گۆمانبازیا بیست و ئێكێ: دبێژن: به‌لگه ل سه‌ر هندێ خه‌م گه‌له‌ك ب ڤه‌گوهاستنا حه‌دیسێ نه‌هاتیه خوارن، باراپتر ژ حه‌دیسان نه موته‌واترن، و باراپترێ ئاحادن، و حه‌دیسێت موته‌واتر هندی زۆر بن ژ هه‌ڤدا نابۆرن، به‌لكی هنده‌ك دبێژن به‌س ئێكه ئه‌و ژی ئه‌ڤه‌یه (من كذب علي متعمدا فلیتبوء مقعده من النار) و یێت دی هه‌می د ئاحادن؛ ژ به‌رهندێ مرۆڤ نه‌شێت باوه‌ریا خۆ ب حه‌دیسان موكمكه‌ت.
به‌رسڤدان:
ئێك : حه‌دیسا موته‌واتر ئه‌وه: یا ده‌سته‌كه‌كا زۆر ژ ده‌سته‌كه‌كا زۆر ڤه‌گێرابیت، ل هه‌می چینێت ڤه‌گێرێ، و ب ره‌نگه‌كێ وه‌سا عه‌قل باوه‌رنه‌كه‌ت ئه‌ڤ هه‌ژماره هه‌می ل سه‌ر دره‌وێ دێ پێكهێن.
و حه‌دیسا ئاحاد ئه‌وه یا هژمارا ڤه‌گێرڤانان نه‌گه‌هشتبیته تخويب و ئاستێ ته‌واترێ.
دو: حه‌دیسا موته‌واتر هندا كێم نینه وه‌كی ئه‌و دبێژن، و ئه‌ڤ بۆچۆنه ژ وان یان ژ نه‌زانینا وانه ب حه‌دیسێ، یان ژی یا مه‌به‌ستكریه، و هنگی دزانن به‌لێ خۆ نه‌زان دكه‌ن ژ به‌ر مه‌ره‌‌مه‌كێ د دلێ واندا؛ دا بێژن: رێژه‌یا حه‌دیسا موته‌واتر زێده زێد یا كێمه، و باراپتر ئاحادن، و وان ژی ژێكجودابوون ژ زانایان ل سه‌ر هه‌یه، ب ڤێ چه‌ندێ دڤێن باوه‌ریا موسلمانان ب حه‌دیسێ كێمكه‌ن، به‌لێ وێڤه ژ كێڤه، موسلمان به‌رێ خۆ دده‌نه دورستیا حه‌دیسێ، هه‌رگاڤا دورستیا وێ بنه‌جھـ بوو بێ دودلی كار پێ دكه‌ن.
سێ : حه‌دیسا موته‌واتر ل دویڤ ئيدیه‌مێ (موصطه‌له‌حێ) زانایان دكێم نین؛ چونكی زانا حه‌دیسا موته‌واتر دكه‌نه دو پشك، و گۆتنا وان موته‌واتر دكێمن؛ چونكی ئه‌و به‌س پشكه‌كێ تنێ ژێ دئینن و موته‌واتر دهه‌ژمێرن، و ئه‌و ب خۆ زانا موته‌واترێ دكه‌نه دو پشك موته‌واترا بێژه‌یی (له‌فظی) و موته‌واترا مه‌عنه‌وی، و یا له‌فظی ئه‌وه هه‌می ڤه‌گێر ب ئێك بێژه ڤه‌گێرن و وه‌كی حه‌دیسا ده‌ست بلندكرنێ د نڤێژێدا و ڤه‌مالینا ل سه‌ر خوفكان و ئه‌ڤ ره‌نگه راسته نه هند گه‌له‌كن، زانایێ مه‌غربی موحه‌مه‌د بن جه‌عفه‌ر یێ كتانی د كتێبا خۆدا (نظم المتناثر من الحدیث المتواتر) دگه‌هینیته سێ سه‌د و ده‌ھ حه‌دیسان و شه‌شێت دی ژی دئینیت دبێژیت: ئه‌و ژی ل ده‌ڤ گه‌له‌ك زانایان ژ موته‌واترانه و زانایێ ناڤدار سیوطی د كتێبا (الازهار المتناثرة)دا دگه‌هینیته سه‌دان و پشكا دویێ یا حه‌دیسا موته‌واتر: یا مه‌عنه‌وییه