانینا تایبهت بۆ هندێ هاتیه دانان، بهلكی نڤێسكارێ جیهانی (موریس یوكاری) دبێژیت: پشتبهستی ب سهنهدێ و زنجیرا ڤهگێران و مهرجێت زهحمهت یێت وهرگرتنێ تایبهتمهندیهكا تایبهته ب موسلمانانڤه و كهس ههڤپشكێ وان نینه نه بهری وان و نه پشتی وان (السنة المفتری علیها ص38).
ڤێجا ب رێكا ڤێ زانینێ (جهرح و تهعدیلێ) كۆمهكا مهرج و پیڤهر و رێخستنكهرا (زهوابتان) بۆ ئارمانج و مهبهستهكا بهرز و بلند هاتنه دانان دا:
ئێك: ئیحتمالا خهلهتیێ یان یا درهوێ د حهدیسێدا نهمینیت و رابیت.
دو: دل پشتراست ببیت ئهڤ حهدیسه هاتینه ڤهگوهازتن ب رێكا ڤان ڤهگێرڤانێت كهفتینه بن نهشتهرگهریا هویركار یا جهرح و تهعدیلێ، و ئهو ڤهگێر د دورستن و ژ پێغهمبهرینه (سلاڤێت خودێ ل سهر بن).