ب / هه‌رگاڤا مه ڤيا ئه‌م فه‌رمانه‌كێ ژ فه‌رمانێت شه‌ريعه‌تى هه‌لسه‌نگينين و بكێشين و بپيڤين، دڤێت بزانين هه‌ر فه‌رمانه‌كا هه‌بيت حيكمه‌ت و نهێنيه‌كا د پشترا، و دبيت ئه‌م بزانين و دبيت ئه‌م نه‌زانين و دبيت پاشه‌رۆژێ ديار ببيت، له‌وا ئه‌م دێ فه‌رمانێ وه‌كى خۆ وه‌رگرين بێى كو وێره‌كيێ بده‌ينه خۆ ب نه‌عه‌داله‌ت سالۆخ و ره‌وش بكه‌ين، و به‌رسڤا ڤێ پسيارآ پێدڤى رۆنكرنا چه‌ند تێبينيانه دا دورست تێبگه‌هين:
ئێك: شه‌هده‌دان ل سه‌ر ديتنێ دراوه‌ستيت، و په‌يوندى و گرێدان ب باوه‌رنامه‌يانڤه نينه، بۆ نموونه: هه‌كه رويدانه‌ك ژ رويدانان، گاڤانه‌كێ نه‌زانيت پيته‌كێ بخوينيت و بنڤێسيت، ديتبيت شه‌هده‌يا وى د وێ رويدانێدا دێ هێته وه‌رگرتن، و يا سه‌د پرۆفيسۆران و خودانێت نامه‌بلندان ناهێته وه‌رگرتن، چونكى مه‌يدان نه‌مه‌يدانا ڤه‌كۆلين و دويفچۆن و تويژاندنانه هه‌تا ئه‌م به‌راوردكرنێ د ناڤبه‌را وان و يێت نه‌خوانده‌واردا بكه‌ين، ڤێجا گۆتنا هنده‌كا ژنا خودان باوه‌رنامه و يا بێ باوه‌رنامه وه‌كى ئێكن و هه‌روه‌سا زه‌لام ژى هه‌مى د شه‌هده‌دانێدا وه‌كى ئێكن، چونكى شه‌هده‌يى ل سه‌ر ديتنێ ئاڤا دبيت، نه ل سه‌ر زانياريان.
دوو: ژن و زه‌لام ما سروشتێ وان به‌رامبه‌ر رويدانان ئێكه؟! ئه‌ز دبێژم به‌رسڤ ئه‌م هه‌مى دزانين نه‌وه‌كى ئێكه، زه‌لام كاردكه‌ت بچيته د ناڤدا و دگه‌ل تێكه‌ل ببيت، و نێزيكى رويدانێ ببيت، و دبيت هندى هند دچيته د ناڤدا هنده‌جاران بكه‌ڤيته به‌ر رويدانێ، و ئه‌و ژى تووش و به‌رهنگارى ببيتێ، به‌لێ ژبه‌ر سروشتێ ژنێ دوير سه‌ح دكه‌تێ و ناچيته د ناڤدا ڤێجا يێ بچيته د ناڤ تشتيدا ئێك ژ وان شه‌هده‌يێ بده‌ت به‌سه، به‌لێ يا دوير به‌رێ خۆ بده‌تێ دوو هاريكارێت ئێك بن ل سه‌ر شه‌هده‌دانێ پتر هاريكاره شه‌هده‌ييا وان يا دورست بيت، و ژبه‌ر ڤى سروشتێ جودا ژ زه‌لامى و ژنێ خودێ مه‌زن شه‌هده‌دانا دوو ژنان هه‌ڤكارێت ئێك بن به‌رامبه‌ر شه‌هده‌ييا زه‌لامى دانا، و د ڤێ رامانێدا خودێ مه‌زن دبێژيت: (وَاسْتَشْهِدُواْ شَهِيدَيْنِ مِّن رِّجَالِكُمْ فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَآءِ أَن تَضِلَّ إْحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الاٍّخْرَى) و دوو زه‌لامان، ژ يێت خۆ، ل سه‌ر بكه‌نه شاهد، و ئه‌گه‌ر دوو زه‌لام نه‌بن، بلا زه‌لامه‌ك و دوو ژن بن، ژ وان يێت هوين ژێ رازى، ئه‌گه‌ر ئێكێ ژبير كر، دا يا دى بينيته بيرا وێ. و ئايه‌ت ب خۆ نهێنيێ ديار دكه‌ت: هه‌كه ئێكێ ژبيركر دا يا دى بينيته بيرا يا دى.