ئه‌وه: یا ب رامانێ نه ب بێژه‌یێ وه‌كی ئێك هاتبیته ڤه‌گێران، وه‌كی حه‌دیسێت ده‌ست بلندكرنێ د دوعایێدا، و وه‌كی حه‌دیسا ئیزایا گۆری و ژیانا به‌رزه‌خێ، چه‌نده‌ها حه‌دیس ب ئیك رامان ب ڤان هه‌ردو رامانان هاتینه، و زانا ڤی ره‌نگێ موته‌واتر رێژه‌یا وان زێده زێده د ناڤ حه‌دیسێدا ددانن، و هنده زانایێت دی دبێژن ئێك ژ نیشانا حه‌دیسا موته‌واترا مه‌عنه‌وی ئه‌وه، موسلمان و زانا هه‌می ل سه‌ر وه‌رگرتنا وان ئێك بن و جودا نه‌بن، و ئه‌ڤه یا بنه‌جھه د راستا صه‌حیحا بوخاری و موسلمیدا پتر ژ زانایه‌كى ئێكده‌نگیا موسلمانان ل سه‌ر وه‌رگرتنا وان ڤه‌گوهازتیه، و هه‌كه وه‌سا بیت هۆسا بوخارى و موسلم پێكڤه هه‌می ژ موته‌واتر دهێنه هژمارتن، و زانایێ كتانی دبێژیت هه‌كه موته‌واترێت له‌فظی بێنه هه‌ژمارتن موته‌واترێت مه‌عنه‌وی ناهێنه هه‌ژمارتن زانایێ مه‌غربی كتانی دبێژیت: (وبالجملة فالمتواتر من الحديث كثير جداً، إلا أن أغلبه تواتره معنوي، وأكثر الأمور المعلومة من الدين ضرورةً متواترة معناً، ومراد العلماء حصر اللفظي لأن الثاني لا يكاد ينحصر) (نظم المتناثر ج1/ص21)، دبێژیت: ده‌مێ زانا دبێژن موته‌واترا له‌فظی دهێته هه‌ژمارتن مه‌خسه‌دا وان ئه‌وه یێت مه‌عنه‌وی ناهێنه هه‌ژمارتن.
چوار: هۆسا هژماره‌كا كێم دمینن ژ موته‌واترێ ده‌ركه‌ڤن، و ئه‌و ژی هه‌كه د دورستبن كار پێ دهێته‌كرن، ماده‌م هزرا پتر ل سه‌ر هندێیه د دورستن، و قورئان ڤێ ئاشكرا دكه‌ت، ده‌مێ د به‌ردانا سیێدا و شویكرنا ژنێ و به‌ردانا وێ ژ زه‌لامێ دویێ و بڤێت ئه‌و و یێ ئێكێ لێك بزڤرن، خودایێ مه‌زن دبێژیته وان به‌رێ خۆ بده‌نه خۆ كا هوین پتر چ هزر دكه‌ن وێ بكه‌ن دبێژیت: (فَإِن طَلَّقَهَا فَلاَ تَحِلُّ لَهُ مِن بَعْدُ حَتَّى تَنْكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ فَإِن طَلَّقَهَا فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِمَآ أَن يَتَرَاجَعَآ إِن ظَنَّآ أَن يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ) ئانكو هزرا وان پتر بۆ هندێ چۆ دێ شێن پێگریێ ب تخویبێت خودێ كه‌ن، بلا ل ئێك بزڤرن، و هه‌كه باراپتر هزرا وان چۆ هندێ نه‌شێن خۆ ل تخویبێت خودێ بگرن، بلا نه‌زڤرنه هه‌ڤدو، و هۆسا هه‌رگاڤا هزرا پتر بۆ مه چێ بوو حه‌دیس یا دورسته دڤێت كار پێ بكه‌ین.
