ب / كچێ هه‌مى ره‌نگێت سته‌م و زۆرداريێ دديتن و مافێت وێ دهاتنه خوارن، و يا بن ده‌ست و ته‌په‌سه‌ر بوو، ب ره‌نگه‌كێ گشتى به‌رى ئيسلام بهێت .... و پشتى ئيسلام هاتى مافێت وآ پاراستن و سته‌م و زۆرادرى و خورتيا ل سه‌ر راكر و ژ ته‌په‌سه‌رى و بن ده‌ستيێ رزگاركر، و كه‌ساتيا وێ يا هه‌ژى بۆ زڤراند، و كۆمه‌كا فه‌رمان و حوكمان ياساكرن دا ئه‌ڤێن بۆرى بێنه پاراستن و زێده‌گاڤى ل سه‌ر نه‌هێته‌كرن به‌لێ كى دێ خۆ ل وان تخويبان گريت ئه‌وێت خودێ بۆ پاراستنا ژنێ داناين. يێ موسلمان و خودێ ترس، يێ ئيسلام بۆ رێباز و په‌يره‌و و ياسا و مه‌نهه‌ج، يێ هه‌مى كاروبارێت خۆ دزڤرينيته ئيسلامێ كا چ گۆتيه، يێ باوه‌ريا وى يا ب هێز و موكوم و په‌يت، يێ پێگريا وى ب ئيسلامێ يا باش، و هه‌رگاڤا سستى كه‌فته ڤان دبيته ئه‌گه‌رێ هندێ هزرا زرِباركرنا كچێ بێته‌كرن، و هه‌كه سستى د ئه‌ڤێت بۆريدا نه‌بيت هزر د هندێدا ناهێته‌كرن كه‌سێ ئه‌و حه‌ق و ماف نينه كچێ ژ ميراتى زرِباركه‌ن، نه بابێ نه برايان نه مام و پسمامان و نه دايكا وان، و زرِباركرن سه‌روبه‌ر و عه‌ده‌ته‌كێ نه‌زانان و خه‌لكێ جاهليه‌تێ بوو، پشتى ئيسلام هاتى پێ لێدانا و پويچ كر و نه‌هێلا. ئه‌وسێ كورێ سابتى خودێ ژێ رازی بیت ده‌مێ ئه‌مرێ خودێ كرى دوو كچ پاش خۆ هێلان و پسمامان خۆ ب سه‌ر ميراتى ددا و كچ ژێ بێباركرن، ئه‌و كچ هاتنه ده‌ف پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن، جابا وان هنارت و گۆتێ بۆچى هوين پشكا كچێت ئه‌وسى ناده‌نێ؟ پسمامێت ئه‌وسى ـ ئه‌و گۆت يا ئه‌ڤرۆ گه‌له‌ك كه‌س دبێژن و زار ئه‌زمانێ ئه‌ڤرۆ ـ يا پێغه‌مبه‌رێ خودێ ما دێ كچێت وى بۆ مه چ كه‌ن دێ ماله‌كى بۆ مه كۆمكه‌ن يان دێ دژمنه‌كى ژ مه ده‌نه‌پاش! ئينا بريارا خودێ هات دا حوكمى بكه‌ت كا كچ خودان پشك و بارن يان نه، و كا كه‌س و كاران ب ڤان هێجه‌تێت بێ بنيات ماف هه‌يه كچان زرِباركه‌ن، بريارا خودێ ب ڤى ره‌نگى هات و حوكم كر و مافێ كچ و ژنان ژ ميراتى دياره‌كر: (لِّلرِّجَالِ نَصيِبٌ مِّمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالاٌّ قْرَبُونَ وَلِلنِّسَآءِ نَصِيبٌ مِّمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالاٌّ قْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيباً مَّفْرُوضاً) زه‌لامان د وى (مالێ) ده‌يباب و كه‌س و كاران ب پاش خۆڤه هێلايى، بار و پشكه‌ك هه‌يه، و ژنان ژى ژ وى (مالێ) ده‌يبابان و كه‌س و كاران ب پاش خۆڤه هێلايى، بار و پشك هه‌يه، چ كێم چ زێده، پشكه‌كه ژ به‌رێ خودێڤه هاتيه دانان، ئه‌ڤ ئايه‌ته هات دا بێژته پسمامێت ئه‌وسێ كورێ سابت و ب رێكا وان بۆ هه‌مي مرۆڤان دايك و بابان و پسمام و برايان ژ خودێ بترسن و پشك وبارێت ژنان بده‌نێ و ئه‌و پشك و باره خودێ يێت داينێ كه‌سێ چو منه‌ت لێ نه‌كرينه و بلا كه‌س ل سه‌ر نه‌كه‌ته منه‌ت، خودێ دبێژيت: (نَصِيباً مَّفْرُوضاً) و بلا ئه‌و كه‌سێت ژنێ بێبار دكه‌ن ب هنده هێجه‌تێت نه د رێزدا وه‌كى كچ مالێ خه‌لكينه چاوا بكه‌ينه شريكا مالێ بابێ خۆ، باشه ما كور ژى وى مالى بۆ كچێت خه‌لكى نابه‌ت! ئه‌ڤه چ ترازيا كۆره‌يه، دورسته كور كچه‌كا خه‌لكى بكه‌ته شريكا مالێ بابێ.. به‌لێ نه‌دورسته كچ ئێكى بكه‌ته شريكێ مالا بابێ خۆ، پاشى ئه‌م دزانين كچ كه‌سێ ناكه‌ته شريكێ مالا بابێ خۆ، چونكى وێ كه‌ساتيه‌كا ئابۆرى يا خۆسه‌ر يا هه‌ى و ئه‌و مالێ ژ بابێ وێ دگه‌هيتێ مافێ كه‌سێ تێدا نينه ژبلى وێ، و ل سه‌ر وێ واجب نينه ئه‌و فلسه‌كى ژى د به‌ر زه‌لامێ خۆرِا مه‌سره‌فكه‌ت و بمه‌زێخيت، به‌لێ ئه‌و پشكا دگه‌هيته كورى ل سه‌ر وى واجبه ئه‌و ل ژنا خۆ بمه‌زێخيت، ئه‌رێ هۆسا كى كێ دكه‌ته شريكێ مالێ بابێ، كچ يان كور؟! و بلا ئه‌و ژ خودێ بترسن بزانن ئه‌و يێ چه‌ند جاركى بێ ئه‌مريا خودێ دكه‌ن، جاره‌كێ ده‌مێ خودێ دبێژيته وان ئه‌ڤه پشك و باره‌كه ژ لايێ منڤه يێ هاتيه دانان و نه‌منه‌ته تو ل ژنێ دكه‌ى: (نَصِيباً مَّفْرُوضاً) يان ده‌مێ ئه‌مرێ وان دكه‌ت ئه‌و وه‌كى خودێ ميراتى به‌لاڤكه‌ن بۆ عه‌يالان، و دبێژيت خودێ ئه‌مرێ هه‌وه يێ كرى هوين ميراتى هۆسا بۆ عه‌يالان به‌لاڤكه‌ن دبێژيت: (يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِىأَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الاٍّ نْثَيَيْنِ فَإِن كُنَّ نِسَآءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَإِن كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلاًّبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِن كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِن لَّمْ يَكُنْ لَّهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلاٌّ مِّهِ الثُّلُثُ فَإِن كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلاٌّ مِّهِ السُّدُسُ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِى بِهَآ أَوْ دَيْنٍ ءَابَآؤُكُمْ وَأَبناؤُكُمْ لاَ تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعاً فَرِيضَةً مِّنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيماً حَكِيماً) د ده‌رهه‌قێ زارِۆكێت هه‌وه‌دا خودێ ب ڤى ره‌نگى فه‌رمانا هه‌وه دكه‌ت، كو بارا كورِى ته‌مه‌تى بارا دوو كچانه، و ئه‌گه‌ر زارِۆكێت هه‌وه كچ بن و ژ دووا پتر بن، دوسێكا ميراتى بۆ وانه، و ئه‌گه‌ر ميراتخۆر كچه‌ك ب تنێ بيت، نيڤا ميراتى بۆ وێيه، و ده‌يبابێت وي يێ مرى هه‌ر ئێكى شه‌شێك دگه‌هيتێ؛ ئه‌گه‌ر ئه‌وێ مرى زارِۆك هه‌بيت چ كورِ بن، چ كچ و ئه‌گه‌ر چو زارِۆك چ كورِ، چ كچ نه‌بن و ده‌يبابێت وى بوونه ميراتخۆرێت وى، سێك بۆ ده‌يكا ويه، و ئه‌گه‌ر ئه‌وێ مرى خويشك و برا، دوو يان پتر، شه‌شێك بۆ ده‌يكا ويه، ئه‌ڤ پشك و باره دێ ئێنه لێكڤه‌كرن پشتى جهئينانا وه‌سيه‌تا مرى كرى يان ژى ده‌رئێخستنا قه‌ران. بابێت هه‌وه و زارِۆكێت هه‌وه، هوين نوزانن كى ژ وان پتر د خێرا هه‌وه‌دايه ژبه‌ر هندێ خودێ هه‌ر ئێكى پشك و بارێت وى دياركرن، ئه‌ڤ ئه‌ركه ژ به‌رێ خودێڤه ل سه‌ر هه‌وه هاته دانان، ب راستى خودێ يێ زانا و كار بنه‌جهه. بلا ئه‌و كه‌سێت هزرا بێباركرنا كچێ دكه‌ن به‌رێ خۆ بده‌نه ده‌ستپێكا ئايه‌تێ دا بزانن كا ئه‌ڤه ئه‌مرێ كێيه؟ و ده‌مێ ئه‌و دده‌نه سه‌ر ئه‌و بێ ئه‌مريا كێ دكه‌ن؟ و بلا به‌رێ خۆ بده‌نه دويماهيا ئايه‌تێ؛ دا بزان كا يا باش و به‌رژه‌وه‌ند و مه‌سلحه‌ت تێدا كيژكه ئه‌وه يا د هزرا واندا يان يا خودێ بۆ داناى: (ءَابَآؤُكُمْ وَأَبناؤُكُمْ لاَ تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعاً فَرِيضَةً مِّنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيماً حَكِيماً) بابێت هه‌وه و زارِۆكێت هه‌وه، هوين نوزانن كى ژ وان پتر د خێرا هه‌وه‌دايه ژبه‌ر هندێ خودێ هه‌ر ئێكى پشك و بارێت وى دياركرن، ئه‌ڤ ئه‌ركه ژ به‌رێ خودێڤه ل سه‌ر هه‌وه هاته دانان، ب راستى خودێ يێ زانا و كار بنه‌جهه. ديسا دڤێت ئه‌و بزانن ب جهنه‌ئينانا ئه‌مرێ خودێ د به‌لاڤكرنا ميراتيدا پێلێنانه سه‌ر تخويبێت خودێ، چونكى پشتى خودێ مه‌زن د سۆره‌تا نيسائدا پشك و بار د ميراتيدا دياركرين و دا كه‌س نه‌ده‌ته سه‌ر و پشت گوهێت خۆڤه نه‌هاڤێت گۆت: (تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِى مِن تَحْتِهَا الاٌّ نْهَرُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذالِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَتَعَدَّ حُدُودَهُ يُدْخِلْهُ نَاراً خَالِداً فِيهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُّهِينٌ) ئانكو ئه‌ڤ لێكڤه‌كرنه و دياركرنا پشك و بارێت كچ و ژنان فه‌رمان و تخويبێت خودێنه، و هه‌ر ئێكێ گوهداريا خودێ و پێغه‌مبه‌رێ وى بكه‌ت، دێ ئێخيته د به‌حه‌شتاندا ئه‌وێت رويبار د به‌رِا و د ناڤرِا دهه‌رِكن، و هه‌روهه‌ر دێ تێدا بن، و ئه‌ڤه‌يه سه‌ركه‌فتنا مه‌زن. و يێ گوهداريا خودێ و پێغه‌مبه‌رێ وى نه‌كه‌ت و بده‌ته سه‌ر تخويبێت وى و فه‌رمانێت وى ب جه نه‌ئينيت دێ ئێخيته د ناف ئاگريدا كو هه‌روهه‌ر تێدا بيت، و ئيزايه‌كا ب رسوا و ره‌زاله‌ت بۆ ويه. ڤێجا كه‌س و كار و باب و برا و پسمام و بنام ئێك ژ دووانه، يان دێ گوهداريا ئه‌مرێ خودێ كه‌ن و كا خودێ چاوا ئه‌مر د ميراتيدا كريه وه‌سا دێ كريارێ تێدا كه‌ن، هنگى دێ هێژاى ڤى خه‌لاتى بن: (هه‌ر ئێكێ گوهداريا خودێ و پێغه‌مبه‌رێ وى بكه‌ت، دێ ئێخيته د به‌حه‌شتاندا ئه‌وێت رويبار د به‌رِا و د ناڤرِا دهه‌رِكن، و هه‌روهه‌ر دێ تێدا بن، و ئه‌ڤه‌يه سه‌ركه‌فتنا مه‌زن) يان دێ گوهێ خۆ ده‌نه ته‌ماعيا خۆ و گوهێ خۆ ده‌نه شه‌يتانى و كچ و ژنێ ژێ بێباركه‌ن، هنگى دێ هه‌ژى ئيزايێ دژوار بن، چونكى پێ ل فه‌رمان و تخويبێت خودێ دانان: (و يێ گوهداريا خودێ و پێغه‌مبه‌رێ وى نه‌كه‌ت و بده‌ته سه‌ر تخويبێت وى و فه‌رمانێت وى ب جه نه‌ئينيت دێ ئێخيته د ناف ئاگريدا كو هه‌روهه‌ر تێدا بيت، و ئيزايه‌كا ب رسوا و ره‌زاله‌ت بۆ ويه). ڤێجا ئه‌و ب كه‌يفا خۆنه وان كيژ دويماهيك دڤێت بلا وێ بۆ خۆ هه‌لبژێرن، و خودێ چێتر دزانيت.