سێ: شه‌هده‌ييا ژنێ نه‌هه‌مى ده‌مان ب ڤى ره‌نگيه، گه‌له‌ك جاران شه‌هده‌ييا وێ ب تنێ دهێته وه‌رگرتن و چو سه‌نگ بۆ شه‌هده‌ييا زه‌لامى نينه ده‌مێ شه‌هده‌يى ل سه‌ر تايبه‌تمه‌نديێت ژنێ دهێته‌دان وه‌كى شه‌هده‌يى ل سه‌ر شيردانێ و بچويك بوونێ و ساخيا بچويكى.
چار: گه‌له‌ك جاران شه‌هده‌ييا ژنێ به‌رامبه‌ر يا زه‌لاميه، و هه‌كه هه‌ڤدژ بوون يا ژنێ ب سه‌ر دكه‌ڤيت، هه‌روه‌كى كراسێ ليعانێ چار جاران زه‌لام شه‌هده‌ييێ دده‌ت و سويند دخۆت و يا پێنجێ له‌عنه‌تێت خودێ ل خۆ دكه‌ت هه‌كه يێ دره‌وين بيت دگه‌ل هندێ ژى هه‌كه ژنێ ژى به‌رامبه‌ر وێ شه‌هده‌ييێ شه‌هده‌يى دا يا وێ ب هێزتره و شه‌هده‌ييا زه‌لامى ناهێته وه‌رگرتن د ڤێ چه‌ندێدا خودێ مه‌زن دبێژيت: (وَالَّذِينَ يَرْمُونَ أَزْوَاجَهُمْ وَلَمْ يَكُنْ لَّهُمْ شُهَدَآءُ إِلاَّ أَنفُسُهُمْ فَشَهَادَةُ أَحَدِهِمْ أَرْبَعُ شَهَادَاتٍ بِاللَّهِ إِنَّهُ لَمِنَ الصَّادِقِينَ وَالْخَامِسَةُ أَنَّ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَيْهِ إِن كَانَ مِنَ الْكَاذِبِينَ وَيَدْرَؤُاْ عَنْهَا الْعَذَابَ أَن تَشْهَدَ أَرْبَعَ شَهَادَاتٍ بِاللَّهِ إِنَّهُ لَمِنَ الْكَاذِبِينَ وَالْخَامِسَةَ أَنَّ غَضَبَ اللَّهِ عَلَيْهَآ إِن كَانَ مِنَ الصَّادِقِينَ) و ئه‌وێت هه‌ڤسه‌رێت خۆ ب زنايێ گونه‌هكار دكه‌ن، و ژبلى خۆ چو شاهد ل سه‌ر نه‌بن، شاده‌ييا ئێك ژ وان كو جزايى ل سه‌ر وان راكه‌ت چار جاران بێژيت و شاده‌ييێ بده‌ت ب سويند ئه‌ز د شاده‌ييا خۆدا ژ راستگۆيانم. و جارا پێنجێ بێژيت له‌عنه‌تێت خودێ ل سه‌ر من بن، ئه‌گه‌ر ئه‌ز [د شاده‌ييا خۆدا] ژ دره‌وينان بم. و ئيزايا دنيايێ دێ ل سه‌ر ژنێ رابيت، ئه‌و چار جاران شاده‌ييێ بده‌ت و بێژيت: ئه‌ز سويند دخۆم ئه‌و ب ڤێ شاده‌ييا خۆ ژ دره‌وينانه. و د شاده‌ييا پێنجێدا بێژيت: غه‌زه‌با خودێ ل سه‌ر من بيت، ئه‌گه‌ر ئه‌و د شاده‌ييا خۆدا ژ راستگۆيان بيت.
پێنج: شه‌هده‌ييا وێ و يا زه‌لامى وه‌كى ئێكه د ڤه‌گێرانا دينيدا، و ڤه‌گێرا هه‌ردووكان وه‌كى ئێكه و كه‌س نه‌شێت بێژيت ئه‌ڤ ڤه‌گێره بهێزتره، چونكى يا ژنێيه يان يا زه‌لاميه، هه‌ردوو وه‌كى ئێكن د ڤه‌گوهاستنا دينيدا و د ڤه‌گێرانا حه‌ديسێت پێغه‌مبه‌ريدا سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن.
شه‌ش: دگه‌ل ئه‌ڤا بۆرى هه‌ميێ گه‌له‌ك زانا ژ وان زانايێ ناڤدار ئبن ته‌يميه و ئبن قه‌ييم (خودێ ژ هه‌ردوويان رازى بيت) دبێژن: ئه‌ڤ ئايه‌ته: (وَاسْتَشْهِدُواْ شَهِيدَيْنِ مِّن رِّجَالِكُمْ فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَآءِ أَن تَضِلَّ إْحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الاٍّخْرَى) به‌حسێ كراسه‌ك و ره‌وشه‌كا تايبه‌ت دكه‌ت نه شه‌نگسته‌كى بۆ شه‌هده‌دانا ژنێ ددانيت، ئايه‌ت به‌حسێ شاهد وه‌رگرتنێ دكه‌ت ل سه‌ر دانا ده‌ينى و نه‌به‌حسێ شه‌هده‌دانێيه به‌رامبه‌ر دادوه‌رى، ئه‌ڤه كراسه‌كه و يێ دى كراسه‌كێ ديه. و به‌رامبه‌ر دادوه‌رى دڤێت مافدار مافێ خۆ دياربكه‌ت ژبه‌ر گۆتنا پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن (البينة على المدعي) و هنده‌جار ئه‌و مافه ب شه‌هده‌ييا ژنێ ب تنێ دهێته وه‌رگرتن، و هنده‌جاران ب چار شاهدان و هنده جاران ب دوو شاهدان و پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن هنده جاران شه‌هده‌ييا ئێك ژن تنێ يا وه‌رگرتى و فه‌رمانا داي هه‌ڤژينێت ئێك ژێكڤه ببن پشتى ژنێ شه‌هده‌يى دايى شيرێ دايه هه‌ردووكان هه‌روه‌كى ل ده‌ف بوخارى و موسلمى ژ عوقبێ كورێ حارسى خودێ ژێ رازی بیت، هاتى گۆت: من دايكا يه‌حياي كچا ئيهابى ماره‌كر، به‌نده‌يه‌كا ره‌ش هات گۆت: من شيرێ دايه هه‌وه، من ئه‌ڤه بۆ پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن گۆت: به‌رێ خۆ ژ من وه‌رگێرِا، گۆت من پيچه‌ك خۆ ڤه‌گرت و من گۆتێڤه، ئينا گۆت: چاوا چێدبيت و يا دبێژيت من شيرێ دايه هه‌وه و نه‌هيا وى ژ وێ كر، به‌رێ خۆ بدێ كا چاوا پێغه‌مبه‌رى سلاڤێت خودێ ل سه‌ربن شه‌هده‌ييا ژنه‌كێ ب تنێ وه‌رگرت و د پرسكا زێده مه‌ترسيداردا گرێبه‌ستا هه‌ڤژينيێ بێته هه‌لوه‌شاندن پشتى هاتيه گرێدان، و خودێ چێتر دزانيت.
